Θερμοκρασία Σώματος: Μύθοι και Αλήθειες

Όλοι γνωρίζουμε ότι η μέση θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος είναι περίπου 36.6 βαθμοί κελσίου, άλλα παρόλα αυτά οι μετρήσεις που παίρνουμε δεν μας δίνουν πάντα αυτή την τιμή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως διακυμάνσεις στη θερμοκρασία μας είναι φυσιολογικές, τόσο σε βάθος χρόνου όσο και ανάλογα του σημείου θερμομέτρησης. Παρακάτω ακολουθούν παράγοντες που επηρεάζουν την θερμοκρασία του σώματος μας και μερικοί μύθοι που έχουν αποδειχθεί ψευδείς:

Η θερμοκρασία σώματος σχετίζεται με τον μεταβολισμό Αλήθεια

Κατά κανόνα αυξημένοι μεταβολικοί ρυθμοί προκαλούν αυξημένη θερμοκρασία, καθώς με τον τρόπο αυτό το σώμα μας αυξάνει την απόδοση των μεταβολικών διαδικασιών. Το γεγονός αυτό μπορεί να εξηγήσει πολλές καταστάσεις που μεταβάλλουν τη θερμοκρασία, καθώς όλες βασίζονται στον μεταβολικό ρυθμό. Πρώτον εξηγεί το πώς οι νέοι άνθρωποι, και ειδικά τα παιδιά, έχουν κατά μέσο όρο υψηλότερες θερμοκρασίες από τους γηραιότερους, αφού σε μικρότερες ηλικίες ο μεταβολισμός είναι πιο έντονος. Ομοίως η θερμοκρασία του σώματος πέφτει όταν κοιμόμαστε και ανεβαίνει μετά από έντονη άσκηση ή εργασία. Κατά την διάρκεια της μέρας η θερμοκρασία  ενδέχεται να είναι χαμηλότερη το πρωί και να αυξάνεται το απόγευμα. Χαμηλότερη θερμοκρασία μπορεί να παρατηρηθεί ακόμα και σε άτομα με προβλήματα στο μεταβολισμό τους, όπως σε μερικές περιπτώσεις παχυσαρκίας.

Το άγχος μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση πυρετού Αλήθεια

Οι ορμόνες που ευθύνονται για την αντίδραση μάχης ή φυγής υπό καταστάσεις πίεσης, όπως η κορτιζόλη και η επινεφρίνη (αδρεναλίνη), προκαλούν και αύξηση θερμοκρασίας για να βοηθήσουν το σώμα να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο. Το χρόνιο άγχος ή οι έντονες πιεστικές συνθήκες μπορούν να οδηγήσουν μάλιστα στην εμφάνιση ψυχογενούς πυρετού. Ο πυρετός αυτός δεν είναι μία φυσιολογική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά βρέθηκε ότι οφείλεται σε υψηλά ποσά κατεχολαμίνων (ορμονών όπως η αδρεναλίνη και η νοραδρεναλίνη). Οι ορμόνες αυτές διεγείρουν το ήπαρ, το οποίο λόγω υψηλής μεταβολικής δραστηριότητας ανεβάζει την θερμοκρασία του σώματος.

Η θερμοκρασία σώματος διαφέρει ανάμεσα στα δύο φύλα Μύθος

Παλαιότερα επικρατούσε η άποψη μεταξύ φυσιολόγων, πως οι γυναίκες εμφανίζουν υψηλότερη κατά μέσο όρο θερμοκρασία σώματος από τους άνδρες. Πολλές δημοσιεύσεις προσπάθησαν να εξηγήσουν γιατί συμβαίνει αυτό, μέχρι που άρχισαν να αναδύονται έρευνες οι οποίες διαφωνούσαν με την παραπάνω υπόθεση. Σε σύγχρονες ανασκοπήσεις υποστηρίζεται πως οι διαφορές στη θερμοκρασία σώματος, μεταξύ των δύο φύλων, δεν είναι στατιστικά σημαντικές. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι είναι φυσιολογικό για μια γυναίκα να έχει αυξημένη θερμοκρασία κατά την ωορρηξία ή εγκυμοσύνη, και χαμηλότερη στην αρχή του έμμηνου της κύκλου.

Στα παιδιά η θερμοκρασία μεταβάλλεται διαφορετικά Αλήθεια

Η θερμοκρασία των παιδιών μεταβάλλεται ευκολότερα για τους παρακάτω λόγους:

•  Μιρκότερο μέγεθος
•  Μεγαλύτερη σχέση επιφάνειας σώματος προς βάρους σώματος
•  Μειωμένο υποδόριο λίπος άρα μειωμένη μόνωση
•  Μεγαλύτερες μεταβολές από το πρωί στο απόγευμα, και μετά από άσκηση

Μετά από ένα μεγάλο γεύμα ανεβαίνει η θερμοκρασία σώματος Αλήθεια

Το στομάχι κατά μέσο όρο έχει μέση θερμοκρασία υψηλότερη από το υπόλοιπο σώμα, γύρω στους 37.6 βαθμούς. Αυτό βοηθά τα πεπτικά μας ένζυμα να λειτουργούν πιο αποδοτικά, αφού τα περισσότερα από αυτά έχουν βέλτιστη δράση σε θερμοκρασίες από 37 μέχρι 42 βαθμούς. Ο λόγος που η θερμοκρασία του στομάχου αυξάνεται μετά το γεύμα, έγκειται στο γεγονός πως ο καταβολισμός της τροφής που λαμβάνει τόπο σε αυτό απελευθερώνει αρκετή θερμότητα. Αν διαλύσουμε ένα κομμάτι, για παράδειγμα, κρέατος σε οξύ θα μπορέσουμε να παρατηρήσουμε από πρώτο χέρι την αύξηση στη θερμοκρασία ακουμπώντας το δοχείο. Φυσικά ο οργανισμός μας χρησιμοποιεί μία πληθώρα ένζυμων με σκοπό να μειωθεί η εκλυόμενη θερμότητα και να αυξηθεί η απόδοση της πέψης, οπότε τα πραγματικά αποτελέσματα δεν είναι τόσο έντονα. Για τον λόγο αυτό συχνά νιώθουμε ζέστη μετά από ένα μεγάλο γεύμα.

Όσο υψηλότερος ο πυρετός τόσο πιο σοβαρό το πρόβλημα Μύθος

Το πόσο ψηλός είναι ο πυρετός δεν είναι ένδειξη του πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση του ατόμου. Καταρχάς πάντα υπάρχουν διακυμάνσεις στο πυρετό για μια συγκεκριμένη πάθηση μεταξύ ανθρώπων. Έχουν υπάρξει καταστάσεις που άνθρωποι ανεβάζουν πυρετό πάνω των 40 και καταλήγουν να αναρρώνουν χωρίς επιπλοκές, με το ρεκόρ Γκίνες να έχει δοθεί σε έναν άνθρωπο που έφτασε τους 46 βαθμούς και ανάρρωσε μετά από 24 ώρες.

Υπάρχει διαφορά στη θερμοκρασία μασχάλης και στόματος Αλήθεια

Ακόμα και το σημείο από όπου θα μετρηθεί η θερμοκρασία έχει σημασία και θα διαφέρει στο ίδιο άτομο. Η θερμοκρασία στη μασχάλη είναι κατά 0.3 – 0.6 βαθμούς μικρότερη και στο ορθό 0.3 – 0.6 βαθμούς μεγαλύτερη από την θερμοκρασία στόματος. Η θερμοκρασία στο εσωτερικό του σώματος είναι γενικά κατά μισό βαθμό υψηλότερη απο το δέρμα. Για την ακριβή θερμοκρασία, η αλλιώς την λεγόμενη θερμοκρασία πυρήνα, απαιτούνται μέθοδοι που εισχωρούν μέσα στο σώμα (πχ στο ορθό), κάτι που δεν είναι πραγματικά αναγκαίο για μια τυπική λήψη θερμοκρασίας.

Τα δέκατα θεωρούνται πυρετός Μύθος

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται παραπάνω, γίνεται αντιληπτό πως τα λεγόμενα δέκατα (θερμοκρασία σώματος λίγο πιο πάνω από το φυσιολογικό) δεν θεωρούνται πυρετός, η κάποιο σήμα ασθένειας. Για να θεωρηθεί πυρετός, η θερμοκρασία μας πρέπει να αγγίξει τουλάχιστον τους 38 βαθμούς Κελσίου.

Fun Facts

• Ασθενής με υποθερμία θα έχει κρύα άκρα
• Από 40< βαθμούς Κελσίου αρχίζουν καταστάσεις αποπροσανατολισμού
• Κατά τη διάρκεια μετάγγισης αίματος, αν ο δότης είχε λοίμωξη μπορεί να προκαλέσει άνοδο θερμοκρασίας στον ασθενή

Πηγές

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2744512/
• https://www.onio.com/article/can-stress-cause-fever.html
• https://academic.oup.com/ofid/article/6/4/ofz032/5435701
• https://www.onio.com/article/factors-that-influence-your-body-temperature.html#:~:text=Meals,metabolic%20rate%2C%20to%20facilitate%20digestion.
• https://www.texaschildrens.org/blog/2016/11/top-5-fever-myths-and-facts
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ. University studio press

TrueMed-ForLivingMore

Θερμοκρασία Σώματος: Μύθοι και Αλήθειες

 Ζωχιός Γιώργος

Όλοι γνωρίζουμε ότι η μέση θερμοκρασία του ανθρώπινου σώματος είναι περίπου 36.6 βαθμοί κελσίου, άλλα παρόλα αυτά οι μετρήσεις που παίρνουμε δεν μας δίνουν πάντα αυτή την τιμή. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως διακυμάνσεις στη θερμοκρασία μας είναι φυσιολογικές, τόσο σε βάθος χρόνου όσο και ανάλογα του σημείου θερμομέτρησης. Παρακάτω ακολουθούν παράγοντες που επηρεάζουν την θερμοκρασία του σώματος μας και μερικοί μύθοι που έχουν αποδειχθεί ψευδείς:

Η θερμοκρασία σώματος σχετίζεται με τον μεταβολισμό Αλήθεια

Κατά κανόνα αυξημένοι μεταβολικοί ρυθμοί προκαλούν αυξημένη θερμοκρασία, καθώς με τον τρόπο αυτό το σώμα μας αυξάνει την απόδοση των μεταβολικών διαδικασιών. Το γεγονός αυτό μπορεί να εξηγήσει πολλές καταστάσεις που μεταβάλλουν τη θερμοκρασία, καθώς όλες βασίζονται στον μεταβολικό ρυθμό. Πρώτον εξηγεί το πώς οι νέοι άνθρωποι, και ειδικά τα παιδιά, έχουν κατά μέσο όρο υψηλότερες θερμοκρασίες από τους γηραιότερους, αφού σε μικρότερες ηλικίες ο μεταβολισμός είναι πιο έντονος. Ομοίως η θερμοκρασία του σώματος πέφτει όταν κοιμόμαστε και ανεβαίνει μετά από έντονη άσκηση ή εργασία. Κατά την διάρκεια της μέρας η θερμοκρασία  ενδέχεται να είναι χαμηλότερη το πρωί και να αυξάνεται το απόγευμα. Χαμηλότερη θερμοκρασία μπορεί να παρατηρηθεί ακόμα και σε άτομα με προβλήματα στο μεταβολισμό τους, όπως σε μερικές περιπτώσεις παχυσαρκίας.

Το άγχος μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση πυρετού Αλήθεια

Οι ορμόνες που ευθύνονται για την αντίδραση μάχης ή φυγής υπό καταστάσεις πίεσης, όπως η κορτιζόλη και η επινεφρίνη (αδρεναλίνη), προκαλούν και αύξηση θερμοκρασίας για να βοηθήσουν το σώμα να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο. Το χρόνιο άγχος ή οι έντονες πιεστικές συνθήκες μπορούν να οδηγήσουν μάλιστα στην εμφάνιση ψυχογενούς πυρετού. Ο πυρετός αυτός δεν είναι μία φυσιολογική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, αλλά βρέθηκε ότι οφείλεται σε υψηλά ποσά κατεχολαμίνων (ορμονών όπως η αδρεναλίνη και η νοραδρεναλίνη). Οι ορμόνες αυτές διεγείρουν το ήπαρ, το οποίο λόγω υψηλής μεταβολικής δραστηριότητας ανεβάζει την θερμοκρασία του σώματος.

Η θερμοκρασία σώματος διαφέρει ανάμεσα στα δύο φύλα Μύθος

Παλαιότερα επικρατούσε η άποψη μεταξύ φυσιολόγων, πως οι γυναίκες εμφανίζουν υψηλότερη κατά μέσο όρο θερμοκρασία σώματος από τους άνδρες. Πολλές δημοσιεύσεις προσπάθησαν να εξηγήσουν γιατί συμβαίνει αυτό, μέχρι που άρχισαν να αναδύονται έρευνες οι οποίες διαφωνούσαν με την παραπάνω υπόθεση. Σε σύγχρονες ανασκοπήσεις υποστηρίζεται πως οι διαφορές στη θερμοκρασία σώματος, μεταξύ των δύο φύλων, δεν είναι στατιστικά σημαντικές. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι είναι φυσιολογικό για μια γυναίκα να έχει αυξημένη θερμοκρασία κατά την ωορρηξία ή εγκυμοσύνη, και χαμηλότερη στην αρχή του έμμηνου της κύκλου.

Στα παιδιά η θερμοκρασία μεταβάλλεται διαφορετικά Αλήθεια

Η θερμοκρασία των παιδιών μεταβάλλεται ευκολότερα για τους παρακάτω λόγους:

•  Μιρκότερο μέγεθος
•  Μεγαλύτερη σχέση επιφάνειας σώματος προς βάρους σώματος
•  Μειωμένο υποδόριο λίπος άρα μειωμένη μόνωση
•  Μεγαλύτερες μεταβολές από το πρωί στο απόγευμα, και μετά από άσκηση

Μετά από ένα μεγάλο γεύμα ανεβαίνει η θερμοκρασία σώματος Αλήθεια

Το στομάχι κατά μέσο όρο έχει μέση θερμοκρασία υψηλότερη από το υπόλοιπο σώμα, γύρω στους 37.6 βαθμούς. Αυτό βοηθά τα πεπτικά μας ένζυμα να λειτουργούν πιο αποδοτικά, αφού τα περισσότερα από αυτά έχουν βέλτιστη δράση σε θερμοκρασίες από 37 μέχρι 42 βαθμούς. Ο λόγος που η θερμοκρασία του στομάχου αυξάνεται μετά το γεύμα, έγκειται στο γεγονός πως ο καταβολισμός της τροφής που λαμβάνει τόπο σε αυτό απελευθερώνει αρκετή θερμότητα. Αν διαλύσουμε ένα κομμάτι, για παράδειγμα, κρέατος σε οξύ θα μπορέσουμε να παρατηρήσουμε από πρώτο χέρι την αύξηση στη θερμοκρασία ακουμπώντας το δοχείο. Φυσικά ο οργανισμός μας χρησιμοποιεί μία πληθώρα ένζυμων με σκοπό να μειωθεί η εκλυόμενη θερμότητα και να αυξηθεί η απόδοση της πέψης, οπότε τα πραγματικά αποτελέσματα δεν είναι τόσο έντονα. Για τον λόγο αυτό συχνά νιώθουμε ζέστη μετά από ένα μεγάλο γεύμα.

Όσο υψηλότερος ο πυρετός τόσο πιο σοβαρό το πρόβλημα Μύθος

Το πόσο ψηλός είναι ο πυρετός δεν είναι ένδειξη του πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση του ατόμου. Καταρχάς πάντα υπάρχουν διακυμάνσεις στο πυρετό για μια συγκεκριμένη πάθηση μεταξύ ανθρώπων. Έχουν υπάρξει καταστάσεις που άνθρωποι ανεβάζουν πυρετό πάνω των 40 και καταλήγουν να αναρρώνουν χωρίς επιπλοκές, με το ρεκόρ Γκίνες να έχει δοθεί σε έναν άνθρωπο που έφτασε τους 46 βαθμούς και ανάρρωσε μετά από 24 ώρες.

Υπάρχει διαφορά στη θερμοκρασία μασχάλης και στόματος Αλήθεια

Ακόμα και το σημείο από όπου θα μετρηθεί η θερμοκρασία έχει σημασία και θα διαφέρει στο ίδιο άτομο. Η θερμοκρασία στη μασχάλη είναι κατά 0.3 – 0.6 βαθμούς μικρότερη και στο ορθό 0.3 – 0.6 βαθμούς μεγαλύτερη από την θερμοκρασία στόματος. Η θερμοκρασία στο εσωτερικό του σώματος είναι γενικά κατά μισό βαθμό υψηλότερη απο το δέρμα. Για την ακριβή θερμοκρασία, η αλλιώς την λεγόμενη θερμοκρασία πυρήνα, απαιτούνται μέθοδοι που εισχωρούν μέσα στο σώμα (πχ στο ορθό), κάτι που δεν είναι πραγματικά αναγκαίο για μια τυπική λήψη θερμοκρασίας.

Τα δέκατα θεωρούνται πυρετός Μύθος

Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται παραπάνω, γίνεται αντιληπτό πως τα λεγόμενα δέκατα (θερμοκρασία σώματος λίγο πιο πάνω από το φυσιολογικό) δεν θεωρούνται πυρετός, η κάποιο σήμα ασθένειας. Για να θεωρηθεί πυρετός, η θερμοκρασία μας πρέπει να αγγίξει τουλάχιστον τους 38 βαθμούς Κελσίου.

Fun Facts

• Ασθενής με υποθερμία θα έχει κρύα άκρα
• Από 40> βαθμούς Κελσίου αρχίζουν καταστάσεις αποπροσανατολισμού
• Κατά τη διάρκεια μετάγγισης αίματος, αν ο δότης είχε λοίμωξη μπορεί να προκαλέσει άνοδο θερμοκρασίας στον ασθενή

Πηγές

• https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2744512/
• https://www.onio.com/article/can-stress-cause-fever.html
• https://academic.oup.com/ofid/article/6/4/ofz032/5435701
• https://www.onio.com/article/factors-that-influence-your-body-temperature.html#:~:text=Meals,metabolic%20rate%2C%20to%20facilitate%20digestion.
• https://www.texaschildrens.org/blog/2016/11/top-5-fever-myths-and-facts
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ. University studio press

TrueMed-ForLivingMore