COVID-19 και αρρυθμίες

 Αμαλία Παπανικολάου

Ποιές είναι οι πιο συχνές αρρυθμίες που παρουσιάζονται σε ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο και ποιά η σχέση τους με αυτή;

Μία από τις πιο συχνές αρρυθμίες που έχουν παρατηρηθεί σε αυτούς τους ασθενείς ονομάζεται φλεβοκομβική βραδυκαρδία. Για πολλούς αυτός ο όρος μπορεί να είναι άγνωστος, ή δυσνόητος, οπότε ας τον αναλύσουμε σύντομα.

Ο φλεβόκομβος είναι ένα σύνολο κυττάρων που βρίσκονται στο μυοκάρδιο, τα οποία δίνουν την εντολή να ξεκινήσει ένας καρδιακός παλμός, ενώ ορίζουν παράλληλα και την συχνότητα με την οποία αυτό θα γίνεται. Υπό φυσιολογικές συνθήκες λοιπόν, σε κατάσταση ηρεμίας, ο φλεβόκομβος δίνει σήμα κάθε 60-100 φορές το λεπτό και κατ’ έπέκταση οι τιμές της καρδιακής συχνότητας υπό αυτές τις συνθήκες είναι 60-100bpm (χτύποι το λεπτό) . Παράλληλα, ως βραδυκαρδία  ορίζεται η καρδιακή συχνότητα που είναι μικρότερη από 60bpm. Επoμένως κατά τη φλεβοκομβική βραδυκαρδία ο καρδιακός παλμός ξεκινά από το σωστό σημείο του ερεθισματαγωγού συστήματος της καρδιάς, δηλαδή τον φλεβόκομβο, απλά αυτός πυροδοτεί σε χαμηλότερη συχνότητα, δηλαδή κάτω από 60 παλμούς το λεπτό.

Σε ασθενείς λοιπόν που νοσηλεύονται εξαιτίας της νόσου COVID 19, η οντότητα αυτή έχει συσχετισθεί πιθανώς με την Υποκαλιαιμία που προκαλείται εξαιτίας της νόσου. Πιο συγκεκριμένα, ο ιός προκειμένου να εισβάλει στα κύτταρα χρησιμοποιεί ένα ένζυμο το οποίο ονομάζεται μετατρεπτικό ένζυμο της αγγειοτενσίνης (ΜΕΑ). 

Το ένζυμο αυτό έχει πολύ σημαντικό ρόλο στην ομοιόσταση του οργανισμού, καθώς συμβάλει στη ρύθμιση του συστήματος ρενίνης-αγγειοτενσίνης- αλδοστερόνης, το οποίο είναι βασικός ρυθμιστής του αγγειακού όγκου και της αρτηρικής πίεσης. Αυτή η ρύθμιση όμως επιτυγχάνεται με αλλαγές στην συγκέντρωση των ηλεκτρολυτών του Καλίου και του Νατρίου. Ο ιός λοιπόν επηρεάζοντας το ΜΕΑ, αυξάνει την απέκκριση του Καλίου  και κατά συνέπεια προκαλέι Υποκαλιαιμία. Η Υποκαλιαιμία αποτελεί μία από τις συχνότερες αιτίες φλεβοκομβικής βραδυκαρδίας, η οποία ευτυχώς είναι αναστρέψιμη μέσω ρύθμισης του ισοζυγίου των ηλεκτρολυτών. 

Ένας επιπλέον μηχανισμός που προκαλεί τη “βραδυκαρδία της COVID” είναι η χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων που επηρεάζουν τον καρδιακό κύκλο. Πιο συγκεκριμένα, τα διάφορα αντιϊκά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για να εμποδίσουν την εξέλιξη της νόσου, αλληλεπιδρούν με άλλα καρδιολογικά σκευάσματα που λαμβάνει ο ασθενής, όπως είναι οι στατίνες, τα αντιαιμοπεταλιακά, τα αντιπηκτικά, τα αντυπερτασικά και τα αντιαρρυθμικά φάρμακα.  Εκτός αυτού, κάποια από τα φάρμακα αυτά, έχει περιγραφεί ότι μπορεί να επιρεάσουν απευθείας τον καρδιακό κύκλο. Για παράδειγμα, η υδροξυχλωροκίνη έχει κατηγορηθεί ότι αυξάνει την διάρκεια της επαναπόλωσης των κοιλιών, με αποτέλεσμα να προκαλείται βραδυκαρδία. Η επιρροή αυτού του φαρμάκου σε αυτό το σημείο του καρδιακού κύκλου μπορεί επίσης να προκαλέσει  και πιο θανατηφόρες αρρυθμίες όπως η κοιλιακή ταχυκαρδία και η κοιλιακή μαρμαρυγή. 

Τέλος, σε μία σειρά περιστατικών έχει κατηγορηθεί ο καταρράκτης φλεγμονής που προκαλεί η νόσος για τέτοιου είδους βραδυκαρδία, αλλά παραμένει ακόμη υπό διερεύνηση ο ακριβής παθοφυσιολογικός μηχανισμός.

Εκτός απο βραδυκαρδία βέβαια, η νόσος COVID μπορεί να προκαλέσει μία σειρά από αρρυθμίες εξαιτίας πιθανής μυοκαρδιακής βλάβης. Επομένως η λήψη ηλεκτροκαρδιογραφήματος κατά την εισαγωγή του ασθενή στο νοσοκομείο είναι υψίστης σημασίας, με σκοπό να παρατηρηθούν τυχόν αλλαγές κατά τη διάρκεια της νοσηλείας και της πορείας της νόσου. 

Αμαλία Παπανικολάου, MD

ΠΗΓΕΣ:

Aswin Srinivasan et al: Systemic Inflammation-Related Bradycardia in COVID-19

Lauren S. Ranard et al: Approach to Acute Cardiovascular Complications in COVID-19 Infection

BritLongMDa et al: Cardiovascular complications in COVID-19