Brain Fog – Τι κρύβεται μέσα σε έναν «νεφελώδη» εγκέφαλο;

 20-10-2020

 Αντιγόνη Βαρσάμη

Αν νιώθετε συνεχώς κόπωση, αδυναμία συγκέντρωσης, κατάθλιψη, αποθάρρυνση, ίσως αντιμετωπίζετε μια κατάσταση που ονομάζεται «ομίχλη εγκεφάλου» ή «chemo fog», μια ανεπιθύμητη παρενέργεια του σύγχρονου τρόπου ζωής – και όχι μόνο. Πρόκειται για ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από κατάσταση σύγχυσης και μειωμένου βαθμού σαφήνειας, μειωμένη ενέργεια και νοητική λειτουργία, προβλήματα ύπνου, μειωμένη ικανότητα πολλαπλών εργασιών συγχρόνως. Μπορεί να κάνει ένα άτομο να μην βρίσκει τις λέξεις που θέλει να πει.

Οι αιτίες της ομίχλης εγκεφάλου είναι πολλές και περιλαμβάνουν φυσικούς, συναισθηματικούς και βιοχημικούς παράγοντες. Μερικοί άνθρωποι με μακροχρόνια ομίχλη του εγκεφάλου πιστεύουν ότι είναι ανόητοι και πως απλά δεν μπορούν να σκεφτούν καθαρά. Όσοι διαθέτουν γνώση και εμπειρία με την συγκεκριμένη κατάσταση βεβαιώνουν ότι δεν είναι αποτέλεσμα χαμηλής νοημοσύνης, αλλά πραγματικής διαταραχής με αιτίες, συμπτώματα και θεραπείες.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής – στρεσογόνες καταστάσεις και άγχος, μειωμένος ύπνος, κακή διατροφή ελλιπής σε βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά, καθιστική ζωή, χρόνια κόπωση κ.α. – έχει κατηγορηθεί για την εμφάνιση του συγκεκριμένου συνδρόμου, σε άτομα προχωρημένης, κυρίως, ηλικίας. Αρκετές, όμως, είναι και οι ασθένειες που χαρακτηριστικό τους σύνδρομο αποτελεί η «ομίχλη εγκεφάλου», όπως ο αυτισμός, η κατάθλιψη, το ΔΕΠΥ (σύνδρομο διάσπασης προσοχής), η μαστοκύτωση, η μονοπυρήνωση, η νόσος Alzheimer, η τραυματική αλλοίωση του εγκεφάλου, ενώ πολύ συχνά προκαλείται λόγω χημειοθεραπειών, ταλαιπωρώντας τους ασθενείς ακόμα και ένα εξάμηνο μετά το πέρας της θεραπείας τους. Νέα δεδομένα ερευνών, έχουν δείξει πως ο νέος κορωνοϊός SARScoV-2, μπορεί να την προκαλέσει επίσης.

Σύμφωνα με όσα είναι γνωστά μέχρι τώρα η ομίχλη εγκεφάλου πρέπει να έχει αιτία μια φλεγμονή που παρουσιάζεται σε μέρος του εγκεφάλου. Πρόκειται, δηλαδή, για μια φλεγμονώδη πορεία συμπεριλαμβανομένων λιποκυτοκινών και ισταμίνης, ουσίες που απελευθερώνονται από τα μαστοκύτταρα και οι οποίες διεγείρουν περαιτέρω την ενεργοποίηση των νευρογλοιακών κυττάρων, προκαλώντας φλεγμονή στο εγκεφαλικό παρέγχυμα.

Η κύρια αιτιοπαθογένεια της «ομίχλης εγκεφάλου», λοιπόν, προέρχεται από τα μαστοκύτταρα. Είναι κύτταρα τα οποία αρχικά ανακαλύφθηκαν το 1887 και χαρακτηριστικό τους γνώρισμα αποτελούν τα ~500 κοκκία που το καθένα περιέχει. Το 1900, σχεδόν 50 χρόνια μετά δηλαδή, βρέθηκε ότι φέρουν στην επιφάνειά τους υποδοχείς στους οποίους προσδένεται η Ανοσοσφαιρίνη Ε και Ισταμίνη, η οποία ενεργοποιείται για διάφορες αλλεργίες. Αποτελούν μέρος του ανοσοποιητικού μας συστήματος, παράγονται στον μυελό των οστών και από εκεί μεταναστεύουν στους διάφορους ιστούς του οργανισμού, δεν υπάρχουν όμως στην κυκλοφορία του αίματος, βρίσκονται, όμως, κοντά σε αιμοφόρα αγγεία και ινοβλάστες. Έχουν τη δυνατότητα να παράγουν και να αποθηκεύουν διάφορες ουσίες μέσω των κοκκίων της επιφάνειάς τους, όπως ισταμίνη και πολλές άλλες.

Έχουν διάφορες δράσεις στους ιστούς του οργανισμού, προκαλώντας διάφορες καταστάσεις, παθολογικές ή μη. Στον εγκέφαλο συγκεκριμένα, που μας ενδιαφέρει πρωτίστως για το σύνδρομο της «ομίχλης εγκεφάλου», ο κυτταρικός αυτός τύπος βρίσκεται στις μήνιγγες κι εντός του εγκεφαλικού παρεγχύματος. Ο αριθμός τους διαφέρει ανάλογα με την εγκεφαλική περιοχή, ενώ επηρεάζεται επίσης από την ηλικία, το φύλο, περιβαλλοντικούς και κληρονομικούς παράγοντες. Η ενεργοποίησή τους μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: είτε ανοσολογικά, με την ένωση του συμπλόκου αντιγόνου – αντισώματος, είτε μη ανοσολογικά, με διάφορα φάρμακα, τοξίνες ή κυτοκίνες. Αφού τα μαστοκύτταρα ενεργοποιηθούν, εκτός από την ισταμίνη που εκκρίνεται μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, εκκρίνονται, σχεδόν άμεσα, και άλλα μόρια σε διάρκεια λεπτών ή/και ωρών, όπως η α-μουτάση, αμίνες, προστανγλαδίνες, διάφορες κυτοκίνες και αυξητικοί παράγοντες, μέσω των οποίων προκαλούνται οι διάφορες δράσεις των μαστοκυττάρων.

Reclassifying Anaphylaxis to Neuromuscular Blocking Agents Based on the Presumed Patho-Mechanism: IgE-Mediated, Pharmacological Adverse Reaction or “Innate Hypersensitivity”? – Scientific Figure on ResearchGate. Available from: https://www.researchgate.net/figure/Immunologically-and-non-immunologically-induced-mast-cell-degranulation-adapted-from_fig1_317396408 [accessed 16 Oct, 2020]

Όσον αφορά υψηλά επίπεδα ισταμίνης στον εγκεφαλικό ιστό, εκτός από τη διέγερση των μαστοκυττάρων, αυτά μπορούν να προκύψουν και από τη διαιτητική πρόσληψη ή από την υπερπαραγωγή από τη μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου. Οι ισταμινικοί νευρώνες, οι οποίοι είναι κατανεμημένοι σε όλο τον εγκέφαλο, συμμετέχουν σε διάφορες εγκεφαλικές λειτουργίες, όπως ο ύπνος, η όραση ή το άγχος, νοητικές συμπεριφορές, νευρογλοιακές διεργασίες, αγγειακή διαπερατότητα κ.τ.λ..

Χημική δομή Ισταμίνης

 

Επιπλέον, αξίζει να αναφερθεί, πως διάφορα πεπτίδια προερχόμενα από τους νευρώνες του εγκεφάλου, ενεργοποιούν τα μαστοκύτταρα, με αποτέλσμα να απελευθερώνουν ουσίες οι οποίες προκαλούν χρόνια φλεγμονή, η οποία ενισχύεται από την ύπαρξη στρεσογόνων καταστάσεων. Όταν η φλεγμονή αυτή πλήττει περιοχές του εγκεφάλου οι οποίες ελέγχουν τη μνήμη και τη συμπεριφορά, οδηγεί σε αυτό που ασθενείς και γιατροί ονομάζουν «ομίχλη εγκεφάλου».

Αυτού του είδους η εγκεφαλική φλεγμονή, η οποία δύναται να οδηγήσει τον ασθενή σε εκδήλωση του «brain fog», όπως είπαμε και πιο πάνω, μπορεί να οφείλεται στη χημειοθεραπεία που μπορεί να λαμβάνει κάποιος. Αυτή, ξέρουμε πως προκαλεί κυτταρικό θάνατο και διάφορες βλάβες στα κύτταρα του ασθενούς, που σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη έκκριση κυτοκινών, όπως ο TNF-α, IL-1β, IL-6, IL-2 και IFN-α, ενεργοποιεί την μικρογλοία, τα αστροκύτταρα, τα μακροφάγα, τα ολιγοδενδροκύτταρα, Τ-λεμφοκύτταρα, νευρώνες, βλαστοκύτταρα και ενδοθυλιακά κύτταρα. Τα προϊόντα της ενεργοποίησης αυτής, συγκλίνουν στον άξονα υποθαλάμου – υπόφυσης και η νευρογένεση δίνει έκκριση ντοπαμίνης, οδηγώντας, έτσι, σε οξειδωτικό stress.

Mast Cells and Influenza A Virus: Association with Allergic Responses and Beyond – Scientific Figure on ResearchGate. Available from: https://www.researchgate.net/figure/Mast-cell-activation-in-response-to-viral-infection-Mast-cells-are-classically-known-for_fig1_277780530 [accessed 16 Oct, 2020]

Ακόμη, επιγενετικές αλλαγές στο γονιδίωμα προκύπτουν αρκετές φορές εξαιτίας χημειοθεραπειών. Αυτό συμβαίνει μέσω της μεθυλίωσης του DNA και της ακετυλίωσης των ιστονών του, με αποτέλεσμα διαταραχές στην έκφραση των γονιδίων ( υπερ- ή υπο- παραγωγή ουσιών που κωδικοποιούνται από αυτά), ενώ οι περιοχές του εγκεφάλου που πλήττονται κατά κύριο λόγο, είναι ο ιππόκαμπος και εμπρόσθιες περιοχές του φλοιού, γεγονός που συμβάλει στην επιδείνωση και διατήρηση της νοητικής σύγχυσης των ασθενών.

 

Γιατί η «ομίχλη εγκεφάλου» άργησε να αναγνωριστεί ως νόσημα;

 

Πρόκειται για ένα σύνδρομο, στο οποίο δεν δόθηκε εξαρχής η πρέπουσα σημασία, καθώς στη σύγχρονη ιατρική, πολλές φορές, δίνεται έμφαση στην αύξηση της επιβίωσης του ασθενούς κι όχι στην αύξηση της ποιότητας ζωής του. Επίσης, είχε αρχικά συνδεθεί αποκλειστικά με την αυξημένη ηλικία των ασθενών. Επίσης, ρόλο σε αυτή την αργοπορία, έπαιξε και η προηγούμενη πεποίθηση πως ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός είναι αδιαπέραστος από τα χημειοθεραπευτικά, γεγονός εν μέρει σωστό, καθώς κάποια φάρμακα τον διαπερνούν σε μικρότερο βαθμό από άλλα, αλλά όχι καθόλου. Τέλος, είναι ένα θέμα «ταμπού» για τους ασθενείς, επομένως δεν του δόθηκε εξαρχής αξία.

Η αναγνώριση, τελικά, της «ομίχλης εγκεφάλου» ως υπαρκτό νόσημα με συμπτώματα και η αναζήτηση της αιτιοπαθογένειάς της, υπήρξε ιδιαιτέρως σημαντική για τον σχεδιασμό της θεραπείας της. Φυσικά, χρειάστηκε αρκετή έρευνα, κυρίως για την ανάπτυξη φαρμακευτικής αγωγής, η οποία συνεχίζεται και θα συνεχιστεί και στο μέλλον. Η αντιμετώπιση του συνδρόμου, διαφοροποιείται ανάλογα με τα αίτια που την προκαλούν (π.χ. χημειοθεραπεία, νευροεκφυλιστικές νόσοι, χρόνια κόπωση κ.α.) και διαχωρίζεται στην παραϊατρική – πρακτική αντιμετώπιση και στην φαρμακευτική αγωγή.

Η πρώτη προσέγγιση είναι καταλληλότερη σε περιπτώσεις στρες, άγχους ή κόπωσης του ασθενούς και περιλαμβάνει, όσο το δυνατό, αλλαγή του τρόπου ζωής του, ξεκινώντας από τη διατροφή του. Αυτή πρέπει να είναι πλούσια σε βιταμίνες, ω3 λιπαρά οξέα και αντιοξειδωτικά, ενώ θα πρέπει να αποφεύγονται τρόφιμα με επιβλαβή λιπαρά και αλλεργιογόνα. Τέλος, ιδιαίτερα σημαντική είναι και η συνεχής ενυδάτωση του οργανισμού. Επιπλέον, πέρα από την υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού διαιτολογίου, απαραίτητη είναι η ένταξη της πνευματικής άσκησης – διάβασμα βιβλίων, εξάσκηση εγκεφάλου με λύση σταυρόλεξων ή παζλ- , της καθημερινής σωματικής άσκησης και των κοινωνικών συναναστροφών, στην καθημερινότητα του ασθενούς. Εξαιρετικά σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η διατήρηση της ψυχικής και σωματικής του ηρεμίας, καθώς και ο καλός ύπνος – σε ποιότητα και ποσότητα.

Όσον αφορά την φαρμακευτική αντιμετώπιση του «Brain Fog», επιλέγεται, συνήθως, ως καταλληλότερη στις περιπτώσεις όπου το σύνδρομο προέρχεται από κάποια βλάβη του εγκεφάλου λόγω νευροεκφυλιστικής ή άλλου είδους ασθένειας (π.χ. νόσος Alzheimer, μονοπυρήνωση, μαστοκύτωση, αυτισμός, κατάθλιψη κ.α.) ή τραυματικής αλλοίωσής του ή εξαιτίας αλλεπάλληλων χημειοθεραπειών. Από την αρχή της έρευνας για την ανάπτυξη φαρμακευτικής θεραπείας για την «ομίχλη εγκεφάλου» έως και σήμερα, έχουν δοκιμαστεί αντικαταθλιπτικά, αντιφλεγμονώδη, υπνωτικά, διεγερτικά χάπια, καθώς και η ορμονοθεραπεία, όλα με κάποια αποτελεσματικότητα, αλλά κανένα σχήμα δεν αποδείχθηκε «ιδανικό». Από τις βασικότερες φαρμακευτικές ουσίες που έχουν χρησιμοποιηθεί και εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται σε αυτού του είδους τις καταστάσεις με εξαιρετική αποτελεσματικότητα, είναι η Λουτεολίνη (Luteolin), καθώς και διάφορα φλαβονοειδή, των οποίων η αποτελεσματικότητα έχει αποδειχθεί πειραματικά. Βέβαια, η λουτεολίνη μπορεί να προσληφθεί, σε μικρότερες, όμως, ποσότητες και από την τροφή. Η πλουσιότερη πηγή λουτεολίνης είναι το χαμομήλι ενώ η ουσία περιέχεται επίσης στο μπρόκολο, στα λαχανάκια Βρυξελλών, στην αγκινάρα και στον πολτό του κίτρου.

Yao ZH, Yao XL, Zhang Y, Zhang SF, Hu JC. Luteolin Could Improve Cognitive Dysfunction by Inhibiting Neuroinflammation. Neurochem Res. 2018 Apr;43(4):806-820. doi: 10.1007/s11064-018-2482-2. Epub 2018 Feb 1. PMID: 29392519.

Ιδιαίτερα ελπιδοφόρες και σημαντικές διαφαίνονται και ορισμένες νεότερες προσεγγίσεις αντιμετώπισης του brain fog, όπως i) η αναστροφή μεταλλαγών του DNA που συμβαίνουν λόγω της χημειοθεραπείας και της ακετυλίωσης των ιστονών του, λόγω διαφόρων ουσιών, ii) η φαρμακευτική αύξηση του παράγοντα BDNF (με λίθιο και ακετυλοκυστεΐνη, δύο αναστολείς της φωσφοδιεστεράσης-4, μιας ουσίας που εμπλέκεται στην πρόκληση των προηγούμενων γενετικών βλαβών. Τέλος, iii) η εξισορρόπηση των φλεγμονωδών και αντιφλεγμονωδών σημάτων του οργανισμού.

Καταλαβαίνει, λοιπόν, κανείς πως πίσω από αυτό το συχνό φαινόμενο της «ομίχλης εγκεφάλου», που πολλές φορές δίνουμε μια απλή εξήγηση κόπωσης ή εξάντλησης, κρύβεται ένα ολόκληρο ανοσολογικό υπόστρωμα, με πρωταγωνιστές τα μαστοκύτταρα και τις κυτοκίνες. Η εκτενέστερη μελέτη και πλήρης κατανόηση του ανοσολογικού αυτού, έχει αρχίσει και θα συνεχίσει να εξελίσσεται, προκειμένου η αντιμετώπιση του συνδρόμου να καταστεί πλήρως αποτελεσματική.

 

 

Πηγές

  • Theoharides TC, Conti P. COVID-19 and Multisystem Inflammatory Syndrome, or is it Mast Cell Activation Syndrome? J Biol Regul Homeost Agents. 2020 Oct 5;34(5). doi: 10.23812/20-EDIT3. Epub ahead of print. PMID: 33023287.
  • Theoharides TC, Stewart JM, Hatziagelaki E, Kolaitis G. Brain “fog,” inflammation and obesity: key aspects of neuropsychiatric disorders improved by luteolin. Front Neurosci. 2015 Jul 3;9:225. doi: 10.3389/fnins.2015.00225. PMID: 26190965; PMCID: PMC4490655.
  • Yao ZH, Yao XL, Zhang Y, Zhang SF, Hu JC. Luteolin Could Improve Cognitive Dysfunction by Inhibiting Neuroinflammation. Neurochem Res. 2018 Apr;43(4):806-820. doi: 10.1007/s11064-018-2482-2. Epub 2018 Feb 1. PMID: 29392519
  • Νικόλαος Ξενίδης, Επίκουρος καθηγητής Κλινικής Ογκολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Αλεξανδρούπολη, 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Βασικής & Κλινικής Φαρμακολογίας – 2-4 Οκτωβρίου 2020, Ομίχλη εγκεφάλου (chemo fog) σε ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία. Η σύγχρονη αντιμετώπιση

 

TrueMed-ForLivingMore

Κοινοποιήστε 

Ατροφία γλουτιαίων μυών

Ατροφία γλουτιαίων μυών

Τραβήγματα και θλάσεις των οπισθίων μηριαίων που αναλαμβάνουν υψηλά φορτία και τραυματίζονται καθώς ο μείζων γλουτιαίος αδυνατεί να επιτελεσει την εκταση του ισχίου

| Επικοινωνία | Η ομάδα μας | Διαφημιστείτε στη truemed.gr|  | Όροι χρήσης | Προσωπικά δεδομένα | Copyright©Truemed | |Για περισσότερη ζωή | Υγειά-διατροφή |
Designed – Developed by Premiumweb.gr

 

ΒΡΕΙΤΕ ΜΑΣ 

© 2019 TrueMed Media. All rights reserved. Our website services, content, and products are for informational purposes only. TrueMed Media does not provide medical advice, diagnosis, or treatment.

Brain Fog – Τι κρύβεται μέσα σε έναν «νεφελώδη» εγκέφαλο;

 20-10-2020

 Αντιγόνη Βαρσάμη

Αν νιώθετε συνεχώς κόπωση, αδυναμία συγκέντρωσης, κατάθλιψη, αποθάρρυνση, ίσως αντιμετωπίζετε μια κατάσταση που ονομάζεται «ομίχλη εγκεφάλου» ή «chemo fog», μια ανεπιθύμητη παρενέργεια του σύγχρονου τρόπου ζωής – και όχι μόνο. Πρόκειται για ένα σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από κατάσταση σύγχυσης και μειωμένου βαθμού σαφήνειας, μειωμένη ενέργεια και νοητική λειτουργία, προβλήματα ύπνου, μειωμένη ικανότητα πολλαπλών εργασιών συγχρόνως. Μπορεί να κάνει ένα άτομο να μην βρίσκει τις λέξεις που θέλει να πει.

Οι αιτίες της ομίχλης εγκεφάλου είναι πολλές και περιλαμβάνουν φυσικούς, συναισθηματικούς και βιοχημικούς παράγοντες. Μερικοί άνθρωποι με μακροχρόνια ομίχλη του εγκεφάλου πιστεύουν ότι είναι ανόητοι και πως απλά δεν μπορούν να σκεφτούν καθαρά. Όσοι διαθέτουν γνώση και εμπειρία με την συγκεκριμένη κατάσταση βεβαιώνουν ότι δεν είναι αποτέλεσμα χαμηλής νοημοσύνης, αλλά πραγματικής διαταραχής με αιτίες, συμπτώματα και θεραπείες.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής – στρεσογόνες καταστάσεις και άγχος, μειωμένος ύπνος, κακή διατροφή ελλιπής σε βιταμίνες και θρεπτικά συστατικά, καθιστική ζωή, χρόνια κόπωση κ.α. – έχει κατηγορηθεί για την εμφάνιση του συγκεκριμένου συνδρόμου, σε άτομα προχωρημένης, κυρίως, ηλικίας. Αρκετές, όμως, είναι και οι ασθένειες που χαρακτηριστικό τους σύνδρομο αποτελεί η «ομίχλη εγκεφάλου», όπως ο αυτισμός, η κατάθλιψη, το ΔΕΠΥ (σύνδρομο διάσπασης προσοχής), η μαστοκύτωση, η μονοπυρήνωση, η νόσος Alzheimer, η τραυματική αλλοίωση του εγκεφάλου, ενώ πολύ συχνά προκαλείται λόγω χημειοθεραπειών, ταλαιπωρώντας τους ασθενείς ακόμα και ένα εξάμηνο μετά το πέρας της θεραπείας τους. Νέα δεδομένα ερευνών, έχουν δείξει πως ο νέος κορωνοϊός SARScoV-2, μπορεί να την προκαλέσει επίσης.

Σύμφωνα με όσα είναι γνωστά μέχρι τώρα η ομίχλη εγκεφάλου πρέπει να έχει αιτία μια φλεγμονή που παρουσιάζεται σε μέρος του εγκεφάλου. Πρόκειται, δηλαδή, για μια φλεγμονώδη πορεία συμπεριλαμβανομένων λιποκυτοκινών και ισταμίνης, ουσίες που απελευθερώνονται από τα μαστοκύτταρα και οι οποίες διεγείρουν περαιτέρω την ενεργοποίηση των νευρογλοιακών κυττάρων, προκαλώντας φλεγμονή στο εγκεφαλικό παρέγχυμα.

Η κύρια αιτιοπαθογένεια της «ομίχλης εγκεφάλου», λοιπόν, προέρχεται από τα μαστοκύτταρα. Είναι κύτταρα τα οποία αρχικά ανακαλύφθηκαν το 1887 και χαρακτηριστικό τους γνώρισμα αποτελούν τα ~500 κοκκία που το καθένα περιέχει. Το 1900, σχεδόν 50 χρόνια μετά δηλαδή, βρέθηκε ότι φέρουν στην επιφάνειά τους υποδοχείς στους οποίους προσδένεται η Ανοσοσφαιρίνη Ε και Ισταμίνη, η οποία ενεργοποιείται για διάφορες αλλεργίες. Αποτελούν μέρος του ανοσοποιητικού μας συστήματος, παράγονται στον μυελό των οστών και από εκεί μεταναστεύουν στους διάφορους ιστούς του οργανισμού, δεν υπάρχουν όμως στην κυκλοφορία του αίματος, βρίσκονται, όμως, κοντά σε αιμοφόρα αγγεία και ινοβλάστες. Έχουν τη δυνατότητα να παράγουν και να αποθηκεύουν διάφορες ουσίες μέσω των κοκκίων της επιφάνειάς τους, όπως ισταμίνη και πολλές άλλες.

Έχουν διάφορες δράσεις στους ιστούς του οργανισμού, προκαλώντας διάφορες καταστάσεις, παθολογικές ή μη. Στον εγκέφαλο συγκεκριμένα, που μας ενδιαφέρει πρωτίστως για το σύνδρομο της «ομίχλης εγκεφάλου», ο κυτταρικός αυτός τύπος βρίσκεται στις μήνιγγες κι εντός του εγκεφαλικού παρεγχύματος. Ο αριθμός τους διαφέρει ανάλογα με την εγκεφαλική περιοχή, ενώ επηρεάζεται επίσης από την ηλικία, το φύλο, περιβαλλοντικούς και κληρονομικούς παράγοντες. Η ενεργοποίησή τους μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: είτε ανοσολογικά, με την ένωση του συμπλόκου αντιγόνου – αντισώματος, είτε μη ανοσολογικά, με διάφορα φάρμακα, τοξίνες ή κυτοκίνες. Αφού τα μαστοκύτταρα ενεργοποιηθούν, εκτός από την ισταμίνη που εκκρίνεται μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, εκκρίνονται, σχεδόν άμεσα, και άλλα μόρια σε διάρκεια λεπτών ή/και ωρών, όπως η α-μουτάση, αμίνες, προστανγλαδίνες, διάφορες κυτοκίνες και αυξητικοί παράγοντες, μέσω των οποίων προκαλούνται οι διάφορες δράσεις των μαστοκυττάρων.

Reclassifying Anaphylaxis to Neuromuscular Blocking Agents Based on the Presumed Patho-Mechanism: IgE-Mediated, Pharmacological Adverse Reaction or “Innate Hypersensitivity”? – Scientific Figure on ResearchGate. Available from: https://www.researchgate.net/figure/Immunologically-and-non-immunologically-induced-mast-cell-degranulation-adapted-from_fig1_317396408 [accessed 16 Oct, 2020]

Όσον αφορά υψηλά επίπεδα ισταμίνης στον εγκεφαλικό ιστό, εκτός από τη διέγερση των μαστοκυττάρων, αυτά μπορούν να προκύψουν και από τη διαιτητική πρόσληψη ή από την υπερπαραγωγή από τη μικροβιακή χλωρίδα του εντέρου. Οι ισταμινικοί νευρώνες, οι οποίοι είναι κατανεμημένοι σε όλο τον εγκέφαλο, συμμετέχουν σε διάφορες εγκεφαλικές λειτουργίες, όπως ο ύπνος, η όραση ή το άγχος, νοητικές συμπεριφορές, νευρογλοιακές διεργασίες, αγγειακή διαπερατότητα κ.τ.λ..

Χημική δομή Ισταμίνης

 

Επιπλέον, αξίζει να αναφερθεί, πως διάφορα πεπτίδια προερχόμενα από τους νευρώνες του εγκεφάλου, ενεργοποιούν τα μαστοκύτταρα, με αποτέλσμα να απελευθερώνουν ουσίες οι οποίες προκαλούν χρόνια φλεγμονή, η οποία ενισχύεται από την ύπαρξη στρεσογόνων καταστάσεων. Όταν η φλεγμονή αυτή πλήττει περιοχές του εγκεφάλου οι οποίες ελέγχουν τη μνήμη και τη συμπεριφορά, οδηγεί σε αυτό που ασθενείς και γιατροί ονομάζουν «ομίχλη εγκεφάλου».

Αυτού του είδους η εγκεφαλική φλεγμονή, η οποία δύναται να οδηγήσει τον ασθενή σε εκδήλωση του «brain fog», όπως είπαμε και πιο πάνω, μπορεί να οφείλεται στη χημειοθεραπεία που μπορεί να λαμβάνει κάποιος. Αυτή, ξέρουμε πως προκαλεί κυτταρικό θάνατο και διάφορες βλάβες στα κύτταρα του ασθενούς, που σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη έκκριση κυτοκινών, όπως ο TNF-α, IL-1β, IL-6, IL-2 και IFN-α, ενεργοποιεί την μικρογλοία, τα αστροκύτταρα, τα μακροφάγα, τα ολιγοδενδροκύτταρα, Τ-λεμφοκύτταρα, νευρώνες, βλαστοκύτταρα και ενδοθυλιακά κύτταρα. Τα προϊόντα της ενεργοποίησης αυτής, συγκλίνουν στον άξονα υποθαλάμου – υπόφυσης και η νευρογένεση δίνει έκκριση ντοπαμίνης, οδηγώντας, έτσι, σε οξειδωτικό stress.

Mast Cells and Influenza A Virus: Association with Allergic Responses and Beyond – Scientific Figure on ResearchGate. Available from: https://www.researchgate.net/figure/Mast-cell-activation-in-response-to-viral-infection-Mast-cells-are-classically-known-for_fig1_277780530 [accessed 16 Oct, 2020]

Ακόμη, επιγενετικές αλλαγές στο γονιδίωμα προκύπτουν αρκετές φορές εξαιτίας χημειοθεραπειών. Αυτό συμβαίνει μέσω της μεθυλίωσης του DNA και της ακετυλίωσης των ιστονών του, με αποτέλεσμα διαταραχές στην έκφραση των γονιδίων ( υπερ- ή υπο- παραγωγή ουσιών που κωδικοποιούνται από αυτά), ενώ οι περιοχές του εγκεφάλου που πλήττονται κατά κύριο λόγο, είναι ο ιππόκαμπος και εμπρόσθιες περιοχές του φλοιού, γεγονός που συμβάλει στην επιδείνωση και διατήρηση της νοητικής σύγχυσης των ασθενών.

 

Γιατί η «ομίχλη εγκεφάλου» άργησε να αναγνωριστεί ως νόσημα;

 

Πρόκειται για ένα σύνδρομο, στο οποίο δεν δόθηκε εξαρχής η πρέπουσα σημασία, καθώς στη σύγχρονη ιατρική, πολλές φορές, δίνεται έμφαση στην αύξηση της επιβίωσης του ασθενούς κι όχι στην αύξηση της ποιότητας ζωής του. Επίσης, είχε αρχικά συνδεθεί αποκλειστικά με την αυξημένη ηλικία των ασθενών. Επίσης, ρόλο σε αυτή την αργοπορία, έπαιξε και η προηγούμενη πεποίθηση πως ο αιματοεγκεφαλικός φραγμός είναι αδιαπέραστος από τα χημειοθεραπευτικά, γεγονός εν μέρει σωστό, καθώς κάποια φάρμακα τον διαπερνούν σε μικρότερο βαθμό από άλλα, αλλά όχι καθόλου. Τέλος, είναι ένα θέμα «ταμπού» για τους ασθενείς, επομένως δεν του δόθηκε εξαρχής αξία.

Η αναγνώριση, τελικά, της «ομίχλης εγκεφάλου» ως υπαρκτό νόσημα με συμπτώματα και η αναζήτηση της αιτιοπαθογένειάς της, υπήρξε ιδιαιτέρως σημαντική για τον σχεδιασμό της θεραπείας της. Φυσικά, χρειάστηκε αρκετή έρευνα, κυρίως για την ανάπτυξη φαρμακευτικής αγωγής, η οποία συνεχίζεται και θα συνεχιστεί και στο μέλλον. Η αντιμετώπιση του συνδρόμου, διαφοροποιείται ανάλογα με τα αίτια που την προκαλούν (π.χ. χημειοθεραπεία, νευροεκφυλιστικές νόσοι, χρόνια κόπωση κ.α.) και διαχωρίζεται στην παραϊατρική – πρακτική αντιμετώπιση και στην φαρμακευτική αγωγή.

Η πρώτη προσέγγιση είναι καταλληλότερη σε περιπτώσεις στρες, άγχους ή κόπωσης του ασθενούς και περιλαμβάνει, όσο το δυνατό, αλλαγή του τρόπου ζωής του, ξεκινώντας από τη διατροφή του. Αυτή πρέπει να είναι πλούσια σε βιταμίνες, ω3 λιπαρά οξέα και αντιοξειδωτικά, ενώ θα πρέπει να αποφεύγονται τρόφιμα με επιβλαβή λιπαρά και αλλεργιογόνα. Τέλος, ιδιαίτερα σημαντική είναι και η συνεχής ενυδάτωση του οργανισμού. Επιπλέον, πέρα από την υιοθέτηση ενός πιο υγιεινού διαιτολογίου, απαραίτητη είναι η ένταξη της πνευματικής άσκησης – διάβασμα βιβλίων, εξάσκηση εγκεφάλου με λύση σταυρόλεξων ή παζλ- , της καθημερινής σωματικής άσκησης και των κοινωνικών συναναστροφών, στην καθημερινότητα του ασθενούς. Εξαιρετικά σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η διατήρηση της ψυχικής και σωματικής του ηρεμίας, καθώς και ο καλός ύπνος – σε ποιότητα και ποσότητα.

Όσον αφορά την φαρμακευτική αντιμετώπιση του «Brain Fog», επιλέγεται, συνήθως, ως καταλληλότερη στις περιπτώσεις όπου το σύνδρομο προέρχεται από κάποια βλάβη του εγκεφάλου λόγω νευροεκφυλιστικής ή άλλου είδους ασθένειας (π.χ. νόσος Alzheimer, μονοπυρήνωση, μαστοκύτωση, αυτισμός, κατάθλιψη κ.α.) ή τραυματικής αλλοίωσής του ή εξαιτίας αλλεπάλληλων χημειοθεραπειών. Από την αρχή της έρευνας για την ανάπτυξη φαρμακευτικής θεραπείας για την «ομίχλη εγκεφάλου» έως και σήμερα, έχουν δοκιμαστεί αντικαταθλιπτικά, αντιφλεγμονώδη, υπνωτικά, διεγερτικά χάπια, καθώς και η ορμονοθεραπεία, όλα με κάποια αποτελεσματικότητα, αλλά κανένα σχήμα δεν αποδείχθηκε «ιδανικό». Από τις βασικότερες φαρμακευτικές ουσίες που έχουν χρησιμοποιηθεί και εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται σε αυτού του είδους τις καταστάσεις με εξαιρετική αποτελεσματικότητα, είναι η Λουτεολίνη (Luteolin), καθώς και διάφορα φλαβονοειδή, των οποίων η αποτελεσματικότητα έχει αποδειχθεί πειραματικά. Βέβαια, η λουτεολίνη μπορεί να προσληφθεί, σε μικρότερες, όμως, ποσότητες και από την τροφή. Η πλουσιότερη πηγή λουτεολίνης είναι το χαμομήλι ενώ η ουσία περιέχεται επίσης στο μπρόκολο, στα λαχανάκια Βρυξελλών, στην αγκινάρα και στον πολτό του κίτρου.

Yao ZH, Yao XL, Zhang Y, Zhang SF, Hu JC. Luteolin Could Improve Cognitive Dysfunction by Inhibiting Neuroinflammation. Neurochem Res. 2018 Apr;43(4):806-820. doi: 10.1007/s11064-018-2482-2. Epub 2018 Feb 1. PMID: 29392519.

Ιδιαίτερα ελπιδοφόρες και σημαντικές διαφαίνονται και ορισμένες νεότερες προσεγγίσεις αντιμετώπισης του brain fog, όπως i) η αναστροφή μεταλλαγών του DNA που συμβαίνουν λόγω της χημειοθεραπείας και της ακετυλίωσης των ιστονών του, λόγω διαφόρων ουσιών, ii) η φαρμακευτική αύξηση του παράγοντα BDNF (με λίθιο και ακετυλοκυστεΐνη, δύο αναστολείς της φωσφοδιεστεράσης-4, μιας ουσίας που εμπλέκεται στην πρόκληση των προηγούμενων γενετικών βλαβών. Τέλος, iii) η εξισορρόπηση των φλεγμονωδών και αντιφλεγμονωδών σημάτων του οργανισμού.

Καταλαβαίνει, λοιπόν, κανείς πως πίσω από αυτό το συχνό φαινόμενο της «ομίχλης εγκεφάλου», που πολλές φορές δίνουμε μια απλή εξήγηση κόπωσης ή εξάντλησης, κρύβεται ένα ολόκληρο ανοσολογικό υπόστρωμα, με πρωταγωνιστές τα μαστοκύτταρα και τις κυτοκίνες. Η εκτενέστερη μελέτη και πλήρης κατανόηση του ανοσολογικού αυτού, έχει αρχίσει και θα συνεχίσει να εξελίσσεται, προκειμένου η αντιμετώπιση του συνδρόμου να καταστεί πλήρως αποτελεσματική.

 

 

Πηγές

  • Theoharides TC, Conti P. COVID-19 and Multisystem Inflammatory Syndrome, or is it Mast Cell Activation Syndrome? J Biol Regul Homeost Agents. 2020 Oct 5;34(5). doi: 10.23812/20-EDIT3. Epub ahead of print. PMID: 33023287.
  • Theoharides TC, Stewart JM, Hatziagelaki E, Kolaitis G. Brain “fog,” inflammation and obesity: key aspects of neuropsychiatric disorders improved by luteolin. Front Neurosci. 2015 Jul 3;9:225. doi: 10.3389/fnins.2015.00225. PMID: 26190965; PMCID: PMC4490655.
  • Yao ZH, Yao XL, Zhang Y, Zhang SF, Hu JC. Luteolin Could Improve Cognitive Dysfunction by Inhibiting Neuroinflammation. Neurochem Res. 2018 Apr;43(4):806-820. doi: 10.1007/s11064-018-2482-2. Epub 2018 Feb 1. PMID: 29392519
  • Νικόλαος Ξενίδης, Επίκουρος καθηγητής Κλινικής Ογκολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Αλεξανδρούπολη, 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ελληνικής Εταιρείας Βασικής & Κλινικής Φαρμακολογίας – 2-4 Οκτωβρίου 2020, Ομίχλη εγκεφάλου (chemo fog) σε ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία. Η σύγχρονη αντιμετώπιση

 

TrueMed-ForLivingMore

Κοινοποιήστε 

© 2019 TrueMed Media. All rights reserved. Our website services, content, and products are for informational purposes only. TrueMed Media does not provide medical advice, diagnosis, or treatment.

+ posts

Αρθρογράφος

Η Αντιγόνη Βαρσάμη γεννήθηκε το 1998 στην Αθήνα, ενώ κατάγεται από τον Τύρναβο Λάρισας, όπου και μεγάλωσε. Είναι τεταρτοετής φοιτήτρια του τμήματος Μοριακής Βιολογίας & Γενετικής στην Αλεξανδρούπολη, κι εκπονεί την πτυχιακή της εργασία στο Εργαστήριο Γενετικής του τμήματος Ιατρικής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Έχει γνώσεις αγγλικών επιπέδου C2 και γαλλικών επιπέδου B2. Η αγάπη της για τη γραφή, σε συνδυασμό με το ατέρμονο ενδιαφέρον της για την επιστήμη, την ώθησαν να ξεκινήσει, τον Νοέμβριο του 2019, τη συγγραφή άρθρων στην TrueMed προσεγγίζοντας διάφορα θέματα βιολογικού περιεχομένου, πράγμα που συνεχίζει μέχρι σήμερα και ελπίζει να μπορεί να εξακολουθεί και στο μέλλον. Μελλοντικό της στόχο αποτελεί η περεταίρω εξειδίκευση και ενασχόληση με τον τομέα της Κυτταρογενετικής, Ιατρικής Γενετικής και Εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Λοιπά προσόντα

ΞΕΝΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ

  • Αγγλικά: Κάτοχος του Michigan State University English Language Examination MSU-CELP (C2)

  • Γαλλικά: Κάτοχος του DELF B2 και του Κρατικού Πιστοποιητικού Γλωσσομάθειας ΚΠγ Β2

ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ

Μπορεί να εργαστεί υπό συνθήκες μεγάλης πίεσης και έχοντας τη δυνατότητα να ανταπεξέλθει και να αποδώσει σε αυτές, ενώ είναι δεκτική στην ομαδική συνεργασία για ένα καλό αποτέλεσμα σε κάθε τομέα. Η οργάνωση, η επιμονή στη λεπτομέρεια και η συνέπεια αποτελούν στοιχεία που την χαρακτηρίζουν.

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ

  • Κάτοχος Πιστοποίησης Επάρκειας Εκτελωνιστή (72/2019) (Βόλος, Οκτώβριος 2019)

  • Γνώση Η / Υ, Windows, Excel, Power Point, Internet

  • Κάτοχος άδειας οδήγησης αυτοκινήτου

  • Πιάνο

Στον ελεύθερο χρόνο της, διαβάζει βιβλία, περνάει χρόνο με αγαπημένα της πρόσωπα, ενώ απολαμβάνει τις μεγάλες βόλτες στη θάλασσα και την εξοχή.

Αγαπημένη εποχή: Καλοκαίρι

Αγαπημένο χρώμα: Μπλε

Μεγαλύτερος φόβος: Να χάσει τους αγαπημένους της ανθρώπους

Αγαπημένο είδος βιβλίων: Ιστορικά μυθιστορήματα

Αγαπημένο quote: «Υπάρχει μόνο ένα πράγμα που κάνει ένα όνειρο να επιτευχθεί: ο φόβος της αποτυχίας» - Paulo Coello

Email επικοινωνίας: antivarsami@gmail.com

Αριθμός άρθρων που έχει γράψει στην Truemed:  9