Υπογονιμότητα και Διατροφή: Η Σημασία της Υγιεινής Διατροφής στην Αναπαραγωγική Υγεία

Εγκλαντίνα Τραγιά

Η υπογονιμότητα ορίζεται ως η αποτυχία επίτευξης εγκυμοσύνης μετά από 12 μήνες σεξουαλικής επαφής χωρίς προστασία, επηρεάζοντας πολλά ζευγάρια αναπαραγωγικής ηλικίας που επιχειρούν εγκυμοσύνη.  Υπολογίζεται ότι το 15% των ζευγαριών παγκοσμίως αντιμετωπίζουν δυσκολία στην επίτευξη εγκυμοσύνης.  

Σε τι όμως οφείλεται? 

Εκτός από φυσιολογικούς παράγοντες που σχετίζονται με την ηλικία, η γονιμότητα επηρεάζεται επίσης από τις καταστάσεις που σχετίζονται με την παθοφυσιολογία των αναπαραγωγικών οργάνων και από αρκετούς άλλους παράγοντες, όπως το περιβάλλον και ο τρόπος ζωής. 

Η διατροφή κυρίως είναι ένας σημαντικός παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει την γονιμότητα. Η κατανάλωση υγιεινών τροφών πλούσιων σε αντιοξειδωτικά, βιταμίνες και μέταλλα μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα των σπερματοζωαρίων και την υγεία των ωαρίων. Επίσης, η υγιεινή διατροφή μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση υγιούς βάρους, το οποίο είναι σημαντικό για την υποστήριξη μιας υγιούς αναπαραγωγικής συστοιχίας.

Το φαγητό ως φάρμακο δεν είναι μια νέα έννοια, αλλά είναι μια έννοια με την οποία πολλοί άνθρωποι παλεύουν.

Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι ακόμη και η πιο υγιεινή δίαιτα δεν μπορεί να θεραπεύσει τις πιο σοβαρές καταστάσεις που προκαλούν υπογονιμότητα σε άνδρες και γυναίκες.  Οι τροφές που καταναλώνουμε έχουν μεγάλη επίδραση στην ισορροπία των ορμονών μας, την υγεία των σπερματοζωαρίων και την υγεία των γονάδων τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών. 

Δείτε τι πρέπει να προσθέσετε στη δίαιτά σας για τη γονιμότητα

→    Τρόφιμα φυτικής προέλευσης, συμπεριλαμβανομένων ολόκληρων φρούτων:

τα μη αποφλοιωμένα μήλα, οι μπανάνες, τα πορτοκάλια, οι φράουλες και ο αγαπημένος ανανάς είναι όλα εξαιρετικές πηγές ινών και βιταμινών πλούσιες σε φυτικές ίνες

→    Λαχανικά εποχής

→    Πηγές πρωτεΐνης όπως το τόφου και η μυκοπρωτεΐνη

→    Θαλασσινά πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα:  στρείδια, μύδια καθώς και σαρδέλα. Αυτοί οι τοπικοί θησαυροί κάνουν καλό στην καρδιά και τη γονιμότητά σας

→   Δημητριακά ολικής αλέσεως: πλιγούρι βρώμης, καστανό ρύζι, πλιγούρι, σίκαλη και σιτάρι ολικής αλέσεως

→   Ωμοί ξηροί καρποί: κορυφαίες πηγές σημαντικών αντιοξειδωτικών και μονοακόρεστων λιπαρών

→   Όσπρια (φασόλια, φακές κ.λπ.) 

→   Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο (μονοακόρεστα λιπαρά)

Για τους άνδρες, η συμπληρωματική λήψη βιταμινών και μετάλλων όπως φυλλικό οξύ, σελήνιο και ψευδάργυρος μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της ποιότητας του σπέρματος. Επίσης, η αποφυγή της υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ και το κάπνισμα μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία της ανδρικής γονιμότητας.  Καθώς και η ενίσχυση της κατανάλωσης αντιοξειδωτικών, όπως βιταμίνες C και E, μπορεί να βοηθήσει στην προστασία των σπερματοζωαρίων από τις ελεύθερες ρίζες και να βελτιώσει την ποιότητά τους.

Για τις γυναίκες, η διατήρηση υγιούς βάρους και η επάρκεια των θρεπτικών ουσιών όπως φυλλικό οξύ και σίδηρος μπορεί να βοηθήσει στην υποστήριξη της υγείας των ωαρίων και στην προστασία της γονιμότητας.

H στενή σχέση βάρους και υπογονιμότητας 

Το ανθυγιεινό βάρος μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα μιας γυναίκας προκαλώντας:

• ορμονικές ανισορροπίες
• προβλήματα με την ωορρηξία (απελευθέρωση ωαρίου από τις ωοθήκες)
• διαταραχές εμμήνου ρύσεως.
• Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε δυσκολίες με την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF), η πρόκληση ωορρηξίας και η ενδοκυτταροπλασματική έγχυση σπέρματος (ICSI).

Καθώς και τη γονιμότητα του άνδρα :

• ορμονικά προβλήματα
• προβλήματα με τη στύση
• άλλες καταστάσεις υγείας που συνδέονται με την παχυσαρκία.

Συγκεκριμένα, οι γυναίκες που είναι παχύσαρκες ή λιποβαρείς έχουν αποδειχθεί ότι έχουν υψηλότερο ποσοστό υπογονιμότητας και χαμηλότερο ποσοστό εγκυμοσύνης με εξωσωματική γονιμοποίηση. Η παχυσαρκία στους άνδρες έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζει αρνητικά την ανδρική γονιμότητα καθώς σχετίζεται με τον αριθμό των σπερματοζωαρίων και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων (ο ρυθμός με τον οποίο κινείται το σπέρμα). Η αντίσταση στην ινσουλίνη και ο διαβήτης μπορεί να το περιπλέξουν ακόμη περισσότερο.

Επιπλέον, το υπερβολικό βάρος έχει συνδεθεί με την ανάπτυξη και επιδείνωση του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών (PCOS), μιας κοινής αιτίας υπογονιμότητας στις γυναίκες, κυρίως λόγω ακανόνιστων κύκλων και ασυνεπούς ωορρηξίας. Τα συμπτώματα του PCOS, συμπεριλαμβανομένης της στειρότητας, μπορούν να μειωθούν όταν μια προσβεβλημένη υπέρβαρη γυναίκα χάσει μόλις το 5 έως 10 % του σωματικού της βάρους.

Συμβουλές για πιο υγιές βάρος πριν την εγκυμοσύνη :

Δοκιμάστε αυτά τα βήματα για ένα πιο υγιές βάρος:

→   Ακολουθήστε μια υγιεινή ισορροπημένη διατροφή που προέρχεται από τις 5 ομάδες τροφίμων: λαχανικά και όσπρια. Φρούτα, ψωμί ολικής αλέσεως και δημητριακά , γάλα, γιαούρτι, τυρί και εναλλακτικές λύσεις , άπαχο κρέας, πουλερικά , ψάρια , αυγά, σπόρους και ξηρούς καρπούς .

→   Αποφύγετε τρόφιμα όπως μπισκότα, λιπαρά κρέατα, γλυκών, κέικ, fast food ή ας γίνεται κατανάλωση τους μόνο σε μικρές ποσότητες.

→   Αντικατάσταση των αναψυκτικών και αλκοολούχων ποτών με νερό .

→   Καθημερινή άσκηση.

→   Θέστε έναν ρεαλιστικό στόχο βάρους. Μπορεί να σας βοηθήσει να νιώσετε κίνητρο και δραστήριοι. Το να στοχεύσετε σε απώλεια βάρους από μισό έως ένα κιλό την εβδομάδα μέχρι να φτάσετε στο βάρος-στόχο σας είναι ένας καλός στόχος.

Συνολικά, η υγιεινή διατροφή και οι υγιείς διατροφικές συνήθειες μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση της υπογονιμότητας και της αναπαραγωγικής υγείας τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών. Επομένως, επενδύοντας σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής και διατροφής, μπορούμε να αυξήσουμε τις πιθανότητες μιας επιτυχούς αναπαραγωγής και υγιούς εγκυμοσύνης.

Βιβλιογραφικές πηγές:

Aj G, J. C. (2018). Diet and fertility: a review. Am J Obstet Gynecol. .

Fertility., F. S. (χ.χ.). Weight and reproductive outcomes.

Fontana R, D. T. (2016). The deep correlation between energy metabolism and reproduction: a view on the effects of nutrition for women fertility. . Nutrients. .

Infants, W. a. (2024). What Is the Optimal Fertility Diet? England .

Kinga Skoracka, A. E. (2021). Female Fertility and the Nutritional Approach: The Most Essential Aspects. Adv Nutr.