Χριστίνα Καπέτση

Τα εμβόλια αποτελούσαν και εξακολουθούν να αποτελούν στη διάρκεια των χρόνων ένα άκρως αμφιλεγόμενο θέμα, καθώς οι απόψεις πάνω σε αυτό το ζήτημα διίστανται. Παρατηρούμε υποστηρικτές αμφίπλευρα αυτού του θέματος. Ποια είναι όμως η αλήθεια σχετικά με τα εμβόλια; Είναι αναγκαία ή επιζήμια για τον ανθρώπινο οργανισμό; Υπάρχουν ανεπιθύμητες παρενέργειες; Αν ναι, ποιες είναι αυτές και πόσο επιβλαβείς μπορούν να αποβούν για τον άνθρωπο;

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Ξεκινάμε την ιστορία των εμβολίων και του εμβολιασμού με το πρώτο εμβόλιο που χρησιμοποιήθηκε στην ανθρωπότητα για να καταπολεμήσει την ευλογιά, μια ασθένεια που ξέσπασε και αποδεκάτισε πλήθος ανθρώπων αφήνοντας αυτούς που επέζησαν παραμορφωμένους από ουλές. Ο Βρετανός παθολόγος Edward Jenner το 1796, στηριζόμενος στη δήλωση μια γυναίκας της εποχής, ότι δεν θα κολλήσει η ίδια ευλογιά καθώς έπασχε από την ευλογία που πρόσβαλε τις αγελάδες της, συγκέντρωσε στη διάρκεια πολλών ετών στοιχεία από αγρότες και γαλακτοπαραγωγούς αποφασίζοντας να δοκιμάσει ένα πείραμα.

Παρατήρησε ότι τα άτομα που άρμεγαν τις αγελάδες και μολύνονταν από την ευλογιά των αγελάδων (Δαμαλίτιδα), που για αυτούς δεν ήταν θανατηφόρα, δεν μολύνονταν από την ευλογιά που πρόσβαλε τους ανθρώπους. Στα πλαίσια αυτού του πειράματος έλαβε πύον από φλύκταινα του δέρματος ατόμου που είχε μολυνθεί με δαμαλίτιδα και εμβολίασε ένα οχτάχρονο αγόρι. Έπειτα, το αγόρι αυτό ήρθε σε επαφή με άτομα που έπασχαν από Ευλογιά χωρίς όμως ο ίδιος να νοσήσει. Το πρώτο εμβόλιο ήταν γεγονός. Αξίζει μια αναφορά στη προέλευση της λέξης vaccine, που σημαίνει εμβόλιο και προέρχεται από τη Λατινική λέξη vacca, που είναι η αγελάδα. Αργότερα, ο Pasteur χρησιμοποίησε τον όρο vaccine για όλα τα εμβόλια. Μόλις το 1956 άρχισε η χορήγηση του σε παγκόσμια κλίμακα, μετά από απόφαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και είχε σκοπό τον περιορισμό και την καταπολέμηση της νόσου. Το 1980 τελειώνει η ιστορία αυτού του εμβολίου με τη πλήρη εξάλειψη της Ευλογιάς σε όλο τον κόσμο. Έπειτα, ακολούθησε μια σειρά ετών, στη διάρκεια των οποίων ανακαλύφθηκαν και άλλα εμβόλια όπως το ανθρώπινο αντιλυσσικό από τον Louis Pasteur, το τριπλό εμβόλιο MMR κατά της ιλαράς, της ερυθράς και της παρωτίτιδας, το εμβόλιο κατά της ηπατίτιδας και άλλα πολλά.

Ο Edward Jenner εφαρμόζοντας το εμβόλιο κατά της Ευλογιά

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΕΜΒΟΛΙΟ;

Το εμβόλιο είναι ένα βιολογικό παρασκεύασμα, που αποτελείται από τους ίδιους τους παθογόνους μικροοργανισμούς, οι οποίοι προκαλούν την εκάστοτε ασθένεια. Για παράδειγμα, το εμβόλιο της Ιλαράς αποτελείται από τον ιό που προκαλεί τη νόσο αυτή. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο νοσογόνος παράγοντας, που περιέχει το εμβόλιο, είναι εξασθενημένος ή αδρανοποιημένος, έτσι ώστε να μην προκαλέσει ασθένεια στον οργανισμό.

ΑΠΟ ΤΙ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ;

Ένα εμβόλιο αποτελείται από:

1. Το αντιγόνο, την ξένη δηλαδή ουσία, που εισέρχεται στον οργανισμό ικανή να προκαλέσει ανοσιακή απάντηση
2. Τις ανοσοενισχυτικές ουσίες, οι οποίες βελτιώνουν την ανοσολογική απόκριση καθιστώντας την ισχυρότερη, ταχύτερη και μακροχρόνια.
3. Τα έκδοχα, τα οποία αποτελούνται από αδρανή συστατικά όπως το νερό και από σταθεροποιητές ή συντηρητές, βοηθώντας με αυτό τον τρόπο το εμβόλιο να παραμείνει αναλλοίωτο και να μην χάσει τη δραστικότητα του.
4. Πρωτεΐνες – Μεταφορείς, οι οποίες βοηθούν στην ενίσχυση της δράσης του αντιγόνου
5. Αντιβιοτικά

Οι ουσίες αυτές ελέγχονται διαρκώς ώστε να βρίσκονται πάντα σε ασφαλή επίπεδα. Κάθε φορά που οι ουσίες αυτές βρίσκονται σε επίπεδα, που ενδέχεται να ενεργοποιήσουν την αντίδραση ενός ευαίσθητου ή αλλεργικού ατόμου, η παρουσία τους δηλώνεται στο φύλλο οδηγιών χρήσης.

ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ;

Ένα εμβόλιο λειτουργεί εκπαιδεύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα στην αναγνώριση και την καταπολέμηση των παθογόνων μικροοργανισμών, τα οποία μπορεί να είναι είτε ιοί είτε βακτήρια. Για να συμβεί αυτό, απαιτούνται ορισμένα μόρια από το νοσογόνο παράγοντα, τα λεγόμενα αντιγόνα, τα οποία θα εισαχθούν στον οργανισμό με τη μορφή του εμβολίου προκειμένου να προκαλέσουν ανοσοαπόκριση. Εισάγοντας τα μόρια αυτά στον οργανισμό μέσω του εμβολίου, το ανοσοποιητικό σύστημα διεγείρεται και τα αναγνωρίζει με ασφάλεια ως εχθρικούς εισβολείς . Έπειτα, παράγει αντισώματα έναντι αυτών των εισβολέων και κατ’ επέκταση κύτταρα μνήμης. Σε περίπτωση επαφής του ατόμου με την ασθένεια για την οποία εμβολιάστηκε, το ανοσοποιητικό του σύστημα θα αναγνωρίσει τα αντιγόνα και θα επιτεθεί σε αυτά πολύ πριν εξαπλωθούν και προκαλέσουν ασθένεια στον ανθρώπινο οργανισμό.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΜΒΟΛΙΩΝ

Τα εμβόλια ταξινομούνται στις τέσσερις παρακάτω κατηγορίες:

• Τα ζώντα εξασθενημένα εμβόλια: Τα εμβόλια αυτά περιέχουν μια εκδοχή του ζωντανού ιού ή βακτηρίου, που έχει όμως αποδυναμωθεί, έτσι ώστε να μην προκαλέσει ασθένεια σε ένα υγιές άτομο. Είναι τόσο παρόμοια με τη φυσική λοίμωξη, που δημιουργούν μια ισχυρή και μακροχρόνια ανοσοαπόκριση. Μόνο 1 ή 2 δόσεις μπορούν να προσφέρουν προστασία για μια ζωή από ένα μικρόβιο και την ασθένεια που προκαλεί. Παρότι είναι πολύ αποτελεσματικά, δεν ενδείκνυνται για όσους έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Παράδειγμα αυτού του εμβολίου αποτελεί το εμβόλιο της ανεμοβλογιάς.

• Τα αδρανοποιημένα εμβόλια: Σε αυτή τη κατηγορία χρησιμοποιείται η νεκρή εκδοχή του μικροβίου που προκαλεί μια ασθένεια. Τα αδρανοποιημένα εμβόλια, συνήθως, δεν παρέχουν τόσο ισχυρή προστασία όσο εκείνη των ζώντων ή εξασθενημένων εμβολίων. Επομένως, απαιτούνται αρκετές δόσεις στη διάρκεια των χρόνων για να υπάρχει μια συνεχής ανοσία έναντι των ασθενειών. Αποτελούν, όμως, ασφαλέστερη επιλογή σε ανοσοκατεσταλμένους. Το εμβόλιο της πολιομυελίτιδας, της γρίπης και της ηπατίτιδας Α αποτελούν παραδείγματα αυτού του τύπου εμβολίου.

• Τα πρωτεϊνικά και πολυσακχαριδικά εμβόλια: Αυτού του είδους τα εμβόλια χρησιμοποιούν συγκεκριμένα κομμάτια του παθογόνου παράγοντα, προσφέροντας ισχυρή ανοσοαπόκριση. Επιπλέον, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν σχεδόν σε όλους όσους τα χρειάζονται, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα και μακροχρόνια προβλήματα υγείας. Ένας περιορισμός αυτών των εμβολίων είναι ότι μπορεί να χρειαστούν ενισχυτικές λήψεις για μια συνεχή προστασία από ασθένειες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το εμβόλιο για την ηπατίτιδα Β.

• Τα εμβόλια ατοξίνης (είναι τοξίνη που διατηρεί την αντιγονική της ιδιότητα, αν και έχει καταστραφεί η τοξική ομάδα): Τα συγκεκριμένα εμβόλια χρησιμοποιούν μια τοξίνη, που παράγεται από το μικρόβιο που προκαλεί την ασθένεια. Δημιουργούν ανοσία στα μέρη του μικροβίου που προκαλούν νόσο και όχι στο ίδιο το μικρόβιο. Αυτό σημαίνει ότι η ανοσοαπόκριση στοχεύει στην τοξίνη αντί για ολόκληρο το παθογόνο παράγοντα. Όπως και σε ορισμένους άλλους τύπους εμβολίων, θα χρειαστούν και εδώ επαναληπτικές δόσεις για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Τα εμβόλια ατοξίνης χρησιμοποιούνται για την προστασία από τη διφθερίτιδα και το τέτανο.

ΠΟΤΕ ΕΜΒΟΛΙΑΖΟΜΑΣΤΕ;

Τα εμβόλια αποτελούν μέσο πρόληψης και όχι θεραπείας, προστατεύοντας τους ανθρώπους στα διάφορα στάδια της ζωής τους. Σημαντική μερίδα του πληθυσμού έχει συνδυάσει τα εμβόλια με την παιδική ηλικία. Ο εμβολιασμός συνιστάται σε όλες τις ηλικίες, συχνότερα σε βρέφη και παιδιά, αλλά και σε εφήβους, ενήλικες και ηλικιωμένους. Όλοι μας, μικροί και μεγάλοι, χρειαζόμαστε τα εμβόλια για να αποτρέψουμε τη μετάδοση και τη διάδοση σοβαρών ασθενειών που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κακή ατομική και δημόσια υγεία. Σε κάθε ηλικιακή ομάδα ατόμων, όπως επίσης και σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, παραδείγματος χάριν κατά την εγκυμοσύνη, διατίθενται συγκεκριμένα εμβόλια. Σαφέστατα υπάρχουν και ειδικές κατηγορίες ατόμων, που δεν μπορούν να λάβουν ορισμένα από αυτά τα εμβόλια . Κάθε χώρα της ΕΕ εφαρμόζει δικό της πρόγραμμα ανοσοποίησης και μπορεί να αποφασίσει αν ο εμβολιασμός θα είναι υποχρεωτικός ή προαιρετικός στην επικράτειά της, βασιζόμενη στα συστήματα υγείας της, τα νομικά της συστήματα καθώς και τα πολιτισμικά της πρότυπα.

ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ

Η κλινική δοκιμή αποτελεί ερευνητική μελέτη με εθελοντές, με σκοπό τον έλεγχο και την προώθηση νέων τρόπων πρόληψης, ανίχνευσης, διάγνωσης ή θεραπείας ασθενειών. Απαιτούνται από 2 μέχρι και 4 χρόνια για την προετοιμασία ενός υποψήφιου εμβολίου. Οι κλινικές δοκιμές λαμβάνουν χώρα εφόσον οι εργαστηριακές μελέτες και οι μελέτες σε πειραματόζωα αποδειχθούν ικανοποιητικές. Στο πλαίσιο αυτό προσδιορίζεται η κατάλληλη δοσολογία, η φύση του εμβολίου καθώς επίσης και οι ανεπιθύμητες παρενέργειες που μπορεί αυτό να επιφέρει. Είναι φανερό λοιπόν ότι οι κλινικές μελέτες αποτελούν επιτακτικό βήμα στη διαδικασία έγκρισης ενός εμβολίου, διότι μέσω αυτών επιβεβαιώνεται η θεραπευτική του αξία και προσδιορίζονται οι κατηγορίες ατόμων, για τις οποίες προορίζεται. Οι κλινικές δοκιμές διεξάγονται σε φάσεις, καθεμία με ελαφρώς διαφορετικούς στόχους και αυξανόμενο αριθμό εθελοντών. Τα δεδομένα από κάθε φάση εξετάζονται διεξοδικά και πρέπει να δείχνουν τόσο την ασφάλεια, όσο και το επιθυμητό αποτέλεσμα, πριν προχωρήσουμε από τη μία φάση στην άλλη. Συγκεκριμένα, οι κλινικές δοκιμές διακρίνονται σε 3 φάσεις. Ενίοτε, μπορεί και μια τέταρτη φάση να είναι απαραίτητη, κυρίως όταν υπάρχουν ενδείξεις ότι το εμβόλιο μπορεί να βελτιωθεί και όταν απαιτούνται απαντήσεις σε ερωτήματα των ρυθμιστικών αρχών.

ΦΑΣΗ ΠΡΩΤΗ:

Οι δοκιμές που γίνονται σε αυτή τη φάση είναι σε ένα σχετικά μικρό ηλικιακό εύρος υγιών ατόμων και αρχικός στόχος είναι η επιβεβαίωση της ασφάλειας που αναμένεται ήδη από μελέτες που έχουν προηγηθεί σε ζώα. Παράλληλα, στη πρώτη φάση αναμένουμε να δούμε αν το εμβόλιο έχει εκτελέσει τον πρωταρχικό σκοπό του, την ανοσοαπόκριση.

ΦΑΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ:

Η δεύτερη φάση περιλαμβάνει μεγαλύτερο και διαφορετικό εύρος εθελοντών, όσον αφορά την ηλικία και τα νοσήματα που έχουν, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται καλύτερα στον πραγματικό πληθυσμό, για τον οποίο προορίζεται το εμβόλιο. Οι κλινικές δοκιμές εξακολουθούν να επικεντρώνονται στην ασφάλεια, αλλά και στην προστασία ενάντια των ασθενειών.

ΦΑΣΗ ΤΡΙΤΗ:

Σε αυτή τη φάση διεξάγονται οι τελικές δοκιμές πριν εγκριθεί ένα εμβόλιο για ευρεία χρήση. Ενώ η ασφάλεια εξακολουθεί να αποτελεί επίκεντρο, οι έλεγχοι που γίνονται στοχεύουν κυρίως στο να δείξουν ότι όσοι έλαβαν το εμβόλιο έχουν σημαντικά χαμηλότερες πιθανότητες να νοσήσουν από την εκάστοτε ασθένεια σε σχέση με εκείνους που δεν εμβολιάσθηκαν. Για να γίνει αυτό, απαιτείται ένας μεγάλος αριθμός εθελοντών, της τάξης των 10.000 ατόμων. Τέλος, σε αυτή τη φάση προσδιορίζονται οι τυχόν παρενέργειες που μπορεί να επιφέρει και οι αντενδείξεις.

Οι μελέτες όμως δεν σταματούν μόλις το εμβόλιο κυκλοφορήσει στην αγορά. Συνεχίζονται καθ’ όλη τη διάρκεια της κυκλοφορίας του. Στόχος είναι ο εντοπισμός πιθανών σπάνιων ανεπιθύμητων παρενεργειών και ο καθορισμός των συνθηκών χρήσης για ορισμένες ομάδες ασθενών που βρίσκονται σε κίνδυνο. Συνοψίζοντας λοιπόν τα παραπάνω, ένα εμβόλιο καθίσταται κατάλληλο για χρήση, εφόσον και μόνο πληροί τις παρακάτω προδιαγραφές:

• Ισχυρή ανοσογονικότητα

• Χαμηλή αντιδραστικότητα που συνεπάγεται λιγότερες ανεπιθύμητες αντιδράσεις

• Ασφάλεια, με σκοπό τον περιορισμό σοβαρών ανεπιθύμητων παρενεργειών και

• Αποτελεσματικότητα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Το πόσο τελεσφόρο είναι τελικά ένα εμβόλιο ελέγχεται έμμεσα, με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα που θα προκύψουν στα επόμενα χρόνια του εμβολιασμού. Βασιζόμενοι σ΄ αυτά τα δεδομένα μπορούμε να εκτιμήσουμε:

• Τη συχνότητα προσβολής από μια ασθένεια μέσω της ενδοοικογενειακής διασποράς και συγκεκριμένα, των ατόμων που εμβολιάσθηκαν τα προηγούμενα έτη

• Τη συχνότητα των κρουσμάτων στο γενικό πληθυσμό σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια

• Τη βαρύτητα αλλά και τη διάρκεια της ασθένειας σε όσους νόσησαν και είχαν εμβολιασθεί

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν εμφανίζουν σοβαρές παρενέργειες από τα εμβόλια. Οι πιο συχνές παρενέργειες μετά τον εμβολιασμό είναι ήπιες και περιλαμβάνουν:

• Πόνο

• Πρήξιμο ή ερυθρότητα στο σημείο όπου έγινε η χορήγηση

• Ήπιο πυρετό

• Κρυάδες

• Αίσθημα κόπωσης

• Πονοκέφαλο

• Πόνο στους μυς και στις αρθρώσεις

Τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν από 1 έως 2 μέρες. Λόγω της βραχείας διάρκειας που αυτά παρουσιάζουν δεν ενδείκνυται κάποια ειδική θεραπεία. Παρόλα αυτά υπάρχουν τρόποι για να καταπραΰνετε τις πιθανές παρενέργειες. Για παράδειγμα μπορείτε να τοποθετήσετε ένα υγρό κρύο πανί στην πρησμένη περιοχή για μεγαλύτερη ανακούφιση. Επιπλέον, διατηρήστε τη θερμοκρασία του σώματος σας δροσερή χωρίς υπερβολική ένδυση και πίνεται αρκετά υγρά όπως είναι το γάλα και το νερό. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι οι πιο κοινές ανεπιθύμητες παρενέργειες είναι ένα σημάδι ότι ο οργανισμός μας ξεκινάει να ¨χτίζει¨ ανοσία απέναντι σε μια ασθένεια. Οι σοβαρές παρενέργειες από τα εμβόλια είναι πολύ σπάνιες . Αν για παράδειγμα χορηγηθούν 1.000.000 εμβόλια, μόνο 1 έως 2 άτομα ενδέχεται να εμφανίσουν κάποια σοβαρή αλλεργική αντίδραση.

ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ

Παρότι ο εμβολιασμός έχει αποδειχθεί ο μεγαλύτερος σύμμαχος της δημόσιας υγείας, υπάρχουν και ορισμένες περιπτώσεις που αποτελούν βασικές αντενδείξεις και είναι οι ακόλουθες:

• Κάθε οξύ εμπύρετο νόσημα

• Η θεραπεία με ανοσοκατασταλτικά ή κορτικοστεροειδή

• Η πρόσφατη (εντός 6 εβδομάδων) χορήγηση αίματος ή πλάσματος

• Η εγκυμοσύνη για όλα τα εμβόλια που αποτελούνται από ζώντες εξασθενημένους ιούς

• Κακοήθη νοσήματα του λεμφοποιητικού συστήματος (λευχαιμία, λεμφώματα κ.α.)

• Αλλεργικές καταστάσεις κατά την οξεία φάση τους

• Σοβαρές αντιδράσεις σε προηγούμενο εμβολιασμό

ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Το εμβόλιο αποτελεί το κυριότερο μέσο πρωτογενούς πρόληψης για την αποφυγή σοβαρών και ενίοτε θανατηφόρων μεταδοτικών ασθενειών. Παρότι τα εμβόλια έχουν αποδειχθεί γενικά ασφαλή, έχουν προκύψει θέματα ασφάλειας, έχοντας ως αποτέλεσμα ορισμένα μέλη του κοινού να έχουν μια κακή αντίληψη για αυτά. Ας λάβουμε υπόψη μας ότι πρόκειται για ένα βιολογικό παρασκεύασμα και όπως κάθε νέο φάρμακο έτσι και αυτό ενδέχεται να επιφέρει κάποιες ήπιες αναμενόμενες παρενέργειες.

Συνοψίζοντας λοιπόν, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η ευρεία χρήση ενός εμβολίου έχει ως κύριο άξονα την ασφάλεια και την προστασία του πληθυσμού απέναντι σε μια ασθένεια. Ολοκληρώνοντας, θα επιστρέψουμε στο σημείο από όπου ξεκινήσαμε, τη νόσο της ευλογιάς, ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μια μολυσματικής ασθένειας που αξίζει μέσα από αυτό να δούμε την συμβολή του εμβολίου στην μείωση και τελικά στην εξάλειψη της. Παρακάτω παρατίθεται ένα διάγραμμα που απεικονίζει τον παγκόσμιο αριθμό κρουσμάτων της νόσου της ευλογιάς πριν και μετά το 1956, που αποτελεί το σημείο έναρξης της χορήγηση του εμβολίου σε παγκόσμια κλίμακα.

Ας ενημερωθούμε όλοι μας για τον εμβολιασμό και τα οφέλη που προσφέρει και ας μην ξεχνάμε ότι η έγκυρη ενημέρωση και πρόληψη σώζουν ζωές.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Κανακούδη – Τσακαλίδου Φ. Και Κατζός Γ., 2005 , Βασική Παιδιατρική, University Studio Press
2. Κότελη Α., Ευλογία: Μια Πανάρχαια Νόσος (http://www.isth.gr/images/uploads/13-KOTELH.pdf)
3. Ευρωπαϊκή Επιτροπή , Γενικό Πλαίσιο (https://ec.europa.eu/health/vaccination/overview_el)
4. SANOFI, Κλινικές Μελέτες: Τι Είναι Και Πώς Διεξάγονται; (https://www.sanofi.gr/el/epistimi-ke-kenotomia/klinikes-meletes)
5. Merck Sharp & Dohme (MSD), Αξιολόγηση Από Τις Ρυθμιστικές Αρχές Και Συνεχής Παρακολούθηση (https://www.msd.gr/research/regulatory_review/)
6. Ευρωπαϊκή Πύλη Πληροφοριών Εμβολιασμού, 2020, Πότε Πρέπει Να Εμβολιαζόμαστε (https://vaccination-info.eu/el/emboliasmos/pote-prepei-na-emboliazomaste )

ΞΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Centers For Disease Control and Prevention, 2012, Vaccines: The Basics (https://www.cdc.gov/vaccines/vpd/vpd-vac-basics.html)
2. Minna Stern A. & Markel H., 2005, The History Of Vaccines And Immunization Familiar Patterns, New Challenges (https://www.healthaffairs.org/doi/full/10.1377/hlthaff.24.3.611)
3. Hollingham R., 2020, The Chilling Experiment Which Created The First Vaccine (https://www.bbc.com/future/article/20200928-how-the-first-vaccine-was-born )
4. Public Health, How Vaccines Work (https://www.publichealth.org/public-awareness/understanding-vaccines/vaccines-work/)
5. National Institute Of Allergy And Infectious Diseases, 2019, Vaccines Types (https://www.niaid.nih.gov/research/vaccine-types)
6. The Immunisation Advisory Center, 2020, Types Of Vaccines (https://www.immune.org.nz/vaccines/vaccine-development/types-vaccines)
7. Department Of Health And Human Services, Vaccine Types, 2020, (https://www.vaccines.gov/basics/types)
8. Griffin P., 2020, Explaining Vaccine Clinical Trial Phases (https://medicalxpress.com/news/2020-08-vaccine-clinical-trial-phases.html)
9. GlaxoSmithKline, Clinical Trial Phases (https://www.gsk.com/en-gb/research-and-development/trials-in-people/clinical-trial-phases/)
10. Centers For Disease Control and Prevention, 2019, What Vaccines Are Recommended For You, (https://www.cdc.gov/vaccines/adults/rec-vac/index.html )
11. Government Of Western Australia Department Of Health, Possible Side Effects Of Vaccination (https://healthywa.wa.gov.au/Articles/N_R/Possible-side-effects-of-vaccination)
12. O’Hagan D. T. & Rappuoli R., 2004, The Safety Of Vaccines (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7128484/)
13. Ochmann S. & Roser M., Smallpox (https://ourworldindata.org/smallpox )
14. University Of Oxford, 2020, Oxford Covid-19 Vaccine Begins Human Trial Stage – Cover Image (https://www.ox.ac.uk/news/2020-04-23-oxford-covid-19-vaccine-begins-human-trial-stage)

TrueMed-ForLivingMore

 Χριστίνα Καπέτση

Τα εμβόλια αποτελούσαν και εξακολουθούν να αποτελούν στη διάρκεια των χρόνων ένα άκρως αμφιλεγόμενο θέμα, καθώς οι απόψεις πάνω σε αυτό το ζήτημα διίστανται. Παρατηρούμε υποστηρικτές αμφίπλευρα αυτού του θέματος. Ποια είναι όμως η αλήθεια σχετικά με τα εμβόλια; Είναι αναγκαία ή επιζήμια για τον ανθρώπινο οργανισμό; Υπάρχουν ανεπιθύμητες παρενέργειες; Αν ναι, ποιες είναι αυτές και πόσο επιβλαβείς μπορούν να αποβούν για τον άνθρωπο;

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Ξεκινάμε την ιστορία των εμβολίων και του εμβολιασμού με το πρώτο εμβόλιο που χρησιμοποιήθηκε στην ανθρωπότητα για να καταπολεμήσει την ευλογιά, μια ασθένεια που ξέσπασε και αποδεκάτισε πλήθος ανθρώπων αφήνοντας αυτούς που επέζησαν παραμορφωμένους από ουλές. Ο Βρετανός παθολόγος Edward Jenner το 1796, στηριζόμενος στη δήλωση μια γυναίκας της εποχής, ότι δεν θα κολλήσει η ίδια ευλογιά καθώς έπασχε από την ευλογία που πρόσβαλε τις αγελάδες της, συγκέντρωσε στη διάρκεια πολλών ετών στοιχεία από αγρότες και γαλακτοπαραγωγούς αποφασίζοντας να δοκιμάσει ένα πείραμα.

Παρατήρησε ότι τα άτομα που άρμεγαν τις αγελάδες και μολύνονταν από την ευλογιά των αγελάδων (Δαμαλίτιδα), που για αυτούς δεν ήταν θανατηφόρα, δεν μολύνονταν από την ευλογιά που πρόσβαλε τους ανθρώπους. Στα πλαίσια αυτού του πειράματος έλαβε πύον από φλύκταινα του δέρματος ατόμου που είχε μολυνθεί με δαμαλίτιδα και εμβολίασε ένα οχτάχρονο αγόρι. Έπειτα, το αγόρι αυτό ήρθε σε επαφή με άτομα που έπασχαν από Ευλογιά χωρίς όμως ο ίδιος να νοσήσει. Το πρώτο εμβόλιο ήταν γεγονός. Αξίζει μια αναφορά στη προέλευση της λέξης vaccine, που σημαίνει εμβόλιο και προέρχεται από τη Λατινική λέξη vacca, που είναι η αγελάδα. Αργότερα, ο Pasteur χρησιμοποίησε τον όρο vaccine για όλα τα εμβόλια. Μόλις το 1956 άρχισε η χορήγηση του σε παγκόσμια κλίμακα, μετά από απόφαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και είχε σκοπό τον περιορισμό και την καταπολέμηση της νόσου. Το 1980 τελειώνει η ιστορία αυτού του εμβολίου με τη πλήρη εξάλειψη της Ευλογιάς σε όλο τον κόσμο. Έπειτα, ακολούθησε μια σειρά ετών, στη διάρκεια των οποίων ανακαλύφθηκαν και άλλα εμβόλια όπως το ανθρώπινο αντιλυσσικό από τον Louis Pasteur, το τριπλό εμβόλιο MMR κατά της ιλαράς, της ερυθράς και της παρωτίτιδας, το εμβόλιο κατά της ηπατίτιδας και άλλα πολλά.

Ο Edward Jenner εφαρμόζοντας το εμβόλιο κατά της Ευλογιά

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΕΜΒΟΛΙΟ;

Το εμβόλιο είναι ένα βιολογικό παρασκεύασμα, που αποτελείται από τους ίδιους τους παθογόνους μικροοργανισμούς, οι οποίοι προκαλούν την εκάστοτε ασθένεια. Για παράδειγμα, το εμβόλιο της Ιλαράς αποτελείται από τον ιό που προκαλεί τη νόσο αυτή. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο νοσογόνος παράγοντας, που περιέχει το εμβόλιο, είναι εξασθενημένος ή αδρανοποιημένος, έτσι ώστε να μην προκαλέσει ασθένεια στον οργανισμό.

ΑΠΟ ΤΙ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ;

Ένα εμβόλιο αποτελείται από:

1. Το αντιγόνο, την ξένη δηλαδή ουσία, που εισέρχεται στον οργανισμό ικανή να προκαλέσει ανοσιακή απάντηση
2. Τις ανοσοενισχυτικές ουσίες, οι οποίες βελτιώνουν την ανοσολογική απόκριση καθιστώντας την ισχυρότερη, ταχύτερη και μακροχρόνια.
3. Τα έκδοχα, τα οποία αποτελούνται από αδρανή συστατικά όπως το νερό και από σταθεροποιητές ή συντηρητές, βοηθώντας με αυτό τον τρόπο το εμβόλιο να παραμείνει αναλλοίωτο και να μην χάσει τη δραστικότητα του.
4. Πρωτεΐνες – Μεταφορείς, οι οποίες βοηθούν στην ενίσχυση της δράσης του αντιγόνου
5. Αντιβιοτικά

Οι ουσίες αυτές ελέγχονται διαρκώς ώστε να βρίσκονται πάντα σε ασφαλή επίπεδα. Κάθε φορά που οι ουσίες αυτές βρίσκονται σε επίπεδα, που ενδέχεται να ενεργοποιήσουν την αντίδραση ενός ευαίσθητου ή αλλεργικού ατόμου, η παρουσία τους δηλώνεται στο φύλλο οδηγιών χρήσης.

ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ;

Ένα εμβόλιο λειτουργεί εκπαιδεύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα στην αναγνώριση και την καταπολέμηση των παθογόνων μικροοργανισμών, τα οποία μπορεί να είναι είτε ιοί είτε βακτήρια. Για να συμβεί αυτό, απαιτούνται ορισμένα μόρια από το νοσογόνο παράγοντα, τα λεγόμενα αντιγόνα, τα οποία θα εισαχθούν στον οργανισμό με τη μορφή του εμβολίου προκειμένου να προκαλέσουν ανοσοαπόκριση. Εισάγοντας τα μόρια αυτά στον οργανισμό μέσω του εμβολίου, το ανοσοποιητικό σύστημα διεγείρεται και τα αναγνωρίζει με ασφάλεια ως εχθρικούς εισβολείς . Έπειτα, παράγει αντισώματα έναντι αυτών των εισβολέων και κατ’ επέκταση κύτταρα μνήμης. Σε περίπτωση επαφής του ατόμου με την ασθένεια για την οποία εμβολιάστηκε, το ανοσοποιητικό του σύστημα θα αναγνωρίσει τα αντιγόνα και θα επιτεθεί σε αυτά πολύ πριν εξαπλωθούν και προκαλέσουν ασθένεια στον ανθρώπινο οργανισμό.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΜΒΟΛΙΩΝ

Τα εμβόλια ταξινομούνται στις τέσσερις παρακάτω κατηγορίες:

• Τα ζώντα εξασθενημένα εμβόλια: Τα εμβόλια αυτά περιέχουν μια εκδοχή του ζωντανού ιού ή βακτηρίου, που έχει όμως αποδυναμωθεί, έτσι ώστε να μην προκαλέσει ασθένεια σε ένα υγιές άτομο. Είναι τόσο παρόμοια με τη φυσική λοίμωξη, που δημιουργούν μια ισχυρή και μακροχρόνια ανοσοαπόκριση. Μόνο 1 ή 2 δόσεις μπορούν να προσφέρουν προστασία για μια ζωή από ένα μικρόβιο και την ασθένεια που προκαλεί. Παρότι είναι πολύ αποτελεσματικά, δεν ενδείκνυνται για όσους έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Παράδειγμα αυτού του εμβολίου αποτελεί το εμβόλιο της ανεμοβλογιάς.

• Τα αδρανοποιημένα εμβόλια: Σε αυτή τη κατηγορία χρησιμοποιείται η νεκρή εκδοχή του μικροβίου που προκαλεί μια ασθένεια. Τα αδρανοποιημένα εμβόλια, συνήθως, δεν παρέχουν τόσο ισχυρή προστασία όσο εκείνη των ζώντων ή εξασθενημένων εμβολίων. Επομένως, απαιτούνται αρκετές δόσεις στη διάρκεια των χρόνων για να υπάρχει μια συνεχής ανοσία έναντι των ασθενειών. Αποτελούν, όμως, ασφαλέστερη επιλογή σε ανοσοκατεσταλμένους. Το εμβόλιο της πολιομυελίτιδας, της γρίπης και της ηπατίτιδας Α αποτελούν παραδείγματα αυτού του τύπου εμβολίου.

• Τα πρωτεϊνικά και πολυσακχαριδικά εμβόλια: Αυτού του είδους τα εμβόλια χρησιμοποιούν συγκεκριμένα κομμάτια του παθογόνου παράγοντα, προσφέροντας ισχυρή ανοσοαπόκριση. Επιπλέον, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν σχεδόν σε όλους όσους τα χρειάζονται, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα και μακροχρόνια προβλήματα υγείας. Ένας περιορισμός αυτών των εμβολίων είναι ότι μπορεί να χρειαστούν ενισχυτικές λήψεις για μια συνεχή προστασία από ασθένειες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το εμβόλιο για την ηπατίτιδα Β.

• Τα εμβόλια ατοξίνης (είναι τοξίνη που διατηρεί την αντιγονική της ιδιότητα, αν και έχει καταστραφεί η τοξική ομάδα): Τα συγκεκριμένα εμβόλια χρησιμοποιούν μια τοξίνη, που παράγεται από το μικρόβιο που προκαλεί την ασθένεια. Δημιουργούν ανοσία στα μέρη του μικροβίου που προκαλούν νόσο και όχι στο ίδιο το μικρόβιο. Αυτό σημαίνει ότι η ανοσοαπόκριση στοχεύει στην τοξίνη αντί για ολόκληρο το παθογόνο παράγοντα. Όπως και σε ορισμένους άλλους τύπους εμβολίων, θα χρειαστούν και εδώ επαναληπτικές δόσεις για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Τα εμβόλια ατοξίνης χρησιμοποιούνται για την προστασία από τη διφθερίτιδα και το τέτανο.

ΠΟΤΕ ΕΜΒΟΛΙΑΖΟΜΑΣΤΕ;

Τα εμβόλια αποτελούν μέσο πρόληψης και όχι θεραπείας, προστατεύοντας τους ανθρώπους στα διάφορα στάδια της ζωής τους. Σημαντική μερίδα του πληθυσμού έχει συνδυάσει τα εμβόλια με την παιδική ηλικία. Ο εμβολιασμός συνιστάται σε όλες τις ηλικίες, συχνότερα σε βρέφη και παιδιά, αλλά και σε εφήβους, ενήλικες και ηλικιωμένους. Όλοι μας, μικροί και μεγάλοι, χρειαζόμαστε τα εμβόλια για να αποτρέψουμε τη μετάδοση και τη διάδοση σοβαρών ασθενειών που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κακή ατομική και δημόσια υγεία. Σε κάθε ηλικιακή ομάδα ατόμων, όπως επίσης και σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, παραδείγματος χάριν κατά την εγκυμοσύνη, διατίθενται συγκεκριμένα εμβόλια. Σαφέστατα υπάρχουν και ειδικές κατηγορίες ατόμων, που δεν μπορούν να λάβουν ορισμένα από αυτά τα εμβόλια . Κάθε χώρα της ΕΕ εφαρμόζει δικό της πρόγραμμα ανοσοποίησης και μπορεί να αποφασίσει αν ο εμβολιασμός θα είναι υποχρεωτικός ή προαιρετικός στην επικράτειά της, βασιζόμενη στα συστήματα υγείας της, τα νομικά της συστήματα καθώς και τα πολιτισμικά της πρότυπα.

ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ

Η κλινική δοκιμή αποτελεί ερευνητική μελέτη με εθελοντές, με σκοπό τον έλεγχο και την προώθηση νέων τρόπων πρόληψης, ανίχνευσης, διάγνωσης ή θεραπείας ασθενειών. Απαιτούνται από 2 μέχρι και 4 χρόνια για την προετοιμασία ενός υποψήφιου εμβολίου. Οι κλινικές δοκιμές λαμβάνουν χώρα εφόσον οι εργαστηριακές μελέτες και οι μελέτες σε πειραματόζωα αποδειχθούν ικανοποιητικές. Στο πλαίσιο αυτό προσδιορίζεται η κατάλληλη δοσολογία, η φύση του εμβολίου καθώς επίσης και οι ανεπιθύμητες παρενέργειες που μπορεί αυτό να επιφέρει. Είναι φανερό λοιπόν ότι οι κλινικές μελέτες αποτελούν επιτακτικό βήμα στη διαδικασία έγκρισης ενός εμβολίου, διότι μέσω αυτών επιβεβαιώνεται η θεραπευτική του αξία και προσδιορίζονται οι κατηγορίες ατόμων, για τις οποίες προορίζεται. Οι κλινικές δοκιμές διεξάγονται σε φάσεις, καθεμία με ελαφρώς διαφορετικούς στόχους και αυξανόμενο αριθμό εθελοντών. Τα δεδομένα από κάθε φάση εξετάζονται διεξοδικά και πρέπει να δείχνουν τόσο την ασφάλεια, όσο και το επιθυμητό αποτέλεσμα, πριν προχωρήσουμε από τη μία φάση στην άλλη. Συγκεκριμένα, οι κλινικές δοκιμές διακρίνονται σε 3 φάσεις. Ενίοτε, μπορεί και μια τέταρτη φάση να είναι απαραίτητη, κυρίως όταν υπάρχουν ενδείξεις ότι το εμβόλιο μπορεί να βελτιωθεί και όταν απαιτούνται απαντήσεις σε ερωτήματα των ρυθμιστικών αρχών.

ΦΑΣΗ ΠΡΩΤΗ:

Οι δοκιμές που γίνονται σε αυτή τη φάση είναι σε ένα σχετικά μικρό ηλικιακό εύρος υγιών ατόμων και αρχικός στόχος είναι η επιβεβαίωση της ασφάλειας που αναμένεται ήδη από μελέτες που έχουν προηγηθεί σε ζώα. Παράλληλα, στη πρώτη φάση αναμένουμε να δούμε αν το εμβόλιο έχει εκτελέσει τον πρωταρχικό σκοπό του, την ανοσοαπόκριση.

ΦΑΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ:

Η δεύτερη φάση περιλαμβάνει μεγαλύτερο και διαφορετικό εύρος εθελοντών, όσον αφορά την ηλικία και τα νοσήματα που έχουν, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται καλύτερα στον πραγματικό πληθυσμό, για τον οποίο προορίζεται το εμβόλιο. Οι κλινικές δοκιμές εξακολουθούν να επικεντρώνονται στην ασφάλεια, αλλά και στην προστασία ενάντια των ασθενειών.

ΦΑΣΗ ΤΡΙΤΗ:

Σε αυτή τη φάση διεξάγονται οι τελικές δοκιμές πριν εγκριθεί ένα εμβόλιο για ευρεία χρήση. Ενώ η ασφάλεια εξακολουθεί να αποτελεί επίκεντρο, οι έλεγχοι που γίνονται στοχεύουν κυρίως στο να δείξουν ότι όσοι έλαβαν το εμβόλιο έχουν σημαντικά χαμηλότερες πιθανότητες να νοσήσουν από την εκάστοτε ασθένεια σε σχέση με εκείνους που δεν εμβολιάσθηκαν. Για να γίνει αυτό, απαιτείται ένας μεγάλος αριθμός εθελοντών, της τάξης των 10.000 ατόμων. Τέλος, σε αυτή τη φάση προσδιορίζονται οι τυχόν παρενέργειες που μπορεί να επιφέρει και οι αντενδείξεις.

Οι μελέτες όμως δεν σταματούν μόλις το εμβόλιο κυκλοφορήσει στην αγορά. Συνεχίζονται καθ’ όλη τη διάρκεια της κυκλοφορίας του. Στόχος είναι ο εντοπισμός πιθανών σπάνιων ανεπιθύμητων παρενεργειών και ο καθορισμός των συνθηκών χρήσης για ορισμένες ομάδες ασθενών που βρίσκονται σε κίνδυνο. Συνοψίζοντας λοιπόν τα παραπάνω, ένα εμβόλιο καθίσταται κατάλληλο για χρήση, εφόσον και μόνο πληροί τις παρακάτω προδιαγραφές:

• Ισχυρή ανοσογονικότητα

• Χαμηλή αντιδραστικότητα που συνεπάγεται λιγότερες ανεπιθύμητες αντιδράσεις

• Ασφάλεια, με σκοπό τον περιορισμό σοβαρών ανεπιθύμητων παρενεργειών και

• Αποτελεσματικότητα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Το πόσο τελεσφόρο είναι τελικά ένα εμβόλιο ελέγχεται έμμεσα, με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα που θα προκύψουν στα επόμενα χρόνια του εμβολιασμού. Βασιζόμενοι σ΄ αυτά τα δεδομένα μπορούμε να εκτιμήσουμε:

• Τη συχνότητα προσβολής από μια ασθένεια μέσω της ενδοοικογενειακής διασποράς και συγκεκριμένα, των ατόμων που εμβολιάσθηκαν τα προηγούμενα έτη

• Τη συχνότητα των κρουσμάτων στο γενικό πληθυσμό σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια

• Τη βαρύτητα αλλά και τη διάρκεια της ασθένειας σε όσους νόσησαν και είχαν εμβολιασθεί

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν εμφανίζουν σοβαρές παρενέργειες από τα εμβόλια. Οι πιο συχνές παρενέργειες μετά τον εμβολιασμό είναι ήπιες και περιλαμβάνουν:

• Πόνο

• Πρήξιμο ή ερυθρότητα στο σημείο όπου έγινε η χορήγηση

• Ήπιο πυρετό

• Κρυάδες

• Αίσθημα κόπωσης

• Πονοκέφαλο

• Πόνο στους μυς και στις αρθρώσεις

Τα παραπάνω συμπτώματα μπορεί να διαρκέσουν από 1 έως 2 μέρες. Λόγω της βραχείας διάρκειας που αυτά παρουσιάζουν δεν ενδείκνυται κάποια ειδική θεραπεία. Παρόλα αυτά υπάρχουν τρόποι για να καταπραΰνετε τις πιθανές παρενέργειες. Για παράδειγμα μπορείτε να τοποθετήσετε ένα υγρό κρύο πανί στην πρησμένη περιοχή για μεγαλύτερη ανακούφιση. Επιπλέον, διατηρήστε τη θερμοκρασία του σώματος σας δροσερή χωρίς υπερβολική ένδυση και πίνεται αρκετά υγρά όπως είναι το γάλα και το νερό. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι οι πιο κοινές ανεπιθύμητες παρενέργειες είναι ένα σημάδι ότι ο οργανισμός μας ξεκινάει να ¨χτίζει¨ ανοσία απέναντι σε μια ασθένεια. Οι σοβαρές παρενέργειες από τα εμβόλια είναι πολύ σπάνιες . Αν για παράδειγμα χορηγηθούν 1.000.000 εμβόλια, μόνο 1 έως 2 άτομα ενδέχεται να εμφανίσουν κάποια σοβαρή αλλεργική αντίδραση.

ΑΝΤΕΝΔΕΙΞΕΙΣ

Παρότι ο εμβολιασμός έχει αποδειχθεί ο μεγαλύτερος σύμμαχος της δημόσιας υγείας, υπάρχουν και ορισμένες περιπτώσεις που αποτελούν βασικές αντενδείξεις και είναι οι ακόλουθες:

• Κάθε οξύ εμπύρετο νόσημα

• Η θεραπεία με ανοσοκατασταλτικά ή κορτικοστεροειδή

• Η πρόσφατη (εντός 6 εβδομάδων) χορήγηση αίματος ή πλάσματος

• Η εγκυμοσύνη για όλα τα εμβόλια που αποτελούνται από ζώντες εξασθενημένους ιούς

• Κακοήθη νοσήματα του λεμφοποιητικού συστήματος (λευχαιμία, λεμφώματα κ.α.)

• Αλλεργικές καταστάσεις κατά την οξεία φάση τους

• Σοβαρές αντιδράσεις σε προηγούμενο εμβολιασμό

ΑΣΦΑΛΕΙΑ

Το εμβόλιο αποτελεί το κυριότερο μέσο πρωτογενούς πρόληψης για την αποφυγή σοβαρών και ενίοτε θανατηφόρων μεταδοτικών ασθενειών. Παρότι τα εμβόλια έχουν αποδειχθεί γενικά ασφαλή, έχουν προκύψει θέματα ασφάλειας, έχοντας ως αποτέλεσμα ορισμένα μέλη του κοινού να έχουν μια κακή αντίληψη για αυτά. Ας λάβουμε υπόψη μας ότι πρόκειται για ένα βιολογικό παρασκεύασμα και όπως κάθε νέο φάρμακο έτσι και αυτό ενδέχεται να επιφέρει κάποιες ήπιες αναμενόμενες παρενέργειες.

Συνοψίζοντας λοιπόν, είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η ευρεία χρήση ενός εμβολίου έχει ως κύριο άξονα την ασφάλεια και την προστασία του πληθυσμού απέναντι σε μια ασθένεια. Ολοκληρώνοντας, θα επιστρέψουμε στο σημείο από όπου ξεκινήσαμε, τη νόσο της ευλογιάς, ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μια μολυσματικής ασθένειας που αξίζει μέσα από αυτό να δούμε την συμβολή του εμβολίου στην μείωση και τελικά στην εξάλειψη της. Παρακάτω παρατίθεται ένα διάγραμμα που απεικονίζει τον παγκόσμιο αριθμό κρουσμάτων της νόσου της ευλογιάς πριν και μετά το 1956, που αποτελεί το σημείο έναρξης της χορήγηση του εμβολίου σε παγκόσμια κλίμακα.

Ας ενημερωθούμε όλοι μας για τον εμβολιασμό και τα οφέλη που προσφέρει και ας μην ξεχνάμε ότι η έγκυρη ενημέρωση και πρόληψη σώζουν ζωές.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Κανακούδη – Τσακαλίδου Φ. Και Κατζός Γ., 2005 , Βασική Παιδιατρική, University Studio Press
2. Κότελη Α., Ευλογία: Μια Πανάρχαια Νόσος (http://www.isth.gr/images/uploads/13-KOTELH.pdf)
3. Ευρωπαϊκή Επιτροπή , Γενικό Πλαίσιο (https://ec.europa.eu/health/vaccination/overview_el)
4. SANOFI, Κλινικές Μελέτες: Τι Είναι Και Πώς Διεξάγονται; (https://www.sanofi.gr/el/epistimi-ke-kenotomia/klinikes-meletes)
5. Merck Sharp & Dohme (MSD), Αξιολόγηση Από Τις Ρυθμιστικές Αρχές Και Συνεχής Παρακολούθηση (https://www.msd.gr/research/regulatory_review/)
6. Ευρωπαϊκή Πύλη Πληροφοριών Εμβολιασμού, 2020, Πότε Πρέπει Να Εμβολιαζόμαστε (https://vaccination-info.eu/el/emboliasmos/pote-prepei-na-emboliazomaste )

ΞΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Centers For Disease Control and Prevention, 2012, Vaccines: The Basics (https://www.cdc.gov/vaccines/vpd/vpd-vac-basics.html)
2. Minna Stern A. & Markel H., 2005, The History Of Vaccines And Immunization Familiar Patterns, New Challenges (https://www.healthaffairs.org/doi/full/10.1377/hlthaff.24.3.611)
3. Hollingham R., 2020, The Chilling Experiment Which Created The First Vaccine (https://www.bbc.com/future/article/20200928-how-the-first-vaccine-was-born )
4. Public Health, How Vaccines Work (https://www.publichealth.org/public-awareness/understanding-vaccines/vaccines-work/)
5. National Institute Of Allergy And Infectious Diseases, 2019, Vaccines Types (https://www.niaid.nih.gov/research/vaccine-types)
6. The Immunisation Advisory Center, 2020, Types Of Vaccines (https://www.immune.org.nz/vaccines/vaccine-development/types-vaccines)
7. Department Of Health And Human Services, Vaccine Types, 2020, (https://www.vaccines.gov/basics/types)
8. Griffin P., 2020, Explaining Vaccine Clinical Trial Phases (https://medicalxpress.com/news/2020-08-vaccine-clinical-trial-phases.html)
9. GlaxoSmithKline, Clinical Trial Phases (https://www.gsk.com/en-gb/research-and-development/trials-in-people/clinical-trial-phases/)
10. Centers For Disease Control and Prevention, 2019, What Vaccines Are Recommended For You, (https://www.cdc.gov/vaccines/adults/rec-vac/index.html )
11. Government Of Western Australia Department Of Health, Possible Side Effects Of Vaccination (https://healthywa.wa.gov.au/Articles/N_R/Possible-side-effects-of-vaccination)
12. O’Hagan D. T. & Rappuoli R., 2004, The Safety Of Vaccines (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7128484/)
13. Ochmann S. & Roser M., Smallpox (https://ourworldindata.org/smallpox )
14. University Of Oxford, 2020, Oxford Covid-19 Vaccine Begins Human Trial Stage – Cover Image (https://www.ox.ac.uk/news/2020-04-23-oxford-covid-19-vaccine-begins-human-trial-stage)

TrueMed-ForLivingMore