Ραντουλέσκου Κάρλα-Κριστίνα

Υπέρταση, δηλαδή αυξημένη αρτηριακή πίεση, αποτελεί χαρακτηριστικό παρά συγκεκριμένη νόσο και συνιστά περισσότερο ποσοτική παρά ποιοτική απόκλιση από το φυσιολογικό.

Κατά τη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης, καταγράφονται πάντα δύο τιμές:

Συστολική Αρτηριακή Πίεση(ΣΑΠ): ονομάζεται η πίεση συστολής του καρδιακού μυός. Είναι επίσης γνωστή και ως «μεγάλη» πίεση.

Διαστολική Αρτηριακή Πίεση (ΔΑΠ): ονομάζεται η πίεση κατά την οποία ο καρδιακός μυς χαλαρώνει μεταξύ των παλμών. Είναι επίσης γνωστή ως «μικρή» πίεση.

• Φυσιολογική Α.Π: ΣΑΠ <120mmHg & ΔΑΠ <80mmHg

• Αυξημένη Α.Π: ΣΑΠ 120-129 mmHg & ΔΑΠ 80-89mmHg

• Υπέρταση:

  • Σταδίου Ι: ΣΑΠ 130-139mmHg & ΔΑΠ 90-99mmHg

  • Σταδίου ΙΙ: ΣΑΠ >140 mmHg & ΔΑΠ >100mmHg

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Πρόκειται για ένα είδος επιδημίας, που επηρεάζει σχεδόν 1 δισεκατομμύριο άτομα. Βάσει στοιχείων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), το 2015 ο 1 στους 4 άνδρες και η 1 στις 5 γυναίκες, είχε υπέρταση. Γύρω στο 90% των ατόμων με ηλικίες μεταξύ 55-65 ετών που ακόμα δεν έχουν εμφανίσει υπέρταση, θα την εμφανίσουν ως την ηλικία των 80-85. Η υπέρταση, σε αντίθεση με πολλές άλλες παθήσεις, δεν επηρεάζει μόνο τους πλούσιους λαούς αλλά επηρεάζει εξίσου όλες τις κοινωνικές τάξεις. Υπολογίζεται πως το 2004, από το σύνολο των 58.8 δισεκατομμυρίων θανάτων παγκοσμίως, το 12,5% (7.5 εκατομμύρια θάνατοι) οφείλονταν στην υπέρταση. Η υπέρταση σε παγκόσμια κλίμακα, ευθύνεται για το 51% των θανάτων από εγκεφαλικά επεισόδια καθώς και για το 45% των θανάτων εξαιτίας ισχαιμικής καρδιακής νόσου.

ΑΙΤΙΑ KAI ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Η διατήρηση της αρτηριακής πίεσης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την καλή αιμάτωση των οργάνων του σώματος. «Αντιδρά» σε αλλαγές του περιβάλλοντος προκειμένου να διατηρήσει σταθερή την αιμάτωση των οργάνων κάτω από ποικίλες συνθήκες. Οι πρωτογενείς παράγοντες που καθορίζουν την αρτηριακή πίεση, είναι το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, το σύστημα ρενίνης-αγγειοτενσίνης-αλδοστερόνης καθώς και ο όγκος του πλάσματος (εδώ η νεφρική λειτουργία είναι εξαιρετικά σημαντική).

Η αρτηριακή υπέρταση (ΑΥ), διαχωρίζεται σε 2 μεγάλες κατηγορίες:

• Πρωτοπαθής αρτηριακή υπέρταση (σε ποσοστό 85-90%)

• Δευτεροπαθής αρτηριακή υπέρταση (σε ποσοστό 10-15%)

Οι ακριβείς παθογενετικοί μηχανισμοί της πρωτοπαθούς ΑΥ δεν είναι ακριβώς καθορισμένοι, ωστόσο πιστεύεται πως είναι αποτέλεσμα ποικίλων γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, οι οποίοι επιδρούν στη δομή και τη λειτουργία τόσο του καρδιαγγειακού συστήματος όσο και των νεφρών. Προδιαθεσικοί παράγοντες για πρωτοπαθή ΑΥ είναι οι εξής:

• Ηλικία (όσο αυξάνεται η ηλικία, αυξάνεται το ρίσκο εμφάνισης ΑΥ)

• Παχυσαρκία

• Οικογενειακό ιστορικό ΑΥ

• Φυλή

• Μειωμένος αριθμός νεφρώνων (νεφρώνας: δομική και λειτουργική μονάδα του νεφρού)

• Διατροφή με υψηλή πρόσληψη άλατος

• Μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ

• Καθιστικός τρόπος ζωής

Η δευτεροπαθής ΑΥ είναι συνήθως αποτέλεσμα μιας άλλης ιατρικής πάθησης, η οποία πολύ συχνά συνυπάρχει με κάποιον προδιαθεσικό παράγοντα για πρωτοπαθή ΑΥ. Βασικά αίτια δευτεροπαθούς ΑΥ είναι:

• Λήψη φαρμάκων

  • Αντισυλληπτικά χάπια

  • ΜΣΑΦ (Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώση Φάρμακα)

  • Αντικαταθλιπτικά

  • Κορτικοστεροειδή

  • Αποσυμφορητικά

  • Ερυθροποιητίνη

  • Κυκλοσπορίνη ή tacrolimus

  • Διεγερτικά (αμφεταμίνη)

  • Άτυπα αντιψυχωσικά

  • Αναστολείς αγγειογένεσης

  • Αναστολείς τυροσινικής κινάσης

• Πρωτοπαθής νεφρική νόσος (οξεία/χρόνια νεφρική ανεπάρκεια)

• Πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός

• Φαιοχρωμοκύττωμα

• Σύνδρομο Cushing

• Άλλες παθήσεις ενδοκρινικού (υπερθυρεοειδισμός, υποθυρεοειδισμός, υπερπαραθυρεοειδισμός)

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Η αρτηριακή υπέρταση είναι επίσης γνωστή και ως «σιωπηλός δολοφόνος» (silent killer), καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν πως αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα, μιας και δεν υπάρχουν ειδικά σημεία ή συμπτώματα, ενώ ακόμα και να υπάρχουν πολλές φορές παρερμηνεύονται. Επίσης, είναι μια κατάσταση η οποία εγκαθίσταται σε βάθος χρόνου, και μπορεί να σχετίζεται με πολλές καταστάσεις. Για το λόγο αυτό, είναι καλό να υπάρχει τακτικός έλεγχος της αρτηριακής πίεσης.

Τα συμπτώματα που είναι πιθανό να εμφανιστούν είναι μη ειδικά και μπορεί να περιλαμβάνουν πρωινούς πονοκεφάλους, ρινορραγίες, διαταραχές όρασης και βουητό στα αυτιά. Σοβαρή υπέρταση μπορεί να επιφέρει κόπωση, ναυτία, εμέτους, σύγχυση, ανησυχία, θωρακικό άλγος.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΜΗ-ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ

Η μη-ελεγχόμενη αρτηριακή υπέρταση, αυξάνει το ρίσκο για επιπλοκές από τα βασικά όργανα-στόχους, που είναι ο εγκέφαλος, το καρδιαγγειακό σύστημα και οι νεφροί. Έτσι, συνήθεις επιπλοκές αποτελούν:

• Υπερτροφία αριστερής κοιλίας (LVH)

• Καρδιακή ανεπάρκεια (με μειωμένο ή με διατηρημένο κλάσμα εξωθήσεως)

• Ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο

• Ενδοκράνια αιμορραγία

• Ισχαιμική καρδιακή νόσος (τόσο έμφραγμα μυοκαρδίου όσο και στεφανιαία νόσος)

• Χρόνια νεφρική νόσος και τελικού σταδίου νεφρική ανεπάρκεια

Υπάρχουν συνολικά 5 βασικοί παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου: κάπνισμα, αρτηριακή υπέρταση, οικογενειακό ιστορικό, σακχαρώδης διαβήτης και παχυσαρκία. Η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί τον βασικότερο μεταβλητό παράγοντα κινδύνου.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Προκειμένου να τεθεί η διάγνωση της αρτηριακής υπέρτασης, απαιτείται μια σειρά μετρήσεων της αρτηριακής πίεσης, με τον σωστό τρόπο, τον κατάλληλο εξοπλισμό και συνήθως σε χώρο εκτός νοσοκομείου/ιατρείου.

Ιδανικά, θα πρέπει να γίνεται έλεγχος της αρτηριακής πίεσης τουλάχιστον μια φορά το χρόνο, ενώ συστήνεται πιο τακτικός έλεγχος για όσους έχουν προδιαθεσικούς παράγοντες για εμφάνιση ΑΥ.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, η διάγνωση της αρτηριακής υπέρτασης τίθεται απευθείας χωρίς την ανάγκη επανειλημμένων μετρήσεων, στις 2 εξής περιπτώσεις:

• Ασθενής με υπερταστικό επείγον επεισόδιο (ΑΠ >180/>120mmHg)

• Ασθενής με μετρήσεις >160/>100mmHg και συνυπάρχουσα βλάβη σε κάποιο όργανο-στόχος

Σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις, συστήνεται η καθημερινή μέτρηση της πίεσης, 3 φορές την ημέρα, για μια εβδομάδα. Στη συνέχεια, γίνεται αξιολόγηση των μετρήσεων, και τίθεται η διάγνωση της αρτηριακής υπέρτασης εάν η μέση αρτηριακή πίεση(ΜΑΠ) >130/>80mmHg. Σε άτομα των οποίων η αρτηριακή πίεση είναι αυξημένη στο ιατρείο/νοσοκομείο αλλά οι μετρήσεις στο σπίτι είναι φυσιολογικές, έχουν την λεγόμενη υπέρταση της λευκής μπλούζας («white coat hypertension», η οποία οφείλεται στο άγχος του ατόμου όταν βρεθεί σε περιβάλλον νοσοκομείου) και όχι αληθή υπέρταση.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΛΕΓΧΟΣ

Σε περίπτωση που οι μετρήσεις αναδεικνύουν υψηλή αρτηριακή πίεση, θα πρέπει να γίνει αξιολόγηση των ακολούθων:

• Την ύπαρξη/έκταση βλάβης των οργάνων-στόχων

• Ύπαρξη διάγνωσης καρδιαγγειακής ή νεφρικής νόσου

• Ύπαρξη άλλων παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο

• Παράγοντες της καθημερινής ζωής που πιθανά συμβάλλουν στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης

• Ουσίες/φάρμακα που επηρεάζουν την αρτηριακή πίεση

Βασικό ρόλο έχει επίσης το αξιόπιστο ιστορικό, η φυσική εξέταση. Εργαστηριακός έλεγχος θα πρέπει να γίνει σε όλους τους ασθενείς με νεοδιαγνωσθείσα ΑΥ, που θα περιλαμβάνει:

• Ηλεκτρολύτες και κρεατινίνη ορού

• Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη

• Γενική εξέταση ούρων

• Γενική αίματος

• Έλεγχος θυρεοειδικών ορμονών

• Λιπιδαιμικό προφίλ

• Ηλεκτροκαρδιογράφημα

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Η θεραπευτική αντιμετώπιση, μπορεί να είναι μη φαρμακευτική/φαρμακευτική.

Θα πρέπει να συστήνεται σε όλους τους ασθενείς, να γίνει προσπάθεια για αλλαγή τρόπου ζωής. Δεν απαιτείται για όλους τους ασθενείς φαρμακευτική αγωγή, απαιτείται κλινική αξιολόγηση και απόφαση μετά από συζήτηση με τον ασθενή.

Η μη-φαρμακευτική θεραπεία, περιλαμβάνει:

• Περιορισμό πρόσληψης άλατος με τη διατροφή

• Απώλεια βάρους

• Συμπληρώματα καλίου (εκτός εαν αντενδείκνυται λόγω νεφρικής νόσου)

• Δίαιτα DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension), η οποία είναι πλούσια σε λαχανικά, φρούτα, προϊόντα με χαμηλά λιπαρά, ψάρι, άπαχο κρέας.

• Τακτική άσκηση

• Περιορισμός πρόσληψης αλκοόλ

Η φαρμακευτική αγωγή, για την οποία υπάρχουν διαθέσιμα ποικίλα φάρμακα, θα πρέπει να αξιολογείται για τον κάθε ασθενή ξεχωριστά και να εξατομικεύεται, λαμβάνοντας υπόψην τη σοβαρότητα της υπέρτασης, τους παράγοντες κινδύνου, την παρούσα κατάσταση του ασθενούς, τον 10ετή κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο καθώς και τις επιθυμίες του ιδίου.

Στόχος της αντιμετώπισης είναι η διατήρηση της αρτηριακή πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα, δηλαδή η ΔΑΠ<130mmHg και η ΣΑΠ<80mmHg.

Υπάρχει και η ανθεκτική αρτηριακή υπέρταση, η οποία ορίζεται ως μη ρυθμιζόμενη αρτηριακή πίεση ακόμη και με τη χρήση 3 αντιϋπερτασικών φαρμάκων (μεταξύ των οποίων και 1 διουρητικό). Η ανθεκτική αρτηριακή υπέρταση απαιτεί συνήθως τη λήψη 4 φαρμάκων, για την ρύθμισή της.

Η πρόληψη έχει πολύ μεγαλύτερη αξία απ’ότι η θεραπεία. Πολλές φορές η κατανόηση των κινδύνων και η αλλαγή του τρόπου ζωής, είναι αρκετά για την αντιμετώπιση της αυξημένης αρτηριακής πίεσης. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει τακτική επικοινωνία με τον ιατρό, να αναφέρονται τυχόν προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ασθενής,και είναι πολύ σημαντικό να μη γίνει διακοπή κανενός φαρμάκου με πρωτοβουλία του ασθενούς, αν δεν υπάρξει ανάλογη οδηγία από τον θεράποντα.

Βιβλιογραφία

1. https://www.uptodate.com/contents/overview-of-hypertension-in-adults?search=arterial%20hypertension&source=search_result&selectedTitle=1~150&usage_type=default&display_rank=1
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6156553/
3. http://www.fondation-recherche-cardio-vasculaire.org/en/your-cardio-vascular-health/cardio-vascular-illnesses/arterial-hypertension/
4. https://www.uptodate.com/contents/blood-pressure-measurement-in-the-diagnosis-and-management-of-hypertension-in-adults?sectionName=Interpretation%20of%20blood%20pressure%20measurements&search=arterial%20hypertension&topicRef=3820&anchor=H3163955934&source=see_link#H3163955934
5. https://doi.org/10.1016/j.cqn.2013.04.005
6. https://www.nature.com/articles/s41581-019-0244-2
7. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hypertension
8. https://hipcuyahoga.org/monitor-blood-pressure-home/
9. https://www.heart.org/en/health-topics/high-blood-pressure/understanding-blood-pressure-readings
10. https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/dash-diet/art-20048456
11. Colledge, N., Walker, B. and Ralston, S., 2014. Davidson’s Principles and Practice of Medicine. 21st ed.

 Ραντουλέσκου Κάρλα-Κριστίνα

Υπέρταση, δηλαδή αυξημένη αρτηριακή πίεση, αποτελεί χαρακτηριστικό παρά συγκεκριμένη νόσο και συνιστά περισσότερο ποσοτική παρά ποιοτική απόκλιση από το φυσιολογικό.

Κατά τη μέτρηση της αρτηριακής πίεσης, καταγράφονται πάντα δύο τιμές:

Συστολική Αρτηριακή Πίεση(ΣΑΠ): ονομάζεται η πίεση συστολής του καρδιακού μυός. Είναι επίσης γνωστή και ως «μεγάλη» πίεση.

Διαστολική Αρτηριακή Πίεση (ΔΑΠ): ονομάζεται η πίεση κατά την οποία ο καρδιακός μυς χαλαρώνει μεταξύ των παλμών. Είναι επίσης γνωστή ως «μικρή» πίεση.

• Φυσιολογική Α.Π: ΣΑΠ <120mmHg & ΔΑΠ <80mmHg

• Αυξημένη Α.Π: ΣΑΠ 120-129 mmHg & ΔΑΠ 80-89mmHg

• Υπέρταση:

  • Σταδίου Ι: ΣΑΠ 130-139mmHg & ΔΑΠ 90-99mmHg

  • Σταδίου ΙΙ: ΣΑΠ >140 mmHg & ΔΑΠ >100mmHg

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Πρόκειται για ένα είδος επιδημίας, που επηρεάζει σχεδόν 1 δισεκατομμύριο άτομα. Βάσει στοιχείων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), το 2015 ο 1 στους 4 άνδρες και η 1 στις 5 γυναίκες, είχε υπέρταση. Γύρω στο 90% των ατόμων με ηλικίες μεταξύ 55-65 ετών που ακόμα δεν έχουν εμφανίσει υπέρταση, θα την εμφανίσουν ως την ηλικία των 80-85. Η υπέρταση, σε αντίθεση με πολλές άλλες παθήσεις, δεν επηρεάζει μόνο τους πλούσιους λαούς αλλά επηρεάζει εξίσου όλες τις κοινωνικές τάξεις. Υπολογίζεται πως το 2004, από το σύνολο των 58.8 δισεκατομμυρίων θανάτων παγκοσμίως, το 12,5% (7.5 εκατομμύρια θάνατοι) οφείλονταν στην υπέρταση. Η υπέρταση σε παγκόσμια κλίμακα, ευθύνεται για το 51% των θανάτων από εγκεφαλικά επεισόδια καθώς και για το 45% των θανάτων εξαιτίας ισχαιμικής καρδιακής νόσου.

ΑΙΤΙΑ KAI ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Η διατήρηση της αρτηριακής πίεσης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την καλή αιμάτωση των οργάνων του σώματος. «Αντιδρά» σε αλλαγές του περιβάλλοντος προκειμένου να διατηρήσει σταθερή την αιμάτωση των οργάνων κάτω από ποικίλες συνθήκες. Οι πρωτογενείς παράγοντες που καθορίζουν την αρτηριακή πίεση, είναι το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, το σύστημα ρενίνης-αγγειοτενσίνης-αλδοστερόνης καθώς και ο όγκος του πλάσματος (εδώ η νεφρική λειτουργία είναι εξαιρετικά σημαντική).

Η αρτηριακή υπέρταση (ΑΥ), διαχωρίζεται σε 2 μεγάλες κατηγορίες:

• Πρωτοπαθής αρτηριακή υπέρταση (σε ποσοστό 85-90%)

• Δευτεροπαθής αρτηριακή υπέρταση (σε ποσοστό 10-15%)

Οι ακριβείς παθογενετικοί μηχανισμοί της πρωτοπαθούς ΑΥ δεν είναι ακριβώς καθορισμένοι, ωστόσο πιστεύεται πως είναι αποτέλεσμα ποικίλων γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, οι οποίοι επιδρούν στη δομή και τη λειτουργία τόσο του καρδιαγγειακού συστήματος όσο και των νεφρών. Προδιαθεσικοί παράγοντες για πρωτοπαθή ΑΥ είναι οι εξής:

• Ηλικία (όσο αυξάνεται η ηλικία, αυξάνεται το ρίσκο εμφάνισης ΑΥ)

• Παχυσαρκία

• Οικογενειακό ιστορικό ΑΥ

• Φυλή

• Μειωμένος αριθμός νεφρώνων (νεφρώνας: δομική και λειτουργική μονάδα του νεφρού)

• Διατροφή με υψηλή πρόσληψη άλατος

• Μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ

• Καθιστικός τρόπος ζωής

Η δευτεροπαθής ΑΥ είναι συνήθως αποτέλεσμα μιας άλλης ιατρικής πάθησης, η οποία πολύ συχνά συνυπάρχει με κάποιον προδιαθεσικό παράγοντα για πρωτοπαθή ΑΥ. Βασικά αίτια δευτεροπαθούς ΑΥ είναι:

• Λήψη φαρμάκων

  • Αντισυλληπτικά χάπια

  • ΜΣΑΦ (Μη Στεροειδή Αντιφλεγμονώση Φάρμακα)

  • Αντικαταθλιπτικά

  • Κορτικοστεροειδή

  • Αποσυμφορητικά

  • Ερυθροποιητίνη

  • Κυκλοσπορίνη ή tacrolimus

  • Διεγερτικά (αμφεταμίνη)

  • Άτυπα αντιψυχωσικά

  • Αναστολείς αγγειογένεσης

  • Αναστολείς τυροσινικής κινάσης

• Πρωτοπαθής νεφρική νόσος (οξεία/χρόνια νεφρική ανεπάρκεια)

• Πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός

• Φαιοχρωμοκύττωμα

• Σύνδρομο Cushing

• Άλλες παθήσεις ενδοκρινικού (υπερθυρεοειδισμός, υποθυρεοειδισμός, υπερπαραθυρεοειδισμός)

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Η αρτηριακή υπέρταση είναι επίσης γνωστή και ως «σιωπηλός δολοφόνος» (silent killer), καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνωρίζουν πως αντιμετωπίζουν κάποιο πρόβλημα, μιας και δεν υπάρχουν ειδικά σημεία ή συμπτώματα, ενώ ακόμα και να υπάρχουν πολλές φορές παρερμηνεύονται. Επίσης, είναι μια κατάσταση η οποία εγκαθίσταται σε βάθος χρόνου, και μπορεί να σχετίζεται με πολλές καταστάσεις. Για το λόγο αυτό, είναι καλό να υπάρχει τακτικός έλεγχος της αρτηριακής πίεσης.

Τα συμπτώματα που είναι πιθανό να εμφανιστούν είναι μη ειδικά και μπορεί να περιλαμβάνουν πρωινούς πονοκεφάλους, ρινορραγίες, διαταραχές όρασης και βουητό στα αυτιά. Σοβαρή υπέρταση μπορεί να επιφέρει κόπωση, ναυτία, εμέτους, σύγχυση, ανησυχία, θωρακικό άλγος.

ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΜΗ-ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ

Η μη-ελεγχόμενη αρτηριακή υπέρταση, αυξάνει το ρίσκο για επιπλοκές από τα βασικά όργανα-στόχους, που είναι ο εγκέφαλος, το καρδιαγγειακό σύστημα και οι νεφροί. Έτσι, συνήθεις επιπλοκές αποτελούν:

• Υπερτροφία αριστερής κοιλίας (LVH)

• Καρδιακή ανεπάρκεια (με μειωμένο ή με διατηρημένο κλάσμα εξωθήσεως)

• Ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο

• Ενδοκράνια αιμορραγία

• Ισχαιμική καρδιακή νόσος (τόσο έμφραγμα μυοκαρδίου όσο και στεφανιαία νόσος)

• Χρόνια νεφρική νόσος και τελικού σταδίου νεφρική ανεπάρκεια

Υπάρχουν συνολικά 5 βασικοί παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου: κάπνισμα, αρτηριακή υπέρταση, οικογενειακό ιστορικό, σακχαρώδης διαβήτης και παχυσαρκία. Η αρτηριακή υπέρταση αποτελεί τον βασικότερο μεταβλητό παράγοντα κινδύνου.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Προκειμένου να τεθεί η διάγνωση της αρτηριακής υπέρτασης, απαιτείται μια σειρά μετρήσεων της αρτηριακής πίεσης, με τον σωστό τρόπο, τον κατάλληλο εξοπλισμό και συνήθως σε χώρο εκτός νοσοκομείου/ιατρείου.

Ιδανικά, θα πρέπει να γίνεται έλεγχος της αρτηριακής πίεσης τουλάχιστον μια φορά το χρόνο, ενώ συστήνεται πιο τακτικός έλεγχος για όσους έχουν προδιαθεσικούς παράγοντες για εμφάνιση ΑΥ.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, η διάγνωση της αρτηριακής υπέρτασης τίθεται απευθείας χωρίς την ανάγκη επανειλημμένων μετρήσεων, στις 2 εξής περιπτώσεις:

• Ασθενής με υπερταστικό επείγον επεισόδιο (ΑΠ >180/>120mmHg)

• Ασθενής με μετρήσεις >160/>100mmHg και συνυπάρχουσα βλάβη σε κάποιο όργανο-στόχος

Σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις, συστήνεται η καθημερινή μέτρηση της πίεσης, 3 φορές την ημέρα, για μια εβδομάδα. Στη συνέχεια, γίνεται αξιολόγηση των μετρήσεων, και τίθεται η διάγνωση της αρτηριακής υπέρτασης εάν η μέση αρτηριακή πίεση(ΜΑΠ) >130/>80mmHg. Σε άτομα των οποίων η αρτηριακή πίεση είναι αυξημένη στο ιατρείο/νοσοκομείο αλλά οι μετρήσεις στο σπίτι είναι φυσιολογικές, έχουν την λεγόμενη υπέρταση της λευκής μπλούζας («white coat hypertension», η οποία οφείλεται στο άγχος του ατόμου όταν βρεθεί σε περιβάλλον νοσοκομείου) και όχι αληθή υπέρταση.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΛΕΓΧΟΣ

Σε περίπτωση που οι μετρήσεις αναδεικνύουν υψηλή αρτηριακή πίεση, θα πρέπει να γίνει αξιολόγηση των ακολούθων:

• Την ύπαρξη/έκταση βλάβης των οργάνων-στόχων

• Ύπαρξη διάγνωσης καρδιαγγειακής ή νεφρικής νόσου

• Ύπαρξη άλλων παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο

• Παράγοντες της καθημερινής ζωής που πιθανά συμβάλλουν στην αύξηση της αρτηριακής πίεσης

• Ουσίες/φάρμακα που επηρεάζουν την αρτηριακή πίεση

Βασικό ρόλο έχει επίσης το αξιόπιστο ιστορικό, η φυσική εξέταση. Εργαστηριακός έλεγχος θα πρέπει να γίνει σε όλους τους ασθενείς με νεοδιαγνωσθείσα ΑΥ, που θα περιλαμβάνει:

• Ηλεκτρολύτες και κρεατινίνη ορού

• Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη

• Γενική εξέταση ούρων

• Γενική αίματος

• Έλεγχος θυρεοειδικών ορμονών

• Λιπιδαιμικό προφίλ

• Ηλεκτροκαρδιογράφημα

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Η θεραπευτική αντιμετώπιση, μπορεί να είναι μη φαρμακευτική/φαρμακευτική.

Θα πρέπει να συστήνεται σε όλους τους ασθενείς, να γίνει προσπάθεια για αλλαγή τρόπου ζωής. Δεν απαιτείται για όλους τους ασθενείς φαρμακευτική αγωγή, απαιτείται κλινική αξιολόγηση και απόφαση μετά από συζήτηση με τον ασθενή.

Η μη-φαρμακευτική θεραπεία, περιλαμβάνει:

• Περιορισμό πρόσληψης άλατος με τη διατροφή

• Απώλεια βάρους

• Συμπληρώματα καλίου (εκτός εαν αντενδείκνυται λόγω νεφρικής νόσου)

• Δίαιτα DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension), η οποία είναι πλούσια σε λαχανικά, φρούτα, προϊόντα με χαμηλά λιπαρά, ψάρι, άπαχο κρέας.

• Τακτική άσκηση

• Περιορισμός πρόσληψης αλκοόλ

Η φαρμακευτική αγωγή, για την οποία υπάρχουν διαθέσιμα ποικίλα φάρμακα, θα πρέπει να αξιολογείται για τον κάθε ασθενή ξεχωριστά και να εξατομικεύεται, λαμβάνοντας υπόψην τη σοβαρότητα της υπέρτασης, τους παράγοντες κινδύνου, την παρούσα κατάσταση του ασθενούς, τον 10ετή κίνδυνο για καρδιαγγειακή νόσο καθώς και τις επιθυμίες του ιδίου.

Στόχος της αντιμετώπισης είναι η διατήρηση της αρτηριακή πίεσης σε φυσιολογικά επίπεδα, δηλαδή η ΔΑΠ<130mmHg και η ΣΑΠ<80mmHg.

Υπάρχει και η ανθεκτική αρτηριακή υπέρταση, η οποία ορίζεται ως μη ρυθμιζόμενη αρτηριακή πίεση ακόμη και με τη χρήση 3 αντιϋπερτασικών φαρμάκων (μεταξύ των οποίων και 1 διουρητικό). Η ανθεκτική αρτηριακή υπέρταση απαιτεί συνήθως τη λήψη 4 φαρμάκων, για την ρύθμισή της.

Η πρόληψη έχει πολύ μεγαλύτερη αξία απ’ότι η θεραπεία. Πολλές φορές η κατανόηση των κινδύνων και η αλλαγή του τρόπου ζωής, είναι αρκετά για την αντιμετώπιση της αυξημένης αρτηριακής πίεσης. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει τακτική επικοινωνία με τον ιατρό, να αναφέρονται τυχόν προβλήματα που αντιμετωπίζει ο ασθενής,και είναι πολύ σημαντικό να μη γίνει διακοπή κανενός φαρμάκου με πρωτοβουλία του ασθενούς, αν δεν υπάρξει ανάλογη οδηγία από τον θεράποντα.

Βιβλιογραφία

1. https://www.uptodate.com/contents/overview-of-hypertension-in-adults?search=arterial%20hypertension&source=search_result&selectedTitle=1~150&usage_type=default&display_rank=1
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6156553/
3. http://www.fondation-recherche-cardio-vasculaire.org/en/your-cardio-vascular-health/cardio-vascular-illnesses/arterial-hypertension/
4. https://www.uptodate.com/contents/blood-pressure-measurement-in-the-diagnosis-and-management-of-hypertension-in-adults?sectionName=Interpretation%20of%20blood%20pressure%20measurements&search=arterial%20hypertension&topicRef=3820&anchor=H3163955934&source=see_link#H3163955934
5. https://doi.org/10.1016/j.cqn.2013.04.005
6. https://www.nature.com/articles/s41581-019-0244-2
7. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hypertension
8. https://hipcuyahoga.org/monitor-blood-pressure-home/
9. https://www.heart.org/en/health-topics/high-blood-pressure/understanding-blood-pressure-readings
10. https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/dash-diet/art-20048456
11. Colledge, N., Walker, B. and Ralston, S., 2014. Davidson’s Principles and Practice of Medicine. 21st ed.