Οξύ πνευμονικό οίδημα: Αίτια, συμπτώματα και αντιμετώπιση

Τζουανας Θεόδωρος Μάριος

Το πνευμονικό οίδημα είναι αποτέλεσμα συγκέντρωσης εξωαγγειακού υγρού (νερού και διαλυτών) στο διάμεσο χώρο ή/και τις κυψελίδες.

Αιτία

Το πνευμονικό οίδημα μπορεί να είναι καρδιογενές ή μη καρδιογενές. Το καρδιογενές πνευμονικό οίδημα εμφανίζεται λόγω της αύξηση της υδροστατικής πιέσεως στα τριχοειδή.Το υδροστατικό πνευμονικό οίδημα είναι παθολογική συγκέντρωση εξωαγγειακού υγρού στο πνευμονικό παρέγχυμα, συνέπεια της αυξημένης πίεσης στο πνευμονικό αγγειακό δίκτυο, λόγω καρδιακής συμφόρησης και υπερφόρτωσης του ενδαγγειακού χώρου.Το καρδιογενές πνευμονικό οίδημα προκαλείται από παράγοντες που οδηγούν σε αυξημένες πιέσεις στον αριστερό κόλπο, όπως μιτροειδής στένωση, κολπικό μυξώμα, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, υπερφόρτωση όγκου αριστερής κοιλίας, μυοκαρδιοπάθειες, έμφραγμα του μυοκαρδίου και υπερδοσολογία οποιοειδών. Οι κύριες αιτίες του μη καρδιογενούς πνευμονικού οιδήματος είναι το σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS), το πνευμονικό οίδημα από πνιγμό, από μεγάλο υψόμετρο, από μετάγγιση, η οξεία νεφρική νόσος, η αλλεργική αντίδραση και οι κακώσεις κεφαλής.

 (a) καρδιογενές πνευμονικό οίδημα (b)μη καρδιογενές πνευμονικό οίδημα 

Συμπτώματα  

Οξύ πνευμονικό οίδημα:

• δύσπνοια που επιδεινώνεται με τη δραστηριότητα ή στην κατάκλιση 
• ορθόπνοια 
• αίσθημα ασφυξίας ή πνιγμού που επιδεινώνεται όταν ο ασθενής ξαπλώνει
• βήχας με ροδόχροα αφρώδη πτύελα
• άγχος, ανησυχία ή αίσθημα φόβου
• αίσθημα παλμών
• εφίδρωση

Χρόνιο πνευμονικό οίδημα: 

• γρήγορη αύξηση βάρους
• οίδημα στα κάτω άκρα
• κούραση
• περισσότερη δύσπνοια από το φυσιολογικό σε σωματική δραστηριότητα

• Συμπτώματα πνευμονικού οιδήματος μεγάλου υψομέτρου (HAPE):

  • πονοκέφαλος
  • δύσπνοια σε δραστηριότητα, η οποία επιδεινώνεται σε δύσπνοια κατά την ηρεμία
  • ξηρός βήχας και αργότερα, ένας βήχας που παράγει αφρώδη – ροζ πτύελα
  • ταχυκαρδία
  • πόνος στο στήθος
  • πυρέτιο 
  1. Κατά την ακρόαση της καρδιάς παρατηρείται καλπαστικός ρυθμός και φύσημα
  2. Κατά την ακρόαση των πνευμόνων παρατηρείται παράταση της εκπνοής και διάσπαρτοι μουσικοί ρόγχοι (καρδιακό άσθμα), υγροί ρόγχοι στις βάσεις και ψηλότερα (πνευμονικό οίδημα).

  Παράγοντες κινδύνου:  αρρυθμίες, αλκοόλ, συγγενής καρδιοπάθεια, στεφανιαία νόσος, διαβήτης, υπέρταση, υπνική άπνοια 

  Εργαστηριακές εξετάσεις:

  • Ηλεκτροκαρδιογράφημα 
  • Ακτινογραφία θώρακος 
  • Αέρια αίματος (εκτίμηση pH, PO2, PCO2 και HCO3)
  • Γενική αίματος, νεφρική λειτουργία, ηλεκτρολύτες
  • BNP (νατριουριτικό πεπτίδιο Β): 
  1. <100pg/ml αποκλεισμός καρδιακής ανεπάρκειας 
  2. >400pg/ml διάγνωση καρδιακής ανεπάρκειας
  3. 100-400pg/ml γκρίζα ζώνη 
  • Υπερηχογράφημα καρδιάς

  * προσοχή: το οξύ πνευμονικό οίδημα με μειωμένη αρτηριακή πίεση έχει πολύ κακή πρόγνωση λόγω της εμφάνισης καρδιογενούς shock.

   

  Αντιμετώπιση  

   

  • Παρακολούθηση ζωτικών σημείων
  • Συνεχής οξυμετρία
  • Συχνότατη μέτρηση ΑΠ
  • Παρακολούθηση καρδιακού ρυθμού – monitor 
  • Παρακολούθηση διούρησης (με ουροκαθετήρα folley)
  • Εισαγωγή φλεβοκαθετήρα

  Οξυγονοθεραπεία: 

  1. Ρινική κάνουλα (8-10 L/min)
  • Μάσκα Venturi (40-50%)
  • Μη επεμβατικός μηχανικός αερισμός (CPAP, BiPAP) 
  • Διασωλήνωση και μηχανικός αερισμός

  Νιτρώδη: μόνο όταν η συστολική ΑΠ > 110mmHg 

  1. iv στάγδην Nitrolingual (τρινιτρική γλυκερίνη)

  (25mg Nitrolingual σε 250ml DW5% σε ροή 10ml/h και παρακολούθηση της ΑΠ)

   

  Διουρητικά:

  1. iv bolus Lasix (φουροσεμίδη) , συνήθης δόση 2-3 amp (40-60mg) σε επαναλαμβανόμενες δόσεις

  Μορφίνη:

  1. iv bolus 2-3 mg σε επαναλαμβανόμενες δόσεις (1 amp = 15mg)
  2. 1 amp Primperan (μετοκλοπραμίδη) γιατί η μορφίνη μπορεί να προκαλέσει εμετό

  * προσοχή: η μορφίνη μπορεί να προκαλέσει αναπνευστική καταστολή

   

  Ινότροπα:

  1. iv στάγδην ντοπαμίνη (250mg Dopamine σε 250ml DW5% σε ροή 10ml/h και παρακολούθηση ΑΠ)
  2. iv στάγδην δοβουταμίνη (250mg Dobutamine σε 250ml DW5% σε ροή 10ml/h και παρακολούθηση ΑΠ)
  3. iv στάγδην νοραδρεναλίνη (16mg Noradrenaline σε 250ml DW5% σε ροή 10ml/h και παρακολούθηση ΑΠ)

  Τέλος η αιτιολογική θεραπεία του εκλυτικού παράγοντα που προκάλεσε το πνευμονικό οίδημα είναι σημαντική για την έκβαση του ασθενούς (Π.χ. αντιαιμοπεταλιακά, αντιπηκτικά, φαρμακευτική ή ηλεκτρική ανάταξη, βρογχοδιασταλτικά, αντιβιοτικά)

Βιβλιογραφία 

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4408723/

http://respi-gam.net/node/4824

https://eclass.uoa.gr/modules/document/file.php/MED1244/ΟΞΥ%20ΠΝΕΥΜΟΝΙΚΟ%20ΟΙΔΗΜΑ.pdf

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/pulmonary-edema/symptoms-causes/syc-20377009

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557611/