Σύνδρομο Sjögren – Το αυτοάνοσο που δεν θα έπρεπε να μας είναι τόσο άγνωστο

Καραγιαννίδη Αθανασία

Το σύνδρομο Sjögren είναι μια αυτοάνοση κατάσταση που επηρεάζει μέρη του σώματος που παράγουν υγρά, όπως δάκρυα και σάλιο (εξωκρινείς αδένες), αποτέλεσμα την ξηροφθαλμία και ξηροστομία αντίστοιχα. 

To σύνδρομο έχεις συνήθως καλή πρόγνωση, εκτός εάν συνοδεύεται από σοβαρές εξωαδενικές εκδηλώσεις. Οι ασθενείς είναι δυνατόν να εμφανίσουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης λεμφώματος, αν και η συνολική διάρκεια επιβίωσής τους είναι παρόμοια με των ατόμων χωρίς το σύνδρομο. 

Επιδημιολογικά χαρακτηριστικά 

Συνήθως ξεκινά σε άτομα ηλικίας 40 έως 60 ετών και είναι πολύ πιο συχνή στις γυναίκες παρά στους άνδρες, με αναλογία μάλιστα 9:1 και επηρεάζει όλες τις φυλές εξίσου. Στις ΗΠΑ υπάρχουν 4 εκατομμύρια ασθενείς με σύνδρομο Sjögren και στο Ηνωμένο Βασίλειο περίπου μισό εκατομμύριο. Παρόλα αυτά υπολογίζεται ότι ίσως ο επιπολασμός είναι μεγαλύτερος, αφού πολλά άτομα δεν ζητούν ιατρική βοήθεια, θεωρώντας τα συμπτώματα μια μικρή ενόχληση ή αναζητούν μόνοι τους, μέσω διαδικτύου, πώς θα ανακουφιστούν από τα συμπτώματά τους. Σύμφωνα με τα ευρήματα της επιδημιολογικής έρευνας του Ελληνικού Ιδρύματος Ρευματολογίας, το συγκεκριμενο σύνδρομο εντοπίζεται σε ποσοστό 1,5% στον πληθυσμό ενηλίκων και είναι το δεύτερο σε συχνότητα αυτοάνοσο ρευματικό νόσημα στην Ελλάδα μετά τη ρευματοειδή αρθρίτιδα. 

Αίτια 

Το σύνδρομο Sjögren προκαλείται από το ίδιο ανοσοποιητικό σύστημα , καταστρέφοντας υγιή κύτταρα του σώματος. Αυτό είναι γνωστό ως αυτοάνοση κατάσταση. Δεν είναι σαφές γιατί το ανοσοποιητικό σύστημα σταματά να λειτουργεί σωστά. Μπορεί να συνδέεται με: 

• γενετικούς παράγοντες – μερικοί άνθρωποι μπορεί να γεννηθούν με γονίδια που τους καθιστούν πιο επιρρεπείς στο να εμφανίσουν μια αυτοάνοση πάθηση. ● ορμόνες – οι γυναικείες ορμόνες, τα οιστρογόνα, μπορεί να παίζουν κάποιο ρόλο, καθώς η πάθηση είναι πολύ πιο συχνή στις γυναίκες σε σχέση με στους άνδρες.

Μερικές φορές, τα άτομα με σύνδρομο Sjögren έχουν κι κάποια άλλη αυτοάνοση πάθηση, όπως ρευματοειδής αρθρίτιδα ή λύκος. Αυτό είναι γνωστό ως δευτερογενές σύνδρομο Sjögren. Το πρωτοπαθές σύνδρομο Sjögren δεν σχετίζεται με άλλες αυτοάνοσες παθήσεις. 

Αντιμετώπιση 

Στα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπευτική αντιμετώπιση του συνδρόμου, περιλαμβάνονται τα τεχνητά δάκρυα, τα εκκριταγωγά, όπως η πιλοκαρπίνη και η σεβιμελίνη, η υδροξυχλωροκίνη, τα γλυκοκορτικοειδή και τα ανοσορυθμιστικά, όπως η μεθοτρεξάτη και η αζαθειοπρίνη, καθώς και βιολογικοί παράγοντες όπως η ριτουξιμάμπη.

Διατροφή 

Στους ασθενείς με σύνδρομο Sjögren συστήνεται η λήψη άφθονων υγρών μαζί με τα γεύματα για να διευκολύνεται η μάσηση και η κατάποση της τροφής. Εάν ακόμα η κατάποση δυσκολεύει τον ασθενή, μπορεί να υγροποιήσει ή να αλέσει την τροφή του. Δεν προτείνεται η κατανάλωση τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σακχάρων και αναψυκτικών ποτών τόσο κατά τα γεύματα όσο και κατά τη διάρκεια της μέρας. Αντί αυτού οι ασθενείς μπορούν να προσθέτουν γλυκαντικές ουσίες όπου αυτές χρειάζονται, όπως ασπαρτάμη, σακχαρίνη, σορβιτόλη και ξυλιτόλη. Επίσης, πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση πικάντικων και ξηρών τροφών, που ενδέχεται να ερεθίζουν τον γαστρεντερικό βλεννογόνο. Συνίσταται η καθημερινή κατανάλωση γαλακτοκομικών χαμηλά σε λιπαρά, όπως γάλα, γιαούρτι και τυρί, διότι το γάλα για παράδειγμα, λιπαίνει περισσότερο το στόμα. Είναι πολύ σημαντικό τα τρόφιμα να βρίσκονται όλα σε θερμοκρασία δωματίου ή απλώς σε μέτριες θερμοκρασίες, ούτε πολύ κρύα, ούτε πολύ ζεστά. 

Άλλες σημαντικές οδηγίες 

Τέλος, δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται στοματικά διαλύματα που ενδέχεται να περιέχουν ποσότητα οινοπνεύματος, διότι επιδεινώνουν την ξηροστομία και δεν βοηθούν τον στοματικό βλεννογόνο να δράσει. Για αυτό άλλωστε πρέπει να αποφεύγεται και η κατανάλωση οινοπνεύματος και το κάπνισμα. Πολύ σημαντική κρίνεται η διατήρηση πολύ καλής στοματικής υγιεινής και η συστηματική πλύση δοντιών.

Συμπερασματικά 

Το σύνδρομο Sjögren είναι μια μακροχρόνια κατάσταση που συνήθως δεν βελτιώνεται από μόνη της, αν και τα συμπτώματα μπορούν συχνά να αντιμετωπιστούν. Για μερικούς ανθρώπους μπορεί απλώς να είναι λίγο ενοχλητικό, ενώ για άλλους μπορεί να έχει μεγάλο αντίκτυπο στην καθημερινότητά τους. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να αναπτύξουν επιπλοκές του συνδρόμου Sjögren, όπως προβλήματα με την όραση ή τους πνεύμονές τους. Υπάρχει επίσης ένας ελαφρά αυξημένος κίνδυνος ενός τύπου καρκίνου που ονομάζεται λέμφωμα non-Hodgkin. Εάν έχετε διαγνωστεί με σύνδρομο Sjögren, ρωτήστε το γιατρό σας για το τι μπορείτε να περιμένετε. 

Βιβλιογραφία 

1. Horrobin, D.F. & Campbell, A. (1980). “Sjögren syndrome and the sicca syndrome: The role of prostaglandin El deficiency. Treatment with essential fatty acids and Vitamin C”. Med Hypotheses 6 (3): 225-232. 
2. Grober, U., Reichrath, J. & Holick, M.F. (2015). “Live longer with vitamin D?”. Nutrients 7: 1871-1880. 
3. Erten, S., Sahin, A., Altunoglu, A., Gemcioglu, E. & Koca, C. (2015). “Comparison of plasma vitamin D levels in patients with Sjögren’s syndrome and healthy subjects”. Int J Rheum Dis 18 (1)” 70-75. 
4. Sjogren’s Syndrome Foundation: “About Sjogren’s Syndrome.” 5. NHS: “Treating Sjogren’s Syndrome.” 
5. American College of Rheumatology: “Sjogren’s Syndrome,” “Methotrexate.” 7. Sjogren’s Foundation: “Understanding Sjogren’s: Symptoms,” “Diagnosis,”