Ρήξη πρόσθιου χιαστού: o φόβος κάθε αθλητή

21-12-2021

 Μπάτσαρη Ελένη

Η ρήξη του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου έχει τραυματική αιτιολογία και θεωρείται η κάκωση με τις πλέον σοβαρές πιθανές επιπτώσεις στη λειτουργία και τη μακροπρόθεσμη υγεία του γόνατος. Αποτελεί  ιδιαίτερα συχνό τραυματισμό σε αθλήματα που χαρακτηρίζονται από μεγάλες επιταχύνσεις κι επιβραδύνσεις, στροφές και άλματα, όπως το ποδόσφαιρο, η χειροσφαίριση, η καλαθοσφαίριση, η πετοσφαίριση, η αντισφαίριση, η ενόργανη γυμναστική και οι χιονοδρομίες με αποτέλεσμα να έχει χαρακτηριστεί ως <<ο φόβος κάθε αθλητή>>

Τι είναι ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος;

 Ανατομικά χαρακτηριστικά της άρθρωσης του γόνατος

Η άρθρωση του γόνατος είναι η πιο καλά δομημένη άρθρωση του σώματος. Οι αρθρικές επιφάνειες που συμμετέχουν είναι οι μηριαίοι και κνημιαίοι κόνδυλοι, του μηριαίου οστού και της κνήμης αντίστοιχα,  και η επιγονατίδα. Οι σύνδεσμοι που συμμετέχουν διακρίνονται σε εξωαρθρικούς συνδέσμους (επιγονατιδικός, κνημιαίος και περονιαίος πλάγιος σύνδεσμος, τοξοειδής ιγνυακός και λοξός ιγνυακός σύνδεσμος) και χιαστούς συνδέσμους (πρόσθιος και οπίσθιος χιαστός). Στην άρθρωση του γόνατος επίσης, υπάρχουν δύο  ινοχόνδρινοι δίσκοι σχήματος C, ο έσω και έξω μηνίσκος, πάνω στην αρθρική επιφάνεια της κνήμης που απορροφούν τους κραδασμούς.

Πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος (ΠΧΣ στην ελληνική και ACL-anterior Cruciate Ligament στη διεθνή βιβλιογραφία)

 Εκφύεται από το πρόσθιο τμήμα του μεσοκοδύλιου βόθρου της κνήμης και καταφύεται στον έξω μηριαίο κόνδυλο. Κύρια λειτουργία του είναι η αποφυγή της υπερέκτασης και η προφύλαξη από την οπίσθια ολίσθηση του μηριαίου οστού πάνω στην κνήμη.

 

Οπίσθιος χιαστός σύνδεσμος

Εκφύεται από το οπίσθιο τμήμα του μεσοκονδύλιου βόθρου της κνήμης και καταφύεται στον έσω μηριαίο κόνδυλο. Βασική λειτουργία του είναι η αποφυγή της υπερέκτασης και η προφύλαξη από την πρόσθια ολίσθηση του μηριαίου οστού πάνω στην κνήμη.

Ο πρόσθιος και οπίσθιος χιαστός σύνδεσμος ονομάζονται <<χιαστοί>> επειδή διασταυρώνονται στο οβελιαίο επίπεδο μεταξύ των μηριαίων και κνημιαίων προσφύσεών τους.

Ο οπίσθιος χιαστός σύνδεσμος είναι βραχύτερος, αλλά έχει διπλάσια ισχύ από τον πρόσθιο.

Οι ρήξεις του οπίσθιου χιαστού και της οπίσθιας έξω γωνίας είναι σπάνιες μεταξύ των ενηλίκων και ακόμη σπανιότερες μεταξύ των παιδιών και εφήβων. Η συχνότητα των ρήξεων ανέρχεται στο 1% όλων των κακώσεων του γόνατος, ενώ η αναλογία μεταξύ των κακώσεων του πρόσθιου και του οπισθίου χιαστού είναι 10:1

 

Τι είναι, κλινικά, η ρήξη του πρόσθιου χιαστού; 

Ο ΠΧΣ υπόκειται σε ρήξη, όταν οι δυνάµεις που ασκούνται στο γόνατο κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων κινήσεων, υπερβαίνουν την αντοχή του συνδέσµου και των υπόλοιπων στοιχείων της άρθρωσης. Κλινικά, συνήθως το γόνατο πρήζεται γρήγορα μετά τον τραυματισμό και ο ασθενής εμφανίζει δυσχέρεια στη βάδιση. Πολλοί περιγράφουν τη ρήξη του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου ως έναν οξύ πόνο στο γόνατο που συνοδεύεται από θόρυβο κατά τη στιγμή του ατυχήματος.

 

Τι προκαλεί τη ρήξη του πρόσθιου χιαστού;

Το μπάσκετ, το σκι, το ποδόσφαιρο είναι μερικά από τα αθλήματα που καθιστούν τους αθλητές επιρρεπείς σε τραυματισμούς του γόνατος, επειδή περιλαμβάνουν άλματα ή κινήσεις pivot. Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ακαδημία Ορθοπεδικών Χειρουργών, οι τραυματισμοί του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου είναι δύο με δέκα φορές πιο πιθανό να συμβούν σε αθλήτριες από ό, τι σε αθλητές.

Κινήσεις που τείνουν να προκαλούν τραυματισμούς στον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο:

  • Η προσγείωση με ολόκληρο το πέλμα ύστερα από ένα άλμα
  • Η υπερέκταση της άρθρωσης του γόνατος
  • Η απότομη αλλαγή κατεύθυνσης
  • Η αλλαγή της ταχύτητας κατά το τρέξιμο
  • Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος μπορεί να τραυματιστεί αν χτυπηθεί το πλαϊνό μέρος του γόνατος. Αυτό μπορεί να συμβεί, για παράδειγμα, σε ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα ή στην κίνηση tackling.

 

Τι περιλαμβάνει τυπικά μια κλινική εξέταση της άρθρωσης του γόνατος;

Η κλινική εξέταση τυπικά περιλαμβάνει την παρατήρηση της σταθερότητας του γόνατος και του εύρους κίνησης, με τη βοήθεια ειδικών κλινικών δοκιμασιών, γνωστών ως test ελέγχου της πρόσθιας και οπίσθιας αστάθειας, εξετάζοντας το γόνατο στην όρθια στάση, κατά την βάδιση και στο εξεταστικό κρεβάτι.

Στις δοκιμασίες ελέγχου της πρόσθιας αστάθειας περιλαμβάνονται: η δοκιμασία Lachman,δοκιμασία πρόσθιου συρταριού και δοκιμασία αξονικής μετατόπισης που σχετίζονται με την ρήξη του πρόσθιου χιαστού 

 και

 στις δοκιμασίες ελέγχου οπίσθιας αστάθειας περιλαμβάνεται: η δοκιμασία οπίσθιου συρταριού που σχετίζεται με την ρήξη του οπίσθιου χιαστού συνδέσμου.

 

Μετά την ολοκλήρωση της κλινικής εξέτασης πραγματοποιούνται συμπληρωματικές εξετάσεις και συγκεκριμένα:

Μία ακτινογραφία ακτίνων-Χ θα βοηθήσει στον καθορισμό σπασμένων οστών.

Μία μαγνητική τομογραφία θα βοηθήσει στη διάγνωση της ρήξης του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου και στην εξέταση άλλων συνδέσμων και δομών στο γόνατο.

Εάν υπάρχουν ανησυχίες αναφορικά με μικρά κατάγματα των οστών, μπορεί να χρειαστεί αξονική τομογραφία.

 

Πώς πραγματοποιείται η χειρουργική επέμβαση στον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο; 

Σύμφωνα με την έρευνα που διεξήχθη στην Αμερική, λαμβάνουν χώρα ετησίως περίπου 250000 ρήξεις προσθίου χιαστού συνδέσμου, από τις οποίες οι 80000- 100000 αντιμετωπίζονται χειρουργικά. (Donnell–Fink LA, Klara K, Collins JE, et al. Effectiveness of knee injury and anterior cruciate ligament tear prevention programs: a meta–analysis. PLoS ONE 2016).

Μερικές φορές, αυτός ο τύπος τραυματισμού απαιτεί μία πλήρη χειρουργική αποκατάσταση με τη χρήση τένοντα από την επιγονατίδα ή το μηριαίο δικέφαλο. Η χρήση ιστού από ένα δότη αποτελεί επίσης επιλογή.

Μετά το χειρουργείο, απαιτούνται έως και έξι μήνες ανάρρωσης για να επανακτήσει κάποιος το πλήρες εύρος κίνησης και τη δύναμη του ποδιού,που είναι απαραίτητο για την σωματική άσκηση.

 Η χειρουργική επέμβαση αποκατάστασης συνήθως έχει καλή έκβαση με λιγότερο πόνο και περισσότερη δύναμη και σταθερότητα στο γόνατο. Ωστόσο,  η αρθρίτιδα είναι ένας πιθανός κίνδυνος για το γόνατο, μετεγχειρητικά.

 

Πώς μπορεί να προληφθεί η ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου;

 “ασφάλεια εστί το προνοείν και το προλαμβάνειν, το δε προνοείν και προλαμβάνειν κρείττον εστί του θεραπεύειν”.

Ιπποκράτης

 

Λαµβάνοντας υπ’ όψιν , την συναισθηµατική φόρτιση που προκαλεί η ρήξη του πρόσθιου χιαστού,  το οικονοµικό κόστος της επέµβασης αλλά και της αποκατάστασης, καθώς και αν αναφερόμαστε σε αθλητή, τον χρόνο απουσίας του από την αγωνιστική δράση, κρίνεται αναγκαίο να εφαρµόζονται προγράµµατα εκγύµνασης – πρόληψης, τα οποία θα στοχεύουν στην µείωση της πιθανότητας να συµβεί ο τραυματισμός αυτός.Στον αθλητισµό, η απόλυτη πρόληψη των τραυµατισµών είναι πολύ δύσκολη, έως αδύνατη επομένως, στόχος οποιασδήποτε παρέµβασης πρέπει να είναι η µείωση των πιθανοτήτων εµφάνισης τους ή έστω η μείωση της σοβαρότητάς τους. Κάτι τέτοιο µπορεί να επιτευχθεί µέσω της συµµετοχής των αθλητών σε καλά σχεδιασµένα κι οργανωµένα προγράµµατα πρόληψης.

 Ένα δυνατό και εκπαιδευμένο σώμα μειώνει τον κίνδυνο μιας ρήξης πρόσθιου χιαστού συνδέσμου. Οι αθλητές/τριες καλό είναι να μάθουν και να εξασκούν τεχνικές για να μειώνουν την πίεση στα γόνατά τους.  Για παράδειγμα, αν προσγειώνεται κάποιος από το άλμα με τις πτέρνες και όχι με ολόκληρο το πέλμα, αυτό επιτρέπει στους μύες της γάμπας («τρικέφαλου γαστροκνήμιου μυός» που αποτελείται από τον γαστροκνήμιο, υποκνημίδιο και μακρό πελματικό μυ) να υποστηρίξουν το σώμα και έτσι μειώνεται η ανεπιθύμητη πίεση στα γόνατα.

 Η έλλειψη δύναµης των µυϊκών οµάδων οι οποίες διέρχονται από την άρθρωση του γόνατος, κυρίως του τετρακέφαλου και των οπίσθιων µηριαίων µυών, αναφέρεται συχνά ως παράγοντας που προδιαθέτει τις γυναίκες στη ρήξη του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου (Hewett, T.E., G.D. Meyer, and K.R. Ford. 2004. Decrease in neuromuscular control about the knee with maturation in female athletes. J Bone Joint Surg 86A: 1601 – 1608). Η αναλογία της δύναµης µεταξύ του τετρακέφαλου και των οπίσθιων µηριαίων µυών είναι άκρως σηµαντική. Έτσι, οι ασκήσεις δυναµικής ισορροπίας συµβάλλουν στην ικανότητα του ασκουμένου να σταθεροποιεί την άρθρωση σε πιο δυναµικές συνθήκες. Αυτού του είδους η προπόνηση περιέχει βιομηχανικά χαρακτηριστικά (π.χ. ταχύτητα μυϊκών δράσεων, πεδία κίνησης) παρόµοια µε αυτά που παρατηρούνται στις δραστηριότητες κατά τις οποίες συμβαίνει η ρήξη του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου. Η ορθά σχεδιασμένη προπόνηση στηριγμένη στην αρχή της εξειδίκευσης του κάθε αθλήματος , σε συνδυασμό με τον κατάλληλο υλικοτεχνικό εξοπλισμό (υποδήματα, κατάσταση γηπέδου) και την σωστή τεχνική εκμάθηση όλων των ασκήσεων (π.χ. προσγείωση, μεταφορά βάρους), μειώνει έως και 88% τον κίνδυνο για ρήξη πρόσθιου χιαστού. Οι ασκήσεις συστήνεται να είναι κινήσεις κλειστής κινητικής αλυσίδας (ΚΚΑ ονομάζονται εκείνες στις οποίες το πόδι βρίσκεται σε επαφή με μια σταθερή επιφάνεια. Παράδειγμα αποτελεί το βαθύ κάθισμα). Και αυτό γιατί συσπώνται πολλές μυϊκές ομάδες, αλληλεπιδρούν όλες οι αρθρώσεις του κάτω άκρου, κινούνται και διεγείρονται οι ιδιοδεκτικοί υποδοχείς και ενισχύεται η σταθερότητα της άρθρωσης. Γίνεται λοιπόν κατανοητό πως οι ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας συμβάλλουν, σε μεγάλο βαθμό, στην πρόληψη του προσθίου χιαστού, καθώς ο τραυματισμός λαμβάνει χώρα σε απότομες αλλαγές κατεύθυνσης, και σε έντονα στροφικές κινήσεις. Η ιδιοδεκτικότητα μπορεί να καλλιεργηθεί στο έδαφος με βασικές ασκήσεις ισορροπίας στα δύο άκρα και στη συνέχεια στο καθένα ξεχωριστά. Σημαντικό είναι οι ασκήσεις  να αναπαράγονται σε συνθήκες παρόμοιες με αυτές του αγώνα.

TrueMed-ForLivingMore

Πηγές:

Βιβλιογραφικές αναφορές

 Gray’s Anatomy Richard L.Drake, Wayne Vogl, Adam W.M. Mitchell

https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphys.2017.00883/full

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15292405/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26637173/

Κοινοποιήστε 

Βρείτε μας στο Facebook και στο Instagram

Επικοινωνία
 Η ομάδα μας
Διαφημιστείτε στη truemed.gr
Όροι χρήσης
Προσωπικά δεδομένα
Copyright©Truemed
Για περισσότερη ζωή
Designed – Developed by Premiumweb.gr

 

| Επικοινωνία | Η ομάδα μας | Διαφημιστείτε στη truemed.gr|  | Όροι χρήσης | Προσωπικά δεδομένα | Copyright©Truemed | |Για περισσότερη ζωή |
Designed – Developed by Premiumweb.gr

 

© 2019 TrueMed Media. All rights reserved. Our website services, content, and products are for informational purposes only. TrueMed Media does not provide medical advice, diagnosis, or treatment.