Όζοι Θυρεοειδούς – Τι είναι; Πως εκδηλώνονται; Ποια ευρήματα εγείρουν υπόνοιες ενδεχόμενης κακοήθειας; Πότε χρήζουν χειρουργικής θεραπείας;

Κωνσταντίνος Αποστόλου

 Κ. Αποστόλου θα θέλαμε αρχικά να μας πείτε τί είναι οι όζοι του θυρεοειδούς;

Οι όζοι του θυρεοειδούς συνιστούν μία εντοπισμένη διόγκωση (μάζα) του θυρεοειδούς αδένα. Το μέγεθός τους μπορεί να κυμαίνεται από 1 mm έως αρκετά εκατοστά. Αποτελούν πολύ συχνό εύρημα στο γενικό πληθυσμό, με επιδημιολογικές μελέτες να αναδεικνύουν την παρουσία τους έως και στο 70% του παγκόσμιου πληθυσμού. Οι όζοι του θυρεοειδούς παρατηρούνται συχνότερα στις γυναίκες, συγκριτικά με τους άνδρες.

Ο αριθμός των όζων του θυρεοειδούς αδένα ποικίλει, από έναν (μονήρης όζος) έως πολλαπλούς, ευρισκόμενοι στον ένα (οζώδης βρογχοκήλη) ή και στους δύο λοβούς του αδένα (πολυοζώδης βρογχοκήλη).

Πως αντιλαμβανόμαστε την παρουσία όζων στο θυρεοειδή αδένα;

Οι όζοι του θυρεοειδούς ενδέχεται να είναι ψηλαφητοί ή μη, γεγονός που εξαρτάται κυρίως από το μέγεθός τους και δευτερευόντως από την εντόπισή τους.

Οι ψηλαφητοί όζοι γίνονται αντιληπτοί τις περισσότερες φορές από τους ίδιους τους ασθενείς ως ένα εξόγκωμα στην πρόσθια επιφάνεια του τραχήλου. Αντιθέτως, οι μη ψηλαφητοί όζοι, οι οποίοι αποτελούν και την πλειοψηφία, γίνονται αντιληπτοί κατά τη διενέργεια υπερηχογραφήματος του θυρεοειδούς αδένα ή του τραχήλου για κάποια άλλη πάθηση (π.χ. υπερηχογράφημα καρωτίδων).

Ποια συμπτώματα προκαλούν οι όζοι του θυρεοειδούς αδένα;

Η συντριπτική πλειοψηφία των όζων δεν προκαλεί κάποιο ειδικό σύμπτωμα. Για το λόγο αυτό, οι μη ψηλαφητοί όζοι αποτελούν το συνηθέστερο εύρημα, οι οποίοι ανακαλύπτονται τυχαία όταν οι ασθενείς πραγματοποιούν κάποια απεικονιστική εξέταση του τραχήλου για άλλη πάθηση. Σε περιπτώσεις, ωστόσο, αύξησης του μεγέθους του όζου, ενδέχεται να παρατηρηθούν τοπικά συμπτώματα, όπως τοπικός πόνος και αίσθημα πίεσης στον λαιμό. Η αιφνίδια αύξηση του μεγέθους του όζου οφείλεται συνηθέστερα σε αιμορραγία ενός όζου κυστικής μορφολογίας και αποτελεί συχνή αιτία προσέλευσης των ασθενών προς εξέταση.

Υπάρχει κάποια συσχέτιση των όζων με τον καρκίνο του θυρεοειδούς αδένα;

Ανεξαρτήτως της λειτουργικότητάς τους (θερμοί ή υπερλειτουργούντες όζοι, ψυχροί ή υπολειτουργούντες όζοι), η πλειοψηφία των όζων είναι καλοήθης και δεν απαιτεί κάποια ειδική αντιμετώπιση. Το γεγονός αυτό, ωστόσο, δεν πρέπει να αποκλείσει τον εντοπισμό και την παρακολούθηση των όζων του θυρεοειδούς, καθώς ένα ποσοστό της τάξεως του 10% του συνόλου των όζων αφορά κακοήθεις όζους, οι οποίοι θα πρέπει οπωσδήποτε να αναγνωριστούν και να αντιμετωπιστούν θεραπευτικά.

Όπως προαναφέρατε, οι περισσότεροι όζοι είναι καλοήθεις. Υπάρχουν ωστόσο κάποιοι παράγοντες που μπορεί να σημαίνουν πιθανή κακοήθεια; 

Στους παράγοντες που εγείρουν την υπόνοια ενός κακοήθους όζου περιλαμβάνονται:

• Το ανδρικό φύλο
• Πρωτοεμφανιζόμενος όζος σε ηλικία μικρότερη των 20 ή μεγαλύτερη των 60 ετών
• Ιστορικό έκθεσης σε ακτινοβολία στην περιοχή του τραχήλου, ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία 
• Οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του θυρεοειδούς αδένα σε έναν τουλάχιστον πρώτου βαθμού συγγενή
• Συνύπαρξη διογκωμένων τραχηλικών λεμφαδένων
• Σκληρός, αμετακίνητος όζος, με ανώμαλη επιφάνεια
• Υπερηχογραφικά ευρήματα ύποπτα για κακοήθεια

Εν συνεχεία θα θέλαμε να μας μιλήσετε για τη διάγνωση και να αναφερθούμε στις διαφορετικές εξετάσεις που μπορούν να γίνουν για τη διάγνωση των όζων.

Η διαγνωστική προσέγγιση των όζων περιλαμβάνει:

• Την κλινική εξέταση του ασθενούς και τη λήψη ιστορικού

• Τις αιματολογικές εξετάσεις, για την εκτίμηση των επιπέδων των θυρεοειδικών ορμονών (T3, T4, TSH), των αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων και της καλσιτονίνης.

• Το σπινθηρογράφημα του θυρεοειδούς αδένα, σε ασθενείς με όζους και σύγχρονο υπερθυρεοειδισμό.

• Το υπερηχογράφημα του θυρεοειδούς αδένα και του τραχήλου, το οποίο αποτελεί την πιο ευαίσθητη απεικονιστική εξέταση για τη διερεύνηση των χαρακτηριστικών των όζων, εντοπίζοντας ή αποκλείοντας την ύπαρξη απεικονιστικών χαρακτηριστικών ύποπτων για κακοήθεια (υποηχογένεια, υπεραιμάτωση, ασαφή όρια, απουσία «δακτυλιδιού» πέριξ του όζου, ύπαρξη αποτιτανώσεων, συνύπαρξη διογκωμένων λεμφαδένων στον τράχηλο).
• Την παρακέντηση διά λεπτής βελόνης (FNA) και βιοψία υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση. Αποτελεί τη μέθοδο εκλογής για την οριστική διάγνωση της φύσης του όζου, ενώ με την προσθήκη της υπερηχογραφικής καθοδήγησης βελτιώνεται θεαματικά η διαγνωστική ακρίβεια της μεθόδου.

Στον θεραπευτικό τομέα, πριν μας αναλύσετε τις διαφορετικές μεθόδους, θα θέλαμε να μας πείτε τα κριτήρια με τα οποία επιλέγετε την εκάστοτε μέθοδο. 

Η θεραπευτική προσέγγιση των όζων του θυρεοειδούς εξαρτάται κυρίως από την κατηγοριοποίηση του αποτελέσματος της βιοψίας της παρακέντησής τους. 

Για τους όζους που ταξινομούνται ως καλοήθεις (Bethesda II) δεν απαιτείται κάποια ιδιαίτερη θεραπεία, παρά μόνο ο επανέλεγχός τους σε τακτά χρονικά διαστήματα. 

Οι όζοι που ταξινομούνται ως άτυποι (Bethesda III) χρήζουν επανάληψης της βιοψίας μετά παρέλευση ενός ικανού χρονικού διαστήματος, ενώ σε σπάνιες περιπτώσεις απαιτείται η διαγνωστική χειρουργική εξαίρεσή τους.

Για τους όζους που κατηγοριοποιούνται ως ύποπτοι για κακοήθεια (Bethesda V) ή κακοήθεια (Bethesda VI), η χειρουργική θεραπεία (θυρεοειδεκτομή) αποτελεί τη θεραπεία εκλογής. Η χειρουργική θεραπεία προτείνεται, επίσης, και στους όζους με υποψία θυλακιώδους νεοπλάσματος (Bethesda IV), καθώς επιστημονικές έρευνες έχουν αποδείξει μεγαλύτερο όφελος για τον ασθενή, συγκριτικά με τη διενέργεια μοριακού ελέγχου εκ του υλικού της βιοψίας του όζου.

Τέλος, κ. Αποστόλου μπορείτε να μας αναφέρεται κάποιες περιπτώσεις στις οποίες απαιτείται επίσης χειρουργική επέμβαση; 

Η χειρουργική θεραπεία (θυρεοειδεκτομή) απαιτείται επίσης στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• Ύποπτου όζου στο υπερηχογράφημα κατηγοριοποιημένου ως Bethesda II ή III και συνύπαρξης άλλων παραγόντων κινδύνου για κακοήθεια (οικογενειακό ιστορικό, ιστορικό ακτινοβολίας του τραχήλου).
• Όζου μεγέθους > 4 εκατοστών
• Όζου συνεχώς αυξανόμενου μεγέθους
• Όζου που προκαλεί τοπικά συμπτώματα, όπως τοπικό πόνο και αίσθημα πίεσης στο λαιμό.
• Όζου μεγάλου μεγέθους που ενδέχεται να είναι ορατός και να προκαλεί αισθητικά προβλήματα.
• Όζου με συνοδό αυξημένη τιμή καλσιτονίνης αίματος.
• Όζου ή όζων που προκαλούν υπερθυρεοειδισμό
•  Όζου κυστικής μορφολογίας που επανεμφανίστηκε μετά από παρακέντηση διά λεπτής βελόνης.

Από τον Κωνσταντίνο Αποστόλου, Εξειδικευμένο Χειρουργό Θυρεοειδούς – Παραθυρεοειδών και Επινεφριδίων

Ιατρείο: Ηροδότου 22, Γλυφάδα

              Τηλ: 6940167070

              E-mail: info@drapostolou.gr

              Web: www.drapostolou.gr

Ιατρικό Κέντρο Παλαιού Φαλήρου

Άρεως 36, Παλαιό Φάληρο

Τηλ: 210 9892100