Oι όγκοι των ωοθηκών και η ορμονική ανισορροπία που προκαλούν

Μαρίνα Αντωναράκη

Οι όγκοι των ωοθηκών διακρίνονται σε διάφορες κατηγορίες και μπορεί
να είναι είτε καλοήθεις είτε κακοήθεις.
Ακολουθούν οι κύριες κατηγορίες όγκων των ωοθηκών ,όπως οι
επιθηλιακοί όγκοι: η πιο συχνή κατηγορία όγκων των ωοθηκών ,προέρχεται
από τα κύτταρα που καλύπτουν την εξωτερική επιφάνεια των ωοθηκών,πχ
στη περίπτωση των καλοήθων όγκων είναι τα ορώδη και τα βλεννώδη
κυσταδενώματα.
Οι οριακοί (borderline) όγκοι είναι χαμηλής κακοήθειας, έχουν
μικρότερη πιθανότητα να εξελιχθούν σε κακοήθεια, όπως ο ορώδης οριακός
όγκος (sBOT).
Σε επόμενο στάδιο κατατάσσονται οι όγκοι γεννητικών κυττάρων που
προέρχονται από τα κύτταρα που παράγουν ωάρια στις ωοθήκες.
Συναντώνται συχνά σε νεαρές γυναίκες.
Στη συνέχεια ακολουθούν οι όγκοι του στρώματος που προέρχονται
από τα κύτταρα του συνδετικού ιστού της ωοθήκης,πχ το ινομύωμα, ενώ
κακοήθεις είναι το στρωματικό νεόπλασμα.Οι στρωματικοί όγκοι των
ωοθηκών είναι όγκοι που προέρχονται από το στρώμα, δηλαδή από τον
συνδετικό ιστό της ωοθήκης που υποστηρίζει τις λειτουργίες των ωοθηκών και
των αναπαραγωγικών κυττάρων. Αυτοί οι όγκοι μπορεί να είναι είτε καλοήθεις
είτε κακοήθεις.
Καλοήθεις στρωματικοί όγκοι, όπως τα ινομυώματα, δεν έχουν την
ικανότητα να εξαπλώνονται σε άλλα μέρη του σώματος. Αντίθετα, οι κακοήθεις
στρωματικοί όγκοι, όπως το στρωματικό νεόπλασμα, είναι σπάνιοι αλλά
μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές και να απαιτούν πιο επιθετική
θεραπεία, όπως χειρουργική επέμβαση ή χημειοθεραπεία.
Αυτοί οι όγκοι μπορεί να επηρεάζουν την παραγωγή ορμονών από τις
ωοθήκες και να προκαλούν συμπτώματα όπως κοιλιακό πόνο ή αλλαγές στον
εμμηνορροϊκό κύκλο.Ο καρκίνος των ωοθηκών μπορεί να επηρεάσει τις
ορμονικές λειτουργίες του σώματος, καθώς οι ωοθήκες είναι υπεύθυνες για
την παραγωγή σημαντικών αναπαραγωγικών ορμονών, όπως τα οιστρογόνα
και η προγεστερόνη. Ανάλογα με τον τύπο και την έκταση του όγκου , οι
ορμονικές αλλαγές που μπορεί να επιφέρει περιλαμβάνουν: ποικίλες
διαταραχές στον εμμηνορρησιακό κύκλο.Ο καρκίνος των ωοθηκών μπορεί να
προκαλέσει πραγματικά ακανόνιστη εμμηνόρροια, όπως μη φυσιολογική
αιμορραγία, ή παρατεταμένες ή πιο σύντομες περιόδους, ή ακόμα και διακοπή
-αμηνόρροια. Αυτό συμβαίνει επειδή ο καρκίνος μπορεί να επηρεάσει την
παραγωγή των ορμονών αυτών.
Όμως μπορεί καθώς υπάρχουν πολλές περιπτώσεις η θεραπεία του
καρκίνου των ωοθηκών που κατά κύριο λόγο περιλαμβάνει τη χειρουργική
αφαίρεση των ωοθηκών (ωοθηκεκτομή),συνεπάγεται τη πρόωρη
εμμηνόπαυση. Αυτό σημαίνει ότι σταματά η παραγωγή οιστρογόνων και
προγεστερόνης, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται συμπτώματα όπως εξάψεις,
ξηρότητα κόλπου και πολλαπλές αλλαγές στη διάθεση.
Επιπλέον ο όγκος των ωοθηκών προκαλεί υπερέκκριση οιστρογόνων
καθώς ορισμένοι τύποι όγκων των ωοθηκών, πχ οι στρωματικοί ,

παράγουν υπερβολικά πόσα οιστρογόνων με άμεσο απότοκο να οδηγεί σε
υπερεξαρτώμενη από ορμόνες συμπεριφορά, όπως υπερβολική πάχυνση του
ενδομητρίου και ξαφνικές αιμορραγίες.
Οι αλλαγές αυτές μπορούν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις τόσο στην
αναπαραγωγική υγεία όσο και στη γενική ευεξία και ευημερία της γυναίκας
ασθενούς, και για αυτό το λόγο η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση είναι
επιτακτική ανάγκη .
Βάσει των παραπάνω συνάγεται ότι η αύξηση ή η μείωση των
οιστρογόνων, καθώς και γενικά η διακοπή της περιόδου, εξαρτώνται τόσο από
τον τύπο του όγκου, από τη θεραπεία που θα ακολουθηθεί από την ασθενή
αλλά και από τη βλάβη που προκαλείται στις ωοθήκες λόγω του όγκου που
έχουν διαταράξει τις ορμονικές τιμές .
Για παράδειγμα ορισμένοι όγκοι, όπως οι στρωματικοί όγκοι (όγκοι
από κύτταρα των ωοθυλακίων ή κύτταρα της θήκης), έχουν την ικανότητα να
παράγουν ορμόνες, κυρίως οιστρογόνα. Ένας όγκος λοιπόν προκαλεί την
υπερδραστηριότητα των ενζύμων (που εμπλέκονται στη βιοσύνθεση των
οιστρογόνων) όπως η αρωματάση.
Σε άλλες όμως περιπτώσεις, ο καρκίνος των ωοθηκών μπορεί να
οδηγήσει σε μείωση της παραγωγής οιστρογόνων ή ακόμα και στην πλήρη
διακοπή της περιόδου, λόγω της καταστροφής του λειτουργικού ιστού των
ωοθηκών ή της αφαίρεσής τους (ωοθηκεκτομή).
Είναι ευρέως γνωστό ότι οι ωοθήκες παράγουν οιστρογόνα ως
απόκριση στην έκκριση των γοναδοτροπινών από την υπόφυση (FSH και LH),
ρυθμίζοντας έτσι το κύκλο. Εάν ο καρκίνος καταστρέψει ή επηρεάσει τους
ιστούς που περιέχουν θυλάκια ή τα κύτταρα του στρώματος ( κύτταρα της
θήκης ή των κοκκιωδών κυττάρων), η παραγωγή οιστρογόνων μειώνεται και
οδηγεί σε ανεπαρκή ανάπτυξη του ενδομητρίου και σε αμηνόρροια.
Επιπροσθέτως σε περίπτωση χειρουργικής αφαίρεσης των ωοθηκών,
η διακοπή της παραγωγής οιστρογόνων είναι άμεση και μπορεί να
προκαλέσει πρόωρη εμμηνόπαυση, με συνοδευτικά συμπτώματα όπως
εξάψεις, ξηρότητα κόλπου και μειωμένη οστική πυκνότητα, καθώς τα
οιστρογόνα είναι απαραίτητα για πολλές φυσιολογικές λειτουργίες του
σώματος.
Η χημειοθεραπεία και η ακτινοθεραπεία μπορούν να καταστρέψουν τα
κύτταρα των ωοθηκών, μειώνοντας ή διακόπτοντας τη λειτουργία τους. Αυτό
οδηγεί σε μια "αισθητή"μείωση της παραγωγής οιστρογόνων και σε
διαταραχές στον εμμηνορρησιακό κύκλο, με αποτέλεσμα αμηνόρροια ή
ανωμαλίες στην περίοδο.
Υπάρχει τέλος η περίπτωση όπου ο καρκίνος των ωοθηκών έχει
εξαπλωθεί (μεταστάσεις) σε άλλους αδένες που επηρεάζουν την ορμονική
ισορροπία (όπως τον υποθάλαμο, την υπόφυση ,τα επινεφρίδια), η παραγωγή
των αναπαραγωγικών ορμονών μπορεί να διαταραχθεί περισσότερο, με
αποτέλεσμα να επέλθουν μόνιμες ανωμαλίες στον κύκλο.
Όπως εύλογα συνάγεται από τα παραπάνω η θεραπεία εξαρτάται από
το μέγεθος και το στάδιο του όγκου, καθώς και από άλλο ένα σημαντικό

παράγοντα που είναι η επιθυμία της γυναίκας για διατήρηση της γονιμότητας
της. Συχνά λοιπόν οι μελέτες αναφέρουν τη χειρουργική αφαίρεση του όγκου
και έπειτα τη στενή παρακολούθηση της ασθενούς, ενώ σε προχωρημένα
στάδια θεωρείται δόκιμη μια πιο απαιτητική και εκτεταμένη χειρουργική
επέμβαση.

Βιβλιογραφικές πηγές: