ΖΩΝΤΑΝΟΣ-ΝΕΚΡΟΣ ΣΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ…ΣΥΝΔΡΟΜΟ COTARD

Παναγιώτης Γκαρίλας

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ 

Το 1880 ο νευρολόγος ψυχίατρος Jules Cotard ( 1840-1889) παρουσίασε το παρακάτω περιστατικό: 

« Η mademoiselle X δεν έχει ανάγκη από φαγητό, νερό. Δεν έχει εγκέφαλο, νεύρα, έντερα, θώρακα, στόμαχο, παρά μόνο οστά και δέρμα. Πιστεύει ότι είναι νεκρή , αλλά δεν δύναται να καταλήξει με φυσικά αίτια. Μόνο αν καεί ζωντανή θα πεθάνει τελικά και για αυτό έχει αποπειραθεί πολλές φορές να αυτοπυρποληθεί»

Στην κλινική του εμπειρία ο Cotard διαπίστωσε ότι ασθενείς με παρόμοια, αν όχι πανομοιότυπη, εικόνα με την δεσποινίδα Χ εμφάνιζαν  παραληρηματικές ιδέες υποχονδριακού τύπου και αθανασίας και είχαν επίσης ιδέες αιώνιας κατάρας και δαιμονικής κατοχής, τα οποία αποτελούν θρησκευτικό παραλήρημα. Επιπλέον, στο κλινικό αυτό σύνδρομο συμπεριέλαβε τα εξής χαρακτηριστικά : 

• Άγχος και κατάθλιψη
• Αυτοκτονικές και αυτοακρωτηριαστικές πράξεις
• Υποχονδριακές παραληρηματικές ιδέες ανυπαρξίας-καταστροφής μερών του σώματος, οργάνων.
• Ιδέες ενοχής, διαβολικής επίδρασης
• Παραληρηματική ιδέα αθανασίας
• Αναλγησία στον πόνο

Την περίπτωση αυτή ο Cotard την ονόμασε “délire hypochondriaque”(υποχονδριακό παραλήρημα). Το 1893, μετά τον θάνατό του, προτάθηκε από τον Régis η ονομασία “délire de Cotard” (παραλήρημα του Cotard).

ΣΗΜΕΡΑ 

Το σύνδρομο Cotard ( μηδενιστικό παραλήρημα Cotard)  με μέση ηλικία ασθενών τα 52 έτη απαντάται σήμερα σπανιότατα και τούτο οφείλεται στην αποτελεσματικότητα των φαρμάκων και τον μικρότερο αριθμό παραμελημένων ψυχιατρικών ασθενών. Χωρίζεται σε 3 κατηγορίες που είναι η ψυχωτική κατάθλιψη, Cotard τύπου 1 και Cotard τύπου 2. 

Η ψυχωτική κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από μελαγχολία, άγχος , παραληρηματικές ιδέες  ενοχής και ακουστικές ψευδαισθήσεις.

Στο Cotard τύπου Ι κυριαρχούν οι υποχονδριακές και μηδενιστικές παραληρηματικές ιδέες και λιγότερο η κατάθλιψη.

Στο Cotard τύπου ΙΙ περιλαμβάνονται άγχος, παραληρηματικές ιδέες μηδενιστικού χαρακτήρα και αθανασίας , ακουστικές ψευδαισθήσεις και αυτοκτονική αυτοκαταστροφική συμπεριφορά.

Το σύνδρομο αυτό εξελίσσεται σε 3 στάδια

1. Στάδιο επώασης ( υποχονδρίαση και κιναισθητικό παραλήρημα).
2. Στάδιο έξαρσης ( μηδενιστικές παραληρηματικές ιδέες)
3. Στάδιο χρονιότητας ( αλλαγές στην διάθεση και συστηματοποίηση παραληρηματικών ιδεών)

ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΝΟΣΟΥΣ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΤΟ COTARD SYNDROME

ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ: Κατάθλιψη, επιλόχεια κατάθλιψη, σχιζοφρένεια, διπολική διαταραχή, χρήση ψυχοτρόπων ουσιών, διαταραχή αποπροσωποποίησης, κατατονία, εκούσια ασιτία, υδροφοβία, λυκανθρωπία, σύνδρομο Fregoli, σύνδρομο Capgras, σύνδρομο koro, σύνδρομο Οδυσσέα, folie a deux.

ΛΟΙΠΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ : Νόσος Parkinson, μετωποκροταφική άνοια, κροταφική επιληψία, λιμπικές επιληπτικές κρίσεις,ημικρανία,  ερπητική και μη ερπητική εγκεφαλίτιδα, εγκεφαλικά έμφρακτα, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, όγκοι εγκεφάλου, τυφοειδής πυρετός.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

Μονοθεραπεία με φάρμακα όπως αμιτριπτυλίνη, φλουοξετίνη,ντουλοξετίνη, αριπιπραζόλη,ολανζαπίνη, σουλπιρίδη  και λίθιο παρουσιάζουν σχετική αποτελεσματικότητα.

Ακόμα μεγαλύτερη θεραπευτική έκβαση επιτυγχάνεται με συνδυασμό όπως κλομιπραμίνη/αμιτριπτυλίνη, αλοπεριδόλη/κλομιπραμίνη, αλοπεριδόλη/μιρταζαπίνη, ,ολανζαπίνη/εσιταλοπράμη/λοραζεπάμη, κουετιαπίνη/,βενλαφαξίνη, κλοζαπίνη/φλουβοξαμίνη/ιμιπραμίνη ,αμισουλπρίδη/κλοζαπίνη,ρισπεριδόνη/φλουοξετίνη,ρισπεριδόνη/σερτραλίνη,ρισπεριδόνη/σιταλοπράμη.

Η μέγιστη δυνατή όμως ίαση πραγματοποιείται με ηλεκτροσπασμοθεραπεία ( ΗΣΘ).

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. https://medium.com/lessons-from-history/mademoiselle-x-living-while-dead-8fe06146b711

2. Ν.Π. Μοσχόπουλος, Σ. Καπρίνης, Ι. Νηματούδης. Σύνδρομο Cotard: Παρουσίαση περιστατικού και ανασκόπηση της βιβλιογραφίας. Ψυχιατρική 2016, 27:296–302

3. Sabita Dihingia, Dhrubajyoti Bhuyan, Mridusikha Bora, and Nikhita Das. Cotard’s Delusion and Its Relation With Different Psychiatric Diagnoses in a Tertiary Care Hospital .Cureus. 2023 May; 15(5): e39477.

4. Leonardo Machado,Luiz Evandro de Lima Filho,and Liliane Machado.When the Patient Believes That the Organs Are Destroyed: Manifestation of Cotard’s Syndrome. Case Rep Med. 2016; 2016: 5101357.