Ανοσοθεραπεία: επόμενης γενιάς καρκινική θεραπεία

Δημήτρης Ιωάννου

Στις μέρες μας, δεν είναι λίγοι πλέον αυτοί που θα έχουν ακούσει για τον όρο  ανοσοθεραπεία καρκίνου. Με τον όρο ανοσοθεραπεία γενικότερα μιλάμε για μια μέθοδο  θεραπείας που βασίζεται στην ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος του  ασθενούς, έτσι ώστε να πολεμήσει το ξένο, για τον οργανισμό, “σωμάτιο”, συνεπώς όταν  λέμε «ανοσοθεραπεία καρκίνου» μιλάμε για μια μέθοδο καταπολέμησης καρκινικών  κυττάρων μέσω ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού. Τα  αποτελέσματα της ανοσοθεραπείας και τα οφέλη που έχει παρουσιάσει η χρήση της έναντι  καρκινικών ανωμαλιών δεν μπορούσαν να περάσουν απαρατήρητα. Έτσι η χρήση της σε  ευρεία κλίμακα ως αντικαρκινική μέθοδος ξεκίνησε να γίνεται αντικείμενο εντατικής μελέτης  από την επιστημονική κοινότητα. 

Ο κλάδος της ανοσοθεραπείας μπορεί να χωριστεί σε πολλούς τομείς, με τρεις να  κατέχουν τη πρώτη θέση. 

Ξεκινώντας με το πρώτο, έχουμε τη προσαρμοστική κυτταρική θεραπεία (ACT:  Adoptive Cellular Therapy), η οποία αποτελεί μια προσέγγιση της ανοσοθεραπείας που  βασίζεται στη χρήση γενετικά τροποποιημένων κυττάρων. Τα κύτταρα αυτά απομονώνονται  από τον ασθενή, τροποποιούνται γενετικά στο εργαστήριο όπου και πολλαπλασιάζονται. Στη  συνέχεια εισάγονται πίσω στον ασθενή με σκοπό να δράσουν έναντι καρκινικών στόχων  στους όγκους. Στη παρούσα κατηγορία χρησιμοποιούνται διάφοροι τύποι τροποιημένων  κυττάρων, μεταξύ άλλων τα CAR-T κύτταρα (Chimeric Antigen Receptor T cells), τα armored  CAR-T κύτταρα, τα VST κύτταρα (Virus Specific T cells), τα TILs (Tumor Infiltrating  Lymphocytes) και τα TCR (T-cell Receptor) engineered Τ κύτταρα. 

Εικόνα 1: Προσαρμοστική κυτταρική θεραπεία

Ο δεύτερος τομέας ανοσοθεραπείας αναφέρεται στη χρήση αναστολέων  ανοσολογικών σημείων ελέγχου (ICIs: Immune Checkpoint Inhibitors). Οι αναστολείς αυτοί  είναι μικρά μόρια που δρουν ανταγωνιστικά με τους υποδοχείς κυττάρων έχοντας ως στόχο  την αναστολή σύνδεσής τους με υποδοχείς καρκινικών κυττάρων. Η λογική ανάπτυξης της  συγκεκριμένης μεθόδου βασίζεται στο γεγονός ότι τα Τ κύτταρα όταν συνδέονται  ταυτόχρονα με δύο υποδοχείς με ένα άλλο κύτταρο, προκαλείται αναστολή της δράσης του πρώτου κυττάρου. Οι αναστολείς λοιπόν έχουν ως στόχο την παρεμπόδιση σύνδεσης του  δεύτερου υποδοχέα, κάτι το οποίο οδηγεί το Τ κύτταρο στην ενεργοποίηση της 

Εικόνα 2: Μηχανισμός δράσης ICIs

αντικαρκινικής του δράσης. Δύο ευρέως χρησιμοποιούμενοι τέτοιοι αναστολείς είναι ο anti PD1/PD-L1 και ο anti-CTLA4 οι οποίοι προσδένονται στους υποδοχείς PD-1 ή/και PD-L1 και  στον CTLA4 αντίστοιχα. 

Ο τρίτος τομέας, που αποτελεί αντικείμενο εντατικής μελέτης, αφορά τα  μονοκλωνικά αντισώματα, των οποίων η χρήση αποσκοπεί στη διέγερση του ανοσοποιητικού  συστήματος του ασθενούς, υποδεικνύοντας τους καρκινικούς στόχους στα λεμφοκύτταρα.  Τα μονοκλωνικά αντισώματα παράγονται από έναν τύπο Β λεμφοκυττάρων που  πολλαπλασιάζονται στο εργαστήριο και, όπως τα αντισώματα του ανοσοποιητικού  συστήματος, έχουν την ικανότητα να προσδένονται ειδικά σε αντιγόνα επιφάνειας  καρκινικών κυττάρων. 

Η ανοσοθεραπεία είναι μια ταχέως αναπτυσσόμενη μέθοδος θεραπείας καρκινικών  αλλοιώσεων. Καθ’ όλη τη περίοδο μελέτης και ανάπτυξης αυτού του κλάδου, πειραματικά  δεδομένα έχουν δείξει πολλά πλεονεκτήματα έναντι άλλων μεθόδων θεραπείας, όπως για  παράδειγμα τη χημειοθεραπεία και την ακτινοθεραπεία, με σημαντικότερο να αποτελεί η  αποφυγή των δυσάρεστων επιπτώσεων των τελευταίων δύο αυτών θεραπειών. Ήδη μάλιστα  από το 2018 έχει εγκριθεί η ανοσοθεραπεία με anti-CD19+ CAR-T κύτταρα για το CD19+ Non Hodgkin Lymphoma (NHL). 

Αν και τα δεδομένα, που υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια  χρήσης της ανοσοθεραπείας έναντι του καρκίνου, είναι αρκετά, χρειάζονται ακόμη  περαιτέρω μελέτες για επέκταση του φάσματος χρήσης της. Παρ’ όλα αυτά αποτελεί μια  πολλά υποσχόμενη θεραπεία που στα επόμενα χρόνια ενδέχεται να χρησιμοποιηθεί  εκτενέστερα. 

TrueMed-ForLivingMore

Βιβλιογραφία 

Keller, Michael D., and Catherine M. Bollard. “Virus-Specific T-Cell Therapies for Patients with Primary  Immune Deficiency.” Blood 135, no. 9 (February 27, 2020): 620–28.  https://doi.org/10.1182/blood.2019000924. 

Kennedy, Lucy Boyce, and April K. S. Salama. “A Review of Cancer Immunotherapy Toxicity.” CA: A  Cancer Journal for Clinicians 70, no. 2 (2020): 86–104. https://doi.org/10.3322/caac.21596. 

Hryniewicki, Adam T., Claire Wang, Rebecca A. Shatsky, and Christopher J. Coyne. “Management of  Immune Checkpoint Inhibitor Toxicities: A Review and Clinical Guideline for Emergency Physicians.” The  Journal of Emergency Medicine 55, no. 4 (October 1, 2018): 489–502.  https://doi.org/10.1016/j.jemermed.2018.07.005. 

Nelson, P. N., G. M. Reynolds, E. E. Waldron, E. Ward, K. Giannopoulos, and P. G. Murray. “Monoclonal  Antibodies.” Molecular Pathology: MP 53, no. 3 (June 2000): 111–17.  https://doi.org/10.1136/mp.53.3.111. 

“Adoptive Cell Therapy: CAR T, TCR, TIL, NK – Cancer Research Institute (CRI).” Accessed December 17,  2021. https://www.cancerresearch.org/en-us/immunotherapy/treatment-types/adoptive-cell therapy.