Ατροφία γλουτιαίων μυών

Μαρίνα Αντωναράκη

Κάτι που πρέπει να γίνει άμεσα και ευρέως αντιληπτό είναι πως το γενετικό υπόβαθρο των γλουτών δεν μπορεί να αγνοηθεί. Αυτό σημαινει ότι γενετικά είναι προκαθορισμένο το “top” σχήμα πχ των γλουτών  και με φυσικό τρόπο όπως με γυμναστική δε μπορεί να μεταβληθεί αλλά μπορεί  να επιτευχθεί  αυτό το μοναδικό για το καθένα μας  “top” επίπεδο το τέλειο που τείνουν να προβάλλουν τα social media και αλλοιώνουν τις συνειδήσεις των γυναικών κυρίως. 

Είναι λοιπόν γνωστό ότι οι απαγωγοί μύες του ισχίου που λαμβάνουν πρωταγωνιστικό ρόλο  στην απαγωγή του ισχίου περιλαμβάνουν το μέσο και τον ελάσσων γλουτιαίο  αλλά επικουρικά  συμμετέχουν και ο λαγονοψοΐτης, ο απιοειδής, ο τείνων την πλατεία περιτονία, ο ραπτικός και ο ορθός μηριαίος. 

Εύλογα λοιπόν κατανοεί κανείς ότι η θέση του μηριαίου οστού πχ τόσο η γωνία απαγωγής του, η  στροφή κλπ καθορίζει και το βαθμό συμμετοχής των παραπάνω μυών.

Μάλιστα μαζί με το τετράγωνο οσφυϊκό μυ προσφέρει σταθερότητα στο ισχίο για μια πολύ καθοριστική κίνησή μας: το περπάτημα. Σήμερα έχει καθιερωθεί η καθιστική ζωή, γεγονός που συμβάλλει αρνητικά στην υγεία καθώς προκαλείται  συμπίεση  του μείζων  γλουτιαίου μυ. Ως άμεσο απότοκο αυτού είναι ο  περιορισμός της αιμάτωσης και της λήψης θρεπτικών συστατικών ,με  αύξηση του λίπους  και  μείωση της  νευρο-μυϊκής ευαισθησίας.Ο δόκιμος και ενδεδειγμένος κλινικός όρος που φέρει παθολογικό υπόβαθρο λαμβάνει τίτλο ως: “γλουτιαία αμνησία” και αφορά τη τενοντοπάθεια κυρίως του  μέσου γλουτιαίου.Όπως είναι αναμενόμενο και λογικό βάσει του τίτλου αυτού είναι ότι οι γλουτιαίοι μύες ξεχνούν το κύριο ρόλο τους στην υποστήριξη της λεκάνης/ ισχίου  και στην ευθυγράμμιση  του σώματός.

Βάσει μελετών έχει αποδειχθεί ότι ο πιο σημαντικός απαγωγός μυς είναι ο μέσος γλουτιαίος. Είναι υπεύθυνος  για την έκταση του ισχίου, την απαγωγή, την έξω στροφή και τη σταθεροποίηση του γόνατος, της σπονδυλικής στήλης, της λεκάνης κατά την επιτέλεση  αλμάτων και τρεξίματος. Ο μέσος γλουτιαίος μυς νευρώνεται από το ανώτερο γλουτιαίο νεύρο, το οποίο είναι κλάδος των νωτιαίων ριζών Ο4, Ο5 και Ι1. Αιματώνεται και από την άνω γλουτιαία αρτηρία. Ο μείζων γλουτιαίος μυς διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην έκταση της άρθρωσης του ισχίου πχ σε κινήσεις όπως το τρέξιμο και τα άλματα ενώ ταυτόχρονα έχει  καιστατικές λειτουργίες καθώς εμποδίζει την πτώση  προς τα μπροστά του άνω μέρους του σώματος κυρίως σε ασκήσεις όπως στη κατάβαση στο σκι,  στις  παγοδρομίες κλπ. Το άνω τμήμα του ενεργεί με απαγωγή και το κάτω τμήμα με προσαγωγή. Προκαλεί επίσης μια ισχυρή έξω στροφή. Μαζί με τον ορθό κοιλιακό  συγκρατεί τη λεκάνη προς τα πίσω. Μετρώνται από το κάτω γλουτιαιο νεύρο  Σε περίπτωση ατροφίας των γλουτιαίων παρατηρείται οσφυϊκή λόρδωση. Ο ελάσσων γλουτιαίος μυς νεκρώνεται από το άνω γλουτιαίο νεύρο και εμφανίζει  παρόμοια λειτουργία με το μέσο γλουτιαίο. Ουσιαστικά απάγει  τον  μηρό, τον στρέφει προς τα μέσα και τον έλκει προς τα μπρος.

Όταν οι γλουτιαίοι μύες εμφανίζουν αδυναμία φαίνεται βάσει βιβλιογραφίας ότι προκαλείται μια σειρά δυσλειτουργικών καταστάσεων. Συγκεκριμένα φαίνεται ότι οι γύρω μύες και  αρθρώσεις  απορροφούν τη καταπόνηση και προκαλούν σε μεγάλο βαθμό τραυματισμούς και “σημαντικό” πόνο των οπίσθιων μηριαίων, της  πλάτης,του ισχίου και του γονατου, που μάλιστα απαιτούν χειρουργική αντιμετώπιση.

Κάποια συμπτώματα που αναφέρονται στη βιβλιογραφία και είναι παρατηρήσιμα σε μεγάλο ποσοστό ασθενών είναι κυρίως η οσφυαλγία ,διότι οι γλουτοί δεν μπορούν να εκτελέσουν την έκταση του ισχίου και προκαλεί σημαντική οσφυϊκή έκταση και υψηλά φορτία στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης.

Τραβήγματα και θλάσεις των οπισθίων μηριαίων που αναλαμβάνουν υψηλά φορτία και τραυματίζονται καθώς ο μείζων γλουτιαίος αδυνατεί να επιτελεσει την εκταση του ισχίου. Όμως ακόμα και πόνος εμπρός του ισχίου και εμπρός του γονάτου .Πολλοί αθλούμενοι φαίνεται να μπορούν να εκτελέσουν  ημικαθίσματα και πολύπλοκες  ασκήσεις για τα πόδια με  μεγάλα φορτία, ενώ ταυτόχρονα οι γλουτιαίοι μύες τους χαρακτηρίζονται από χαμηλά επίπεδα δύναμης.

Η καλύτερη άσκηση για την εκγύμναση του μέσου γλουτιαίου μυ είναι βάσει μελετών η πλάγια απαγωγή ισχίου, ενώ οι ασκήσεις “squat με ένα πόδι” και η “άρση νεκρού άκρου” οδήγησαν σε μια πιο σωστή εκγύμναση του μείζων γλουτιαίου. Η ηλεκτρομυογραφία EMG , αποτελεί σπουδαίο μέσο για να παρατηρήσει κανείς τη λειτουργία των μυών ,την ενεργοποίηση του κατά την επιτέλεση των ασκήσεων.

Έτσι οι κλινικοί γιατροί θα μπορούν να διαμορφώσουν ένα κατάλληλο θεραπευτικό μοντέλο ενδυνάμωσης των μυών αυτών.

Υπάρχουν πολλαπλά δεδομένα μέχρι τώρα που υποστηρίζουν και τονιζουν τη σχέση μεταξύ της αδυναμίας των γλουτιαιων  μυών και του συνδρόμου επιγονατιδομηριαίου πόνου (PFPS) αλλά και τη ταυτόχρονη βελτίωση και ενδυνάμωση αυτών των μυών μέσω της θεραπείας του PFPS. 

Υψηλή δραστηριότητα των γλουτιαίων μυών εμφανίζεται κατά τη  γέφυρα με ένα πόδι σε σχέση με άλλες ασκήσεις ενδυνάμωσης αυτών. Παρόλα αυτά έχουν παρατηρηθεί κράμπες των οπίσθιων μηριαίων κατά  τη μυϊκή δραστηριότητα με το ενεργό κάτω άκρο να ξεκινά με ορθή γωνία – κάμψη του γόνατος και με  εκτεταμένο το ετερόπλευρο γόνατο, γεγονός που εμποδίζει την τελεσφορα άσκηση των γλουτών.

Έχει αποδειχθεί σε πρόσφατες έρευνες ότι  μεσολαβούν ποικίλοι λόγοι για να επιτευχθεί η υπερτροφική διαδικασία δηλαδή η μυϊκή αύξηση αυτών των μυων, όπως η μηχανική ένταση με τη μυϊκή βλάβη που ακολουθεί αλλά και το μεταβολικό στρες.

Στο Ηλεκτρομυογράφημα φάνηκε ότι η ενεργότητα του  μέγιστου γλουτιαίου, του μέσου γλουτιαίου, του δικέφαλου μηριαίου και του ορθού μηριαίου ήταν σημαντικά μεγαλύτερη  με τις  ασκήσεις ολίσθησης ενός άκρου σε σύγκριση με τις  ασκήσεις squat και ήταν μάλιστα  μεγαλύτερη με τον λυγισμένο κορμό σε σύγκριση με τον όρθιο κορμό ειδικά για τον δικέφαλο μηριαίο.

Πολλά papers απέδειξαν ότι αποκρίνονται διαφορετικά τόσο στη παθολογία όσο και στη γήρανση ο μέσος και ελάσσων γλουτιαίος για αυτό και οι θεραπείες πρέπει να έχουν στοχευμένη προσέγγιση ώστε να επιτευχθεί  ενδυνάμωση  και εκγύμναση αυτών . Όταν ο μέσος γλουτιαίος μυς είναι ενεργοποιημένος φαίνεται βάσει ερευνών ότι βοηθάει στη πρόληψη  της  βλαισογονίας μια παθολογική κατάσταση όπου τα γόνατα  στρέφονται προς τα μέσα σε σχέση με τη μέση γραμμή του σώματος και αποτρέπει σε ένα βαθμό το χήνειο βάδισμα που συνήθως προκαλείται  από τη παράλυση του.

 Η “όρθια ισομετρική απαγωγή” ισχίου αποτέλεσε αίτιο εκγύμνασης και ενδυνάμωσης του ελάσσων γλουτιαίου μυ, ενώ η “πλάγια απαγωγή ισχίου” σε συνδυασμό  με τη δοκιμασία βύθισης, τη  γέφυρα ενός ποδιού και το “squat με ένα πόδι”  μπορούν  να χρησιμοποιηθούν για τη στόχευση του ελάσσων γλουτιαίου μυ.

Οι τρεις αυτοί  απαγωγείς μύες του ισχίου ανταποκρίνονται ποικιλοτρόπως  με πολλές διαφορές  στις περισσότερες ασκήσεις που αφορούν το “πλαγιο” σώμα. Η εκγύμναση του μέσου γλουτιαίου είναι ζωτικής σημασίας  διότι είναι ο κυριότερος μυς που ευθύνεται για τη σταθεροποίηση της πυέλου και των κάτω άκρων και η ενεργοποίηση του αποτελεί αίτιο αποφυγής τραυματισμών και παθήσεων των κάτω άκρων.

Αρκεί να αναλογιστεί κανείς τη συσχέτιση που έχουν αποδείξει κάποιες μελέτες στο εξωτερικό μεταξύ των τραυματισμένων πλευρών γλουτιαιων μυών και καταγμάτων ισχίου. Φαίνεται λοιπόν ότι οι τραυματισμοί των πλευρών αποδεικνύουν και την μυϊκή ατροφία και ανενεργότητα των γλουτιαιων μυών ,γεγονός που μπορεί να αποτελέσει σημαντικό διαγνωστικό δείκτη της σοβαρότητας του κατάγματος του ισχίου. Ο όγκος ενός  γλουτιαίου μυός μπορεί ακόμα να συσχετιστεί με το τύπο ή υπότυπο του κατάγματος του μηριαίου οστού. 

Να αναφέρουμε τέλος  ότι γυμναστές προτείνουν ειδικές ασκήσεις ενδυνάμωσης  αυτών των μυών όπως: μερικά καθίσματα, προβολές, deadlifts ή hip thrusts, Supine Single Leg Glute Bridge – γέφυρα γλουτιαίων στηριζόμενοι στο ένα πόδι ή Supine Glute Bridge – Γέφυρα γλουτιαίων, Standing Squats – βαθιά Καθίσματα, Side Lying Clam Shells,Monster Walks – σε θέση βαθέως Καθίσματος και πολλές άλλες πχ τρέξιμο, περπάτημα, yoga, κλπ..

Βιβλιογραφικές πηγές:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34718177/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28715424/

https://www.pvolve.com/blogs/all/ask-amy-how-can-i-prevent-dormant-butt-syndrome

https://physiokinesis.gr/news/%CE%9C%CE%AD%CF%83%CE%BF%CF%82-%CE%B3%CE%BB%CE%BF%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%AF%CE%BF%CF%82-%CE%BC%CF%85%CF%82-%CE%93%CE%B9%CE%B1%CF%84%CE%AF-%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CF%8D.html

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37606347/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38101293/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38219556/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38337672/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37065393/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38045750/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38050230/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38065886/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37871643/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32644392/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38026855/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38026631/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38093908/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37289006/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37343947/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37877099/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33749535/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38248017/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37668725/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23730848/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35586943/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=gluteus%20muscles%20hypertrophy%20&sort=pubdate&page=5

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22034614/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20847704/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23160432/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19695944/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22404305/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22681600/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24426875/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38139541/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38311746/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36611559/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22945929/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27494053/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28243474/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26161629/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33110694/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22845002/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23921445/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16022601/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28179557/