Από το έγκλημα στην ιατροδικαστική

Ιλόνα Καστρίτση

Τι είναι η ιατροδικαστική: Η ιατροδικαστική είναι ένας κλάδος της ιατρικής, που ασχολείται με την εφαρμογή ειδικών ιατρικών και άλλων συναφών επιστημονικών γνώσεων με σκοπό τόσο τον προσδιορισμό των αιτιών που προκάλεσαν θάνατο, όσο και την υποβοήθηση του έργου της δικαιοσύνης. Εδραιώνεται στην εχεμύθεια και στην αντικειμενικότητα.

Ποιά είναι τα βήματα της ιατροδικαστικής έρευνας για την εξιχνίαση του εγκλήματος;

1) Αυτοψία

Με την αυτοψία ως αρχικό στάδιο προσδιορίζεται ο χρόνος του θανάτου του θύματος, τα αίτια και εκτιμάται αν ο θάνατος προήλθε από φυσικά αίτια ή είναι αποτέλεσμα ανθρωποκτονίας. Σε αυτό το στάδιο βοηθούν και οι καταθέσεις, η έρευνα της αστυνομίας, και οι πληροφορίες από το οικείο και συγγενικό περιβάλλον του θύματος με σκοπό τη λήψη ενός πλήρους ιστορικού και την πιο σωστή προσέγγιση.

2) Νεκροτομείο

Το δεύτερο στάδιο περιλαμβάνει τη διαδικασία που γίνεται στο χώρο του νεκροτομείου. Συλλέγονται και εξετάζονται τα ρούχα του θύματος, τα αντικείμενα και λαμβάνεται δειγματοληψία για τοξικολογικό έλεγχο ο οποίος είναι και καθοριστικός. Εξετάζουμε το φύλο, την ηλικία, τη θερμοκρασία του πτώματος, και ξεκινάει ο εξονυχιστικός έλεγχος σημείων του σώματος όπως, του τριχωτού της κεφαλής, των οφθαλμών, της ρινικής κοιλότητας, των χειλιών, το χρώμα του δέρματος, των οδόντων, του πρόσθιου θωρακικού τοιχώματος, της καρδιακής και κοιλιακής χώρας και άνω και κάτω άκρων. Η επισκόπηση του πτώματος τελειώνει με τον έλεγχο της οπίσθιας επιφάνειας του σώματος που είναι επίσης καθοριστική και δεν πρέπει να παραλείπεται.

3) Νεκροτομή

Το τρίτο και πιο βασικό βήμα είναι η νεκροτομή. Αφότου διενεργηθεί η νεκροψία επί της σορού του θύματος, διενεργείται η νεκροτομή, με βασική αρχή, την εκτέλεση πλήρους και συστηματικής ανατομής του νεκρού, χωρίς να παραληφθεί τίποτα. Απαραίτητη, κατά τη νεκροτομή, είναι επίσης η ιστολογική εξέταση δειγμάτων από τις τραυματικές περιοχές και τα εσωτερικά όργανα του θύματος, όπως επίσης και η τοξικολογική ανάλυση βιολογικών υγρών και οργάνων. Κατά την νεκροτομή εξετάζουμε

α) Κεφαλή: Εξετάζουμε τυχόν τραυματικές βλάβες ή παθολογικές αλλοιώσεις του εγκεφάλου, εξετάζουμε επίσης και το βάρος του κρανίουκαθώς και τα αγγεία του εγκεφάλου και τις μήνιγγες.

β) Λαιμός: Εξετάζουμε τα μαλακά μόρια του λαιμού,του αυχένα, το υοειδές οστό, τους χόνδρους του λάρυγγα και την τραχεία για τη διαπίστωση πιθανής τραυματικής βλάβης.

γ) Καρδιαγγειακό σύστημα: Ελέγχονται το βάρος και το σχήμα της καρδιάς, η κατάσταση του ενδοκαρδίου, του μυοκαρδίου , η κατάσταση των στεφανιαίων αρτηριών, η κατάσταση της αορτής και η κατάσταση του περικαρδίου. Ιδιαίτερη σημασία έχει η διατομή των στεφανιαίων για την ανεύρεση τυχόν θρόμβων, στένωση ή απόφραξη του αυλού από αθηρωματώδεις αλλοιώσεις και η διατομή του μυοκαρδίου για την ανεύρεση συνήθως παλαιών εμφραγματικών εστιών που εμφανίζονται σαν λευκές ουλοποιημένες περιοχές και πρόσφατων εμφραγμάτων.

δ) Αναπνευστικό σύστημα: Ελέγχεται το βάρος, η σύσταση και το χρώμα των πνευμόνων, ο υπεζωκότας, η ύπαρξη υπεραιμίας, πνευμονικού οιδήματος, εξετάζουμε επίσης και την εμφάνιση του βρογχικού δένδρου, τις πνευμονικές αρτηρίες και τους πυλαίους λεμφαδένες.

ε) Ήπαρ: Ελέγχεται το βάρος, το χρώμα και σχήμα του ήπατος εξωτερικά και εσωτερικά όπως η κατάσταση της χοληδόχου κύστης και του χοληφόρου δικτύου.

στ) Σπλήνας: Ελέγχεται το βάρος, το σχήμα και τυχόν αλλοιώσεις.

ζ) Πάγκρεας: Ελέγχεται η εμφάνιση, η σύσταση και τυχόν αλλοιώσεις.

η) Ουροποιητικό σύστημα: Ελέγχεται το βάρος των νεφρών, η νεφρική πύελος, οι νεφρικοί κάλυκες, οι ουρητήρες, η ουροδόχος κύστη και ο προστάτης για τα άρρενα άτομα.

θ) Γεννητικό σύστημα: Ελέγχονται τα έξω και έσω γεννητικά όργανα, τόσο του άνδρα όσο και της γυναίκας.

ι) Γαστρεντερικό σύστημα: Εξετάζονται ο φάρυγγας, ο οισοφάγος, το στομάχι , το δωδεκαδάκτυλο, το λεπτό έντερο και η σκωληκοειδήςαπόφυση και στις ειδικές περιπτώσεις η κατάσταση του πρωκτού. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στην εξέταση των περιεχομένων στο στομάχι τροφών, ο όγκος, η πρόοδος της πέψης και το είδος των οποίων μπορούν να δώσουν αποτελεσματικά πληροφορίες για τον υπολογισμό του χρόνου θανάτου.

κ ) Μυοσκελετικό σύστημα: Ελέγχεται ο βαθμός οστεοπόρωσης, παραμορφώσεις του σκελετού, κατάγματα, δυσμορφίες ή συγγενείς ανωμαλίες και χρώμα των μυών.

λ ) Αδενικός ιστός: Εξετάζεται η υπόφυση, ο θυροειδής αδένας, ο παραθυροειδής και τα επινεφρίδια.

4) Το τελικό στάδιο είναι η ιατροδικαστική έκθεση.

Είναι στην ουσία το στάδιο, που συντάσσει και εκθέτει ο ιατροδικαστής με βάσει τον έλεγχο του πτωματικού υλικού του ασθενούς. Πρέπει να χαρακτηρίζεται από σαφήνεια, αντικειμενικότητα, εχεμύθεια και να είναι απαλλαγμένη από κάθε είδους πολιτικές, προσωπικές, επαγγελματικές και άλλες σκοπιμότητες για να βοηθήσει στην αποκατάσταση της δικαιοσύνης και στην παραδειγματική τιμωρία του ενόχου όταν πρόκειται για έγκλημα. Είναι πολύ σημαντικά τα αίτια του θανάτου του ασθενούς και η λεπτομερής αναφορά όλων των ανατομικών δομών ώστε να κατατοπιστεί και η αστυνομία αλλά και οι αρχές της δικαιοσύνης. Επίσης πρέπει να ισχύει το ιατρικό απόρρητο όπως και σε όλες τις ειδικότητες της ιατρικής και τα στοιχεία να φυλάγονται από άκρα μυστικότητα.

Ποια είδη θανάτου υπάρχουν;

Ο θάνατος χωρίζεται σε φυσικός, αιφνίδιος και βίαιος.

Ποια είναι τα πιο συνηθη περιστατικά της ιατροδικαστικής;

Κυρίως αιφνίδιοι θάνατοι, αλλά και θάνατοι από τροχαία ατυχήματα αποτελούν τα πιο συνηθισμένα περιστατικά. Οι θάνατοι από τροχαία είναι απόρροια της χρήσης αλκοόλ ή ναρκωτικών ουσιών. Επίσης αρκετά συνήθη είναι ο θάνατος από αυτοκτονία, εγκληματικές ενέργειες, ή και από πιθανό ιατρικό λάθος.

Πώς γινεται η διαδικασία από την αρχή;

Όταν κρίνει η αστυνομία ότι ένα περιστατικό είναι ύποπτο και προέρχεται από αιφνίδιο θάνατο, ειδοποιεί τον ιατροδικαστή και ο ιατροδικαστής μεταβαίνει εκεί με συνοδεία αστυνομικών. Εξετάζεται ο χώρος , γίνεται η προσπάθεια συλλογής στοιχείων σε σχέση με το χρόνο του θανάτου, το όργανο που προκάλεσε τις κακώσεις, τις συνθήκες θανάτου και την ταυτότητα του νεκρού. Στη συνέχεια δίνεται εντολή να μεταφερθεί το πτώμα στο νεκροτομείο όπου πραγματοποιείται η διαδικασία της νεκροψίας-νεκροτομής.

Τι μπορεί να εμποδίσει την αναγνώριση ενός πτώματος;

Μία από τις βασικότερες αιτίες είναι να έχει πεθάνει το άτομο σε κάποιο απομακρυσμένο μέρος. Σε αυτή την περίπτωση είναι δύσκολο να συντονιστούν όλες οι υπηρεσίες και να ταυτοποιήσουν το συγκεκριμένο άτομο. Τον τελευταίο καιρό έχει δημιουργηθεί η λεγόμενη ”τράπεζα DNA” από τις αστυνομικές αρχές. Έτσι μπορεί πολύ εύκολα να σταλεί γενετικό υλικό στην τράπεζα. Στη συνέχεια, εάν κάποιος δηλώσει εξαφάνιση δικού του ανθρώπου καλείται από την αστυνομία να δώσει γενετικό υλικό, ώστε να πραγματοποιηθεί η ταυτοποίηση, κάτι που δεν συνέβαινε κατά το παρελθόν.

ΠΗΓΕΣ -ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1) ΒΙΒΛΙΟ ΄΄ΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ΄΄- ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Κ ΨΑΡΟΥΛΗΣ

2)” Parasites in Forensic Science: a historic perspective΄΄ – Cardoso R, Alves H, Richter J, Botelho MC.

3) ”Forensic Science and Scientific Investigation”

-Inoue H.

TrueMed-ForLivingMore