Εμφυτεύσιμος Καρδιομετατροπέας Απινιδωτής- “ICD”: Όσα πρέπει να γνωρίζουμε

Κατσιμάρη Ρεγγίνα Μαρία

Τι είναι το ICD:

Πρόκειται για μια συσκευή που εμφυτεύεται μέσα στο σώμα και είναι ικανή να εκτελεί καρδιοανάταξη, απινίδωση και βηματοδότηση της καρδιάς. Μπορεί να τερματίσει αυτόματα δυνητικά θανατηφόρες αρρυθμίες της κοιλιακής ταχυκαρδίας και της κοιλιακής μαρμαρυγής.

Πώς τοποθετείται:

Μια γεννήτρια σφυγμού με μπαταρία εμφυτεύεται σε μια θήκη κάτω από το δέρμα του στήθους ή της κοιλίας, συχνά κάτω από την αριστερή κλείδα. Η γεννήτρια έχει περίπου το μέγεθος ενός ρολογιού τσέπης. Τα ηλεκτρόδια εκτείνονται από τη γεννήτρια σφυγμού σε θέσεις στην επιφάνεια ή μέσα στην καρδιά και μπορούν να εγκατασταθούν μέσω των αιμοφόρων αγγείων, εξαλείφοντας την ανάγκη για ανοιχτή χειρουργική επέμβαση. Η διαδικασία τοποθέτησης διαρκεί συνήθως 1-2 ώρες με χορήγηση τοπικού αναισθητικού.

Ενδείξεις τοποθέτησης:

• Σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια
• Σε συμπτωματικούς ασθενείς με νόσο φλεβόκομβου(συγκοπή, ζάλη,
αδυναμία κ.α.)
• Σε ασθενείς με ασταθή κοιλιακή ταχυκαρδία και στεφανιαία νόσο
• Σε ασθενείς που επιβίωσαν από καρδιακή ανακοπή, λόγω κοιλιακής
ταχυκαρδίας ή κοιλιακής μαρμαρυγής
• Σε ασθενείς με παθολογικές δοκιμασίες λειτουργίας του φλεβόκομβου
κατά τον ηλεκτροφυσιολογικό έλεγχο
• Σε ασθενείς με σύνδρομο Brugada (Είναι ένα κληρονομικό σύνδρομο που μπορεί να προκαλέσει προσβολή ή αιφνίδιο θάνατο από κοιλιακή
μαρμαρυγή. Εμφανίζεται συνήθως στην κατάκλιση και σε άνδρες 20-55
ετών)
• Σε ασθενείς με διαταραχές κολποκοιλιακής αγωγής σε περιπτώσεις
συγγενών καρδιοπαθειών
• Σε συμπτωματικούς ασθενείς με αμιγώς βραδυκαρδιακού τύπου
σύνδρομο υπερευαισθησίας του καρωτιδικού κόλπου
• Σε ασθενείς με υπερτροφική αποφρακτική μυοκαρδιοπάθεια μη
ανταποκρινόμενη στη φαρμακευτική αγωγή και χωρίς δυνατότητα
επεμβατικής αντιμετώπισης

Πότε δεν τοποθετείται:

Σύμφωνα με την American Heart Association, πριν ο ασθενής θεωρηθεί
υποψήφιος για την εμφύτευση του ICD, θα πρέπει να γίνει διερεύνηση της αιτίας που προκάλεσε την αρρυθμία. Οι περιπτώσεις στις οποίες δεν γίνεται εμφύτευση είναι:

• Μυοκαρδιακή λοίμωξη
• Μυοκαρδιακή ισχαιμία
• Ηλεκτρολυτικές διαταραχές
• Τοξικότητα φαρμάκου

Πώς λειτουργεί:

Το ICD αντιλαμβάνεται πότε ο καρδιακός ρυθμός δεν είναι φυσιολογικός. Αν ο ρυθμός είναι πολύ αργός, τότε λειτουργεί ως βηματοδότης και στέλνει μικρά ηλεκτρικά σήματα στην καρδιά με σκοπό την αύξηση του καρδιακού ρυθμού.
Όταν ο ρυθμός είναι πολύ γρήγορος ή χαοτικός τότε το ICD λειτουργεί ως απινιδωτής για να σταματήσει τον ανώμαλο ρυθμό. Λειτουργεί 24 ώρες την ημέρα. Οι νέες συσκευές προσφέρουν, επίσης, μια σειρά από άλλες εξελιγμένες λειτουργίες, όπως η αποθήκευση ανιχνευμένων αρρυθμιών και η ικανότητα εκτέλεσης ηλεκτροφυσιολογικών δοκιμών. Οι αποθηκευμένες πληροφορίες μπορούν να βοηθήσουν τον ιατρό να βελτιστοποιήσει το ICD για τις ανάγκες του ασθενή.

Κλινικά ευρήματα:

Η συμβολή του ICD κρίνεται πολύ σημαντική στον κλινικό χώρο. Περίπου το 80% των θανατηφόρων αρρυθμιών σχετίζονται με ισχαιμική καρδιακή νόσο, η οποία προκαλείται από ανεπαρκή ροή αίματος προς την καρδιά. Η αντιμετώπιση της κοιλιακής ταχυκαρδίας και της κοιλιακής μαρμαρυγής με αντιαρρυθμικά φάρμακα δεν είναι πολύ αποτελεσματική. Για αυτόν τον λόγο, έχουν εξερευνηθεί μη φαρμακολογικές θεραπείες. Μια τέτοια θεραπεία είναι το ICD.
Συνολικά, τα ICD είναι αποτελεσματικά για την πρωτογενή πρόληψη του
αιφνίδιου καρδιακού θανάτου. Τρεις μελέτες – η δοκιμασία εμφύτευσης
αυτόματου απινιδωτή πολλαπλών κέντρων I (MADIT I), η δοκιμή εμφύτευσης αυτόματου απινιδωτή πολλαπλών κέντρων II (MADIT II) και το SCD-HeFT (Sudden Cardiac Death in Heart Failure Trial) έδειξαν ότι υπήρχε στατιστικά σημαντική μείωση της συνολικής θνησιμότητας για ασθενείς που έλαβαν προφυλακτικά ICD σε σύγκριση με εκείνους που έλαβαν συμβατική θεραπεία.

Τι πρέπει να γνωρίζουν όσοι έχουν κάνει εμφύτευση ενός ICD:

• Το είδος, το μηχανισμό λειτουργίας και τη θέση της συσκευής
• Πρέπει να περιορίσουν τις ακραίες κινήσεις των σύστοιχων με το σημείο εμφύτευσης ώμου και άνω άκρου τις πρώτες 24-48 ώρες μετά την επέμβαση(όχι ακινησία γιατί μπορεί να οδηγήσει σε δυσκαμψία)
• Τακτική παρακολούθηση καρδιακής συχνότητας. Ο ασθενής πρέπει να εκπαιδευτεί στην ψηλάφηση του κερκιδικού σφυγμού και στην
αναγνώριση διαταραχών ρυθμού, έτσι ώστε να ενημερώσει εγκαίρως τον θεράποντα ιατρό
• Έλεγχος τομής για εκδηλώσεις φλεγμονής:
− Τοπικές(ερυθρότητα, οίδημα, πόνος, θερμότητα)
− Συστηματικές (πυρετός, αδυναμία κ.α)
• Αποφυγή χρήσης σφικτών ενδυμάτων πάνω από την τομή ή ανοικτών
ενδυμάτων που αφήνουν την τομή εκτεθειμένη
• Πιστή τήρηση της αντιαρρυθμικής αγωγής(δοσολογία, πρόληψηαντιμετώπιση ανεπιθύμητων ενεργειών)
• Αποφυγή έντονης σωματικής άσκησης (ιδιαίτερα τον πρώτο μήνα)
• Αν παρατηρήσουν εκδηλώσεις αιματώματος ή αιμορραγία πρέπει να
ενημερώσουν τον θεράποντα ιατρό τους
• Τήρηση τακτικών επισκέψεων στον καρδιολόγο
− Μετά από 72 ώρες
− Μετά από 2-12 εβδομάδες
− Κάθε 3-12 μήνες
− Ετησίως, έως την αντικατάσταση της μπαταρίας
• Ανάγκη να φέρει ο ασθενής πάντοτε μαζί του καρτέλα περιγραφής των χαρακτηριστικών της συσκευής, καθώς και ειδικό βραχιόλι ή μεταλλική ταυτότητα
• Ανάγκη ενημέρωσης του προσωπικού των αεροδρομίων για την ύπαρξη της συσκευής
• Ανάγκη αναζήτησης ψυχολογικής υποστήριξης

Βιβλιογραφία:

• American Heart Association(heart.org)
• Osborn K., Wraa C., Watson A. & Holleran R. (2013). Παθολογική
Χειρουργική Νοσηλευτική τόμος ‘Α. Εκδόσεις Π.Χ Πασχαλίδη.
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30855925/
• https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23074465/