Μικροβιακή αντοχή και Ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις: Πρόκληση για την δημόσια υγεία

Ραφαέλα Μενελάου

Μεταξύ άλλων, ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που θέτουν σε κίνδυνο το επίπεδο υγείας των νοσηλευομένων ασθενών, είναι οι ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις. Ως ενδονοσοκομειακή λοίμωξη ορίζεται η λοίμωξη η οποία δεν προϋπήρχε στον οργανισμό, ούτε στο στάδιο της επώασης, αναπτύσσεται εντός νοσοκομειακού περιβάλλοντος και εκδηλώνεται 48-72 ώρες ύστερα από την εισαγωγή του ασθενούς. Υπάρχουν, ωστόσο, και οι περιπτώσεις στις οποίες ο ασθενής παρόλο που μολύνεται κατά την διάρκεια νοσηλείας του, η λοίμωξη δύναται να εκδηλωθεί μετά την έξοδο του από το νοσοκομείο. Οι εν λόγω λοιμώξεις δεν μεταδίδονται μόνο στους νοσηλευόμενους, αλλά μπορούν να εμφανιστούν και σε επισκέπτες ασθενών και σε επαγγελματίες υγείας. Αν μη τι άλλο, αποτελούν απειλή για τη δημόσια υγεία και αυξάνουν σημαντικά τόσο τους δείκτες νοσηρότητας και θνησιμότητας, όσο και το κόστος νοσηλείας.

Διαχρονικά, ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων είναι η μικροβιακή αντοχή η οποία οφείλεται, κατά κύριο λόγο, στην πολύ συχνή χρήση αντιμικροβιακών – αντιβιοτικών ουσιών. Η αυξημένη χρήση των ουσιών αυτών, δημιουργεί ένα ανθεκτικό έδαφος για τους μικροοργανισμούς οι οποίοι χτίζουν μηχανισμούς αντοχής έναντι των πολυχρησιμοποιημένων αντιβιοτικών, δυσχεραίνοντας την καταπολέμησή τους και δίνοντας τους την ευκαιρία να εγκατασταθούν και να πολλαπλασιαστούν στον οργανισμό, μεταφέροντας την αντοχή τους και στις επόμενες γενιές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι μικροοργανισμοί αυτοί να επικρατούν στην φυσιολογική χλωρίδα των ανθρώπων, ενώ στην πραγματικότητα, παρασιτούν σε αυτή.

Τρόποι μετάδοσης

Η μετάδοση μικροοργανισμών γίνεται μέσω εύκολων πυλών εισόδου προς τον οργανισμό του ασθενούς, δηλαδή είτε μέσω κάποιας ακάλυπτης λύσης συνέχειας του δέρματος, κοινώς πληγή, είτε μέσω βλεννογόνων όπως για παράδειγμα, μέσω της μύτης, του στόματος, του οφθαλμού. Βασικότεροι τρόποι μετάδοσης των μικροοργανισμών που προκαλούν τις λοιμώξεις αυτές, είναι οι εξής:

1.Μέσω μεταφορέα(π.χ κουνούπια) 

2.Μετάδοση με τον αέρα

3.Η μετάδοση με επαφή αντικειμένων

4.Η απευθείας μετάδοση από άτομο σε άτομο

Συνήθως, οι περισσότερες ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις οφείλονται σε παρεμβάσεις όπως η τοποθέτηση ενδαγγειακού καθετήρα, η διασωλήνωση, η τοποθέτηση ουροκαθετήρων και αναπνευστήρα και πλήττουν κατά κύριο λόγο ασθενείς που βρίσκονται σε ΜΕΘ καθώς αποτελούν “εύκολο στόχο” λόγω του εξασθενημένου ανοσοποιητικού τους συστήματος αλλά και της παρατεταμένης νοσηλείας τους. Πηγές μόλυνσης αποτελούν επίσης άλλοι ασθενείς ή επισκέπτες οι οποίοι έχουν κάποια λοίμωξη ενεργή ή στο στάδιο της επώασης.

Μέσα πρόληψης

Όπως γίνεται αντιληπτό, η πρόληψη, ο έλεγχος αλλά και η αντιμετώπιση ενός τέτοιου φαινομένου κρίνεται αναγκαία μιας και αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει το Υγειονομικό μας Σύστημα. Η σωστή εκπαίδευση και ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας αλλά και των επισκεπτών αποτελούν το βασικότερο θεμέλιο. Όσον αφορά τα ατομικά μέτρα προστασίας, η χρήση γαντιών και μάσκας, η σωστή και τακτική υγιεινή των χεριών και η χρήση προστατευτικής στολής, είναι μερικά από τα μέτρα πρόληψης που πρέπει να τηρούνται διαρκώς. Η χρήση αιχμηρών αντικειμένων θα πρέπει να είναι περιορισμένη προς αποφυγή τραυματισμών κατά λάθος, ενώ η αποστείρωση αντικειμένων και εργαλείων θα πρέπει να είναι πολύ σχολαστική. Ο εμβολιασμός αποτελεί επίσης ένα ισχυρό μέτρο πρόληψης .

Αναφορικά με τα αντιβιοτικά, ο περιορισμός εξάπλωσης της αντοχής των μικροοργανισμών σε αυτά χρήζει έγκαιρης αντιμετώπισης. Ορισμένα από τα μέτρα τα οποία μπορούν να ληφθούν είναι η λήψη αντιβιοτικών μόνο κατόπιν ιατρικής οδηγίας και μόνο εφόσον η κατάσταση του ασθενούς δεν αντιμετωπίζεται διαφορετικά, η ενημέρωση για τους κινδύνους κατάχρησης των αντιβιοτικών και για τον σωστό τρόπο λήψης τους αλλά και η σωστή απόρριψη των υπολειμμάτων ή των ληγμένων αντιβιοτικών σε ειδικούς κάδους και όχι σε νιπτήρες ή στην τουαλέτα.

Βιβλιογραφικές πηγές: