Αντιβιοτικά: μέρος της λύσης ή του προβλήματος;

8-3-2021

Αλεξάνδρα Αμανατίδου

Μια από τις πρώτες προειδοποιήσεις αναφορικά με τους κινδύνους της αλόγιστης χρήσης των αντιβιοτικών έγινε από τον Αλεξάντερ Φλέμινγκ στην ομιλία αποδοχής του βραβείου Νόμπελ, το 1945. Ο άνθρωπος που ανακάλυψε την πρώτη αντιβιοτική ουσία, την πενικιλίνη, είπε χαρακτηριστικά: «Μπορεί να έρθει η στιγμή όπου η πενικιλίνη θα μπορεί να αγοραστεί από οποιοδήποτε κατάστημα. Τότε υπάρχει ο κίνδυνος με την άγνοια του ο άνθρωπος να υποβάλλει τον εαυτό του σε χαμηλές δόσεις, εκθέτοντας τα μικρόβια σε μη θανατηφόρες ποσότητες του φαρμάκου, κάνοντας τα πιο ανθεκτικά. Σας παραθέτω ένα υποθετικό σενάριο: Ο κύριος Χ. έχει πονόλαιμο. Καταναλώνει κάποια πενικιλίνη σε ποσότητα όχι αρκετή για να σκοτώσει τους στρεπτόκοκκους, αλλά αρκετή για να τους μάθει να αντιστέκονται σε αυτή. Στη συνέχεια μολύνει τη γυναίκα του. Η κυρία Χ αναπτύσσει πνευμονία και της χορηγείται πενικιλίνη. Καθώς όμως οι στρεπτόκοκκοι είναι πλέον ανθεκτικοί στην πενικιλίνη, η θεραπεία αποτυγχάνει. Η κυρία Χ πεθαίνει. Ποιος είναι κυρίως υπεύθυνος για το θάνατο της;». Αυτό το παράδειγμα, αν και υποθετικό,
οφείλει να μας κάνει να συνειδητοποιήσουμε ότι η ευθύνη συνετής χρήσης των αντιβιοτικών βαραίνει όλους εμάς.

Τι είναι όμως τα αντιβιοτικά; Τα αντιβιοτικά είναι φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία βακτηριακών λοιμώξεων, χωρίς όμως να έχουν την δυνατότητα να θεραπεύσουν ιογενείς λοιμώξεις. Συνεπώς, δεν έχουν επίδραση και δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για λοιμώξεις όπως το κοινό κρυολόγημα, η γρίπη, κάποιες περιπτώσεις βήχα, γαστρεντερίτιδας ή λοιμώξεων του αναπνευστικού. Εάν για μια ιογενή λοίμωξη χορηγηθούν αντιβιοτικά, αυτά θα επιτεθούν σε βακτήρια στο σώμα που είναι πιθανώς ωφέλιμα ή θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη μικροβιακής αντοχής.

Σύμφωνα με μελέτες, περίπου 2 εκατομμύρια λοιμώξεις από βακτήρια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά συμβαίνουν ετησίως στις ΗΠΑ, οδηγώντας σε 23,000 θανάτους. Εκτιμάται ότι έως το 2050 δεν θα υπάρχει διαθέσιμο αποτελεσματικό αντιβιοτικό, εάν δεν αναπτυχθεί κάποιο καινούριο, και οι νεκροί θα ξεπερνούν τα 10 εκατομμύρια τον χρόνο. Έτσι, εξαιτίας της κατάχρησης των αντιβιοτικών, αμφισβητείται κάτι το οποίο στις μέρες μας είναι δεδομένο, δηλαδή η ικανότητα τους να αντιμετωπίζουν ασθένειες που θεωρούνταν θανατηφόρες πολλά χρόνια πριν. Χωρίς επείγουσα δράση, κατευθυνόμαστε προς μια εποχή στην οποία οι κοινές λοιμώξεις και οι μικροί τραυματισμοί θα μπορούν να σκοτώσουν και πάλι. Σήμερα οι τέσσερις πιο θανατηφόρες μολυσματικές ασθένειες είναι οι ίδιες όπως το 1900: διάρροια, πνευμονία, φυματίωση και ελονοσία. Κάθε χρόνο, ο Στρεπτόκοκκος της πνευμονίας σκοτώνει 3 έως 5 εκατομμύρια ανθρώπους και η ελονοσία άλλο 1,5 έως 2,7 εκατομμύρια. Εκτός αυτού, η αντοχή στα αντιβιοτικά θέτει σε κίνδυνο τα επιτεύγματα της σύγχρονης ιατρικής. Οι μεταμοσχεύσεις οργάνων, η χημειοθεραπεία και οι χειρουργικές επεμβάσεις θα γίνουν πολύ πιο επικίνδυνες χωρίς αποτελεσματικά αντιβιοτικά για την πρόληψη και τη θεραπεία λοιμώξεων.

Ο πιο σίγουρος τρόπος για να προωθηθεί η ανάπτυξη μικροβιακής αντοχής είναι με υποθεραπευτικές δόσεις αντιβιοτικών, που δεν σκοτώνουν ή καταστέλλουν την ανάπτυξη του μικροοργανισμού, αλλά επιτρέπουν να αντιληφθεί τη χημική ουσία ως απειλή για την επιβίωσή του και να αντιδρά είτε με χρωμοσωμική μετάλλαξη είτε με την απόκτηση, έκφραση και μεταφορά γονιδίων ανθεκτικότητας. Ωστόσο, σε μικροβιακή αντοχή δεν οδηγεί μόνο η αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών από τους ανθρώπους, καθώς περισσότερα από 13 εκατομμύρια κιλά αντιβιοτικών χρησιμοποιούνται ετησίως και στη γεωργία, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων δεν προορίζεται για τη θεραπεία ασθενειών στα ζώα, αλλά για την ταχύτερη ανάπτυξη τους και την πρόληψη ασθενειών. Εκτός αυτού, σε οικιακά, φαρμακευτικά και γεωργικά απόβλητα εντοπίζονται εξαιρετικά υψηλές συγκεντρώσεις βακτηρίων, σε συνδυασμό με υποθεραπευτικές συγκεντρώσεις αντιβιοτικών, που συμβάλλουν στην ανάπτυξη αντοχής.

 Αν και η αντοχή στα αντιβιοτικά μπορεί να αποκτηθεί με χρωμοσωμικές μεταλλάξεις, αυτό είναι σχετικά σπάνιο (μία ανά 1 δισεκατομμύριο κυτταρικές διαιρέσεις). Ο κύριος μηχανισμός ανάπτυξης της είναι η οριζόντια μεταφορά γονιδίων ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά (μεταξύ των μικροοργανισμών). Τα γονίδια αυτά κωδικοποιούν την παραγωγή ενζύμων που απενεργοποιούν το αντιβιοτικό είτε εντός του βακτηριακού κυττάρου είτε στο περιβάλλον. Ένα κλασικό παράδειγμα των πρώτων είναι οι βήτα-λακταμάσες, που διασπούν τον βήτα-λακταμικό δακτύλιο πενικιλλινών, κεφαλοσπορινών και καρβαπενεμών, ενώ ένζυμα που παράγονται από ανθεκτικά Gram (-) βακτήρια έχουν την ικανότητα να απενεργοποιούν ή να καταστρέφουν τις αμινογλυκοσίδες στον εξωκυττάριο χώρο. Τα βακτήρια μπορούν, επίσης, να αυξήσουν την έκφραση γονιδίων που επάγουν την παραγωγή κυτταρικών αντλιών, που εξάγουν αντιβιοτικά από το κύτταρο. Για παράδειγμα, το γονίδιο mef στον πνευμονιόκοκκο ρυθμίζει μια αντλία εκροής που εξωθεί τις μακρολίδες από το κύτταρο. Ακόμη, μπορεί να ενεργοποιηθούν μεταβολικές οδοί που μεταβάλλουν το κυτταρικό τοίχωμα τροποποιώντας ή εξαλείφοντας τη θέση σύνδεσης για το αντιβιοτικό ή τα γονίδια που είναι υπεύθυνα για τα κανάλια πορινών μπορεί να υποεκφράζονται, περιορίζοντας την είσοδο του φαρμάκου στα κύτταρα. Μεταλλάξεις μπορούν να συμβούν και στους ίδιους τους βακτηριακούς υποδοχείς, όπως φαίνεται σε βακτήρια ανθεκτικά στη φθοροκινολόνη. Τέλος, τα βακτήρια μπορούν να μεταβάλλουν πρωτεΐνες στόχους, όπως οι πρωτεΐνες που δεσμεύουν την πενικιλίνη στους πνευμονιόκοκκους, με επακόλουθο την ανάπτυξη αντίστασης στην πενικιλίνη.

Αύξηση της αντοχής σε πολλαπλές κατηγορίες αντιβιοτικών οδηγεί σε πολυανθεκτικά στελέχη (MDR). Σε ορισμένα Gram (-) παθογόνα, η αντίσταση μπορεί να περιλαμβάνει τους περισσότερους ή ακόμη και όλους τους διαθέσιμους αντιμικροβιακούς παράγοντες, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη φαινοτύπων εξαιρετικά ανθεκτικών (XDR) ή ολικά ανθεκτικών (TDR). Η αεριογόνος Ψευδομονάδα είναι πιθανότατα το πρώτο παθογόνο που εμφάνισε φαινότυπους MDR και XDR, δηλαδή στελέχη ανθεκτικά σε όλες τις κατηγορίες αντι-ψευδομοναδικών φαρμάκων, εκτός από την κάποτε απορριφθείσα πολυμυξίνη Β ή κολιστίνη. Τα ανθεκτικά στην καρβαπενέμη Εντεροβακτηριοειδή (CRE) αποτελούν την πιο πρόσφατη και ανησυχητική εξέλιξη της κρίσης της αντοχής στα αντιβιοτικά. Αυτά συνήθως εμφανίζουν φαινότυπους XDR και σχετίζονται με υψηλά ποσοστά θνησιμότητας (έως και 70%). Μεταξύ των Gram (+) παθογόνων, ο ανθεκτικός στη μεθικιλλίνη χρυσίζων Σταφυλόκκοκος (MRSA), που προέκυψε πριν από πέντε δεκαετίες, και οι ανθεκτικοί στη βανκομυκίνη εντερόκοκκοι (VRE) αποτελούν σήμερα τις μεγάλες προκλήσεις.

Για τον περιορισμό της εξάπλωσης της αντοχής στα αντιβιοτικά, οφείλουν να ληφθούν ορισμένα μέτρα:
● Συνταγογράφηση αντιβιοτικών μόνο εφόσον χρειάζονται, σύμφωνα με τις τρέχουσες οδηγίες
● Χρήση αντιβιοτικών μόνο εάν έχουν συνταγογραφηθεί
● Ενημέρωση σχετικά με τον τρόπο σωστής λήψης αντιβιοτικών και τους κινδύνους κατάχρησης
● Πρόληψη λοιμώξεων με τακτικό πλύσιμο χεριών, προσεκτική προετοιμασία τροφίμων, ασφαλείς
επαφές, εμβολιασμό
● Σωστή απόρριψη υπολειμμάτων ή ληγμένων αντιβιοτικών (όχι στην τουαλέτα ή στον νιπτήρα)
● Χορήγηση αντιβιοτικών σε ζώα υπό κτηνιατρική επίβλεψη, εάν είναι απαραίτητο

Συνοψίζοντας, παρά τις πολύ πρώιμες προειδοποιήσεις, οι άνθρωποι επέλεξαν να κάνουν κατάχρηση των αντιβιοτικών και έχουν δημιουργήσει μια κατάσταση όπου όλοι οι μικροοργανισμοί είναι ανθεκτικοί σε ορισμένα αντιβιοτικά και ορισμένοι μικροοργανισμοί είναι ανθεκτικοί σε όλα τα αντιβιοτικά. Η προοπτική ενός κόσμου χωρίς αντιβιοτικά αποτελεί πλέον ένα πιθανό σενάριο, γι’ αυτό
έχουμε ηθική υποχρέωση να διασφαλίσουμε ότι αυτός ο θησαυρός θα είναι διαθέσιμος και για τις μελλοντικές γενιές. Δυστυχώς, αν και η μείωση της χρήσης αντιβιοτικών μπορεί να καθυστερήσει την αντοχή, δεν μπορεί να την εμποδίσει. Γι’ αυτό, πέρα από τη συνετή χρήση των ήδη υπάρχοντων καθίσταται επιτακτική και η ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών ευρέος φάσματος.

Βιβλιογραφία

1. Barriere SL. Clinical, economic and societal impact of antibiotic resistance. Expert Opin Pharmacother. 2015 Feb;16(2):151-3. doi: 10.1517/14656566.2015.983077. Epub 2014 Dec 6. PMID: 25483564.
2. Harvard Health Publishing
3. National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID)
4. Rambhia KJ, Gronvall GK. Antibiotic resistance. Biosecur Bioterror. 2009 Dec;7(4):371-7. doi: 10.1089/bsp.2009.1105. PMID: 20028245.
5. Rossolini GM, Arena F, Pecile P, Pollini S. Update on the antibiotic resistance crisis. Curr Opin Pharmacol. 2014 Oct;18:56-60. doi: 10.1016/j.coph.2014.09.006. Epub 2014 Sep 23. PMID: 25254623.
6. Vivas R, Barbosa AAT, Dolabela SS, Jain S. Multidrug-Resistant Bacteria and Alternative Methods to Control Them: An Overview. Microb Drug Resist. 2019 Jul/Aug;25(6):890-908. doi: 10.1089/mdr.2018.0319. Epub 2019 Feb 27. PMID: 30811275.
7. Watkins RR, Bonomo RA. Overview: Global and Local Impact of Antibiotic Resistance. Infect Dis Clin North Am. 2016 Jun;30(2):313-322. doi: 10.1016/j.idc.2016.02.001. PMID: 27208761.
8. World Health Organisation (WHO). Antibiotic resistance
9. Zinner SH. Antibiotic use: present and future. New Microbiol. 2007 Jul;30(3):321-5. PMID: 17802919.
10. www.onmed.gr
11. www.iatronet.g

TrueMed-ForLivingMore

Κοινοποιήστε 

Όσα θέλετε να γνωρίζετε για το πένθος!

Όσα θέλετε να γνωρίζετε για το πένθος!

Πένθος δεν θεωρείται μόνο η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου από τη ζωή λόγω θανάτου αλλά και ο τερματισμός μιας σχέσης, η απώλεια μιας δουλειάς, κάποιου κατοικίδιου, ενός σπιτιού, η πάθηση από κάποια ασθένεια και γενικότερα η διακοπή μιας υφιστάμενης κατάστασης.

Βρείτε μας στο Facebook και στο Instagram

Επικοινωνία
 Η ομάδα μας
Διαφημιστείτε στη truemed.gr
Όροι χρήσης
Προσωπικά δεδομένα
Copyright©Truemed
Για περισσότερη ζωή
Designed – Developed by Premiumweb.gr

 

| Επικοινωνία | Η ομάδα μας | Διαφημιστείτε στη truemed.gr|  | Όροι χρήσης | Προσωπικά δεδομένα | Copyright©Truemed | |Για περισσότερη ζωή |
Designed – Developed by Premiumweb.gr

 

© 2019 TrueMed Media. All rights reserved. Our website services, content, and products are for informational purposes only. TrueMed Media does not provide medical advice, diagnosis, or treatment.

+ posts

Αρθρογράφος

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ 

10/2017- σήμερα   Πανεπιστήμιο Ιωάννινων/Φοιτήτρια, Τμήμα Ιατρική/Τομέας Επιστημών Υγείας

05/2017                 1ο Λύκειο Γρεβενών                                                                                                    
Βράβευση ως αριστούχος στις Πανελλαδικές εξετάσεις μέσω του προγράμματος Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης “Η Μεγάλη Στιγμή για την Παιδεία”, της Τράπεζας Eurobank.

ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ 

04/2021         27ο Επιστημονικό Συνέδριο Φοιτητών Ιατρικής Ελλάδος/Μέλος της ομάδας προώθησης & χορηγιών/ Συντονισμός στρογγυλών τραπεζών και ελεύθερων ανακοινώσεων  

2021               Ιστοσελίδα TrueΜed/Αρθρογράφος

2018- σήμερα Επιστημονική Εταιρία Φοιτητών Ιατρικής Ελλάδας                                        Μέλος οργανωτικής επιτροπής
Διοργάνωση εκδηλώσεων
Διαχείριση social media

2018-σήμερα Σώμα Εθελοντών Σαμαρειτών, Ελληνικός Ερυθρός Σταυρόσ                                                 

ΟΜΙΛΙΕΣ

04/2021 27ο Επιστημονικό Συνέδριο Φοιτητών Ιατρικής Ελλάδος & 15ο Διεθνές Forum Φοιτητών Ιατρικής & Νέων Ιατρών                                                                                                                                                                                                           
"Εξάρθρημα Ώμου", Στρογγυλή Τράπεζα Ορθοπεδικής
"Αντιδιαβητικές θεραπείες στη νόσο Alzheimer - Κλινικές Μελέτες"

ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ

03/2021        Multi-ligament Knee Injuries - from emergency department to final treatment, European Society for Sports Traumatology, Knee Surgery and Arthroscopy

03/2021       12ο Καρδιολογικό Συνέδριο «Θεραπεία Καρδιαγγειακών Παθήσεων, Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική Δ.Π.Θ.

02/2021       8th National Cardiology and Cardiothoracic Conference, Imperial College School of Medicine

01/2021       8ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γυναικολογικής Ενδοκρινολογίας, Ελληνική Εταιρία Γυναικολογικής Ενδοκρινολογίας

10/2020      76ο Πανελλήνιο Συνέδριο Χειρουργικής Ορθοπεδικής και Τραυματολογίας, Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ορθοπεδικής και Τραυματολογίας                 

2017- 2018 Πρώτες Βοήθειες, Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός

ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ
 
Αγγλικά: Proficiency, Michigan State University
                 Γνώση: Άριστη

Γερμανικά: Β2, Goethe Institut
                 Γνώση: Πολύ καλή

Υπολογιστές: Microsoft Office (Word, Excel, PowerPoint)
  Γνώση: Πολύ καλή

 
ΑΛΛΕΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Πρωταθλητισμός στην κολύμβηση 
Hobbies: Κιθάρα, Χορός, Ζωγραφική, Θέατρο

Αριθμός άρθρων που έχει γράψει στην Truemed:  2