Εγκεφαλικό ανεύρυσμα: παράγοντες κινδύνου, συμπτώματα, διάγνωση και θεραπεία

Ένα εγκεφαλικό ανεύρυσμα προκύπτει από μία εξασθενημένη περιοχή στο τοίχωμα μίας αρτηρίας του εγκεφάλου που διευρύνεται ή διατάσσεται παθολογικά σαν μπαλόνι και πληρούται με αίμα. Επίκτητες βλάβες του έσω ελαστικού χιτώνα του αγγείου φαίνεται πως ευθύνονται για τη δημιουργία του. Το μέγεθος ενός ανευρύσματος ποικίλλει, ενώ παράλληλα τα περισσότερα από αυτά είναι σακκοειδή και σχηματίζονται, κυρίως, στην πρόσθια κυκλοφορία του εγκεφάλου και στους διχασμούς των αρτηριών. Επιπλέον, τα ενδοκρανιακά ανευρύσματα ανιχνεύονται περίπου στο 2% του γενικού πληθυσμού με μέση ηλικία εμφάνισης τα 50 έτη και σε μερικούς ανθρώπους εντοπίζονται περισσότερα από ένα.

Παράγοντες κινδύνου

Άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση, με αθηρωματική νόσο και άτομα που καπνίζουν και καταναλώνουν αλκοόλ είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν ανευρύσματα εγκεφάλου. Ακόμη, ο κίνδυνος εμφάνισης αυξάνεται με την ηλικία, ενώ οι γυναίκες διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο από τους άνδρες, κυρίως μετά την ηλικία των 50 ετών. Άλλες αιτίες περιλαμβάνουν τη χρήση κοκαΐνης, όγκους, τραύματα και ορισμένες λοιμώξεις. Επίσης, η επίπτωσή τους αυξάνεται σημαντικά σε ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό εγκεφαλικών ανευρυσμάτων, ενώ ορισμένες γενετικές παθήσεις εντείνουν τον κίνδυνο, όπως η αυτοσωματική επικρατούσα πολυκυστική νεφρική νόσος, το σύνδρομο Ehlers-Danlos και οι αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες. Οι ως άνω παράγοντες, ακόμα, καθιστούν το ανεύρυσμα πιο πιθανό να ραγεί.

Συμπτώματα

Τα περισσότερα εγκεφαλικά ανευρύσματα είναι ασυμπτωματικά. Συμπτώματα μπορεί να προκύψουν σε περίπτωση ενός μη ραγέντος ανευρύσματος, όταν είναι ιδιαίτερα μεγάλο και πιέζει εγκεφαλικές δομές ή νεύρα, όπως το οπτικό προκαλώντας κεφαλαλγίες, διπλωπία και ελλείμματα οπτικού πεδίου. Τα λιγότερο κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν επιληπτικές κρίσεις και προβλήματα αισθητικότητας, ομιλίας ή ακοής.

Επιπλοκές

Η πιο κοινή επιπλοκή των ανευρυσμάτων είναι η ρήξη που οδηγεί σε αιμορραγία στον εγκέφαλο – πιο γνωστή ως υπαραχνοειδής αιμορραγία. Αυτή είναι μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση έκτακτης ανάγκης, καθώς αυξάνει την πίεση μέσα στο κρανίο και βλάπτει τον ευαίσθητο εγκεφαλικό ιστό. Η βαρύτητα της αιμορραγίας αυτής εκτιμάται με ειδικές κλίμακες που συμβάλουν στη πρόγνωση και την επιλογή κατάλληλης θεραπείας. Τυπικό σύμπτωμα αποτελεί ένας ξαφνικός, εξαιρετικά σοβαρός πονοκέφαλος, τον οποίο πολλοί ασθενείς αναφέρουν χαρακτηριστικά ως το χειρότερο που έχουν βιώσει ποτέ. Ο πόνος ξεκινά συχνά στο οπίσθιο μέρος της κεφαλής και του τραχήλου και στη συνέχεια απλώνεται σε ολόκληρη την κεφαλή και τη ράχη. Ενδοκρανιακά επακόλουθα ραγέντος ανευρύσματος μπορεί να είναι, ακόμη, τα εξής: αγγειόσπασμος και εγκεφαλική ισχαιμία, ναυτία, έμετος, υδροκέφαλος, μηνιγγισμός, μόνιμη βλάβη νεύρων, απώλεια συνείδησης, επιληπτικές κρίσεις, αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο και κώμα. Ξαφνικός θάνατος μπορεί να συμβεί στο 10-15% των ασθενών, ενώ εκτιμάται ότι περίπου το 40% των ασθενών με ραγέν ανεύρυσμα δεν επιβιώνει τις πρώτες 24 ώρες, ενώ το 25% καταλήγει εντός 6 μηνών από επιπλοκές. Σε κάθε περίπτωση, η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι σημαντικές.

Μια σπάνια περαιτέρω επιπλοκή των ανευρυσμάτων εγκεφάλου είναι ο σχηματισμός θρόμβου. Οι θρόμβοι σχηματίζονται συχνά μέσα σε ανευρύσματα, αλλά γενικά δεν προκαλούν προβλήματα. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ωστόσο, ένας από αυτούς τους θρόμβους επιστρέφει στην εγκεφαλική αρτηρία. Ο θρόμβος μπορεί στη συνέχεια να μεταφερθεί με την κυκλοφορία του αίματος σε ένα μικρότερο κλάδο της αρτηρίας και δρώντας ως έμβολο να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο.

Διάγνωση & Απεικόνιση

Η διάγνωση γίνεται τυχαία ή αφότου διαπιστωθούν συγκεκριμένα συμπτώματα ή ύστερα από ρήξη. Σε κάθε περίπτωση, όμως, δύναται να χρησιμοποιηθεί οποιαδήποτε από τις παρακάτω εξετάσεις ή συνδυασμός αυτών για τον εντοπισμό της θέσης, του μεγέθους, του τύπου καθώς και άλλων χαρακτηριστικών του ανευρύσματος.

Συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται η αξονική τομογραφία, η οποία αποκαλύπτει εάν έχει διαρρεύσει αίμα στον εγκέφαλο ή γύρω του. Πρόκειται για μία αρκετά ευαίσθητη μέθοδο ανίχνευσης υπαραχνοειδούς αιμορραγίας αλλά μόνο όταν ο ασθενής παρουσιάζεται νωρίς στο νοσοκομείο. Ακόμη, στα ανευρύσματα αυτά αξιοποιείται η αξονική αγγειογραφία, της όποιας οι εικόνες είναι πιο βελτιωμένες, διότι απεικονίζεται η ακριβής ροή στις εγκεφαλικές αρτηρίες, προειδοποιώντας τους γιατρούς για πιθανό ανεύρυσμα ή ρήξη του. Επιπρόσθετα, η μαγνητική τομογραφία βοηθά στον εντοπισμό του ανευρύσματος, ενώ η μαγνητική αγγειογραφία δημιουργεί μια ακόμη πιο βελτιωμένη εικόνα. Ακόμη, αυτά παρουσιάζονται ιδιαίτερα ευδιάκριτα χρησιμοποιώντας τη ψηφιακή αφαιρετική αγγειογραφία, που επιτρέπει στους γιατρούς να δουν το μέγεθος, το σχήμα και τη θέση του ανευρύσματος και παράλληλα αποκαλύπτει πιθανό αγγειόσπασμο.

3D CTA of Brain Aneurysm

Θεραπεία

Εάν το ανεύρυσμα δεν προκαλεί συμπτώματα και δεν είναι ιδιαίτερα πιθανό να ραγεί, η θεραπεία δεν απαιτείται πάντα. Πολλοί παράγοντες, όπως το μέγεθος (μικρά => <7mm) και η θέση του ανευρύσματος, η ηλικία και οι συννοσηρότητες του ασθενούς καθορίζουν την παροχή θεραπείας και το είδος αυτής. Όμως, αξίζει πάντα η ελαχιστοποίηση των παραγόντων κινδύνου για την αποφυγή επιπλοκών, όπως η αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης και η διακοπή του καπνίσματος. Εάν το ανεύρυσμα δεν αντιμετωπιστεί, πραγματοποιείται μαγνητική ή αξονική τομογραφία κάθε ένα έως τρία χρόνια, στις οποίες εξετάζεται εάν το ανεύρυσμα έχει μεταβληθεί. Για άτομα που έχουν συμπτώματα, επιπλοκές ή αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών, εξετάζονται δύο κύριες επιλογές θεραπείας: η χειρουργική και η ενδοαγγειακή.

Η πρώτη θεραπευτική προσέγγιση πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία στο χειρουργείο. Αρχικά, αφαιρείται ένα τμήμα του κρανίου και εντοπίζεται το ανεύρυσμα. Ο νευροχειρουργός χρησιμοποιεί ένα μικροσκόπιο για την απομόνωση του αγγείου που τροφοδοτεί το ανεύρυσμα και τοποθετεί ένα μικρό, μεταλλικό κλιπ στον αυχένα του διακόπτοντας την ροή αίματος προς αυτό. Το κλιπ παραμένει συνήθως στον ασθενή και αποτρέπει τον κίνδυνο επαναιμορραγίας. Το τραύμα κλείνει και με την πάροδο του χρόνου το ανεύρυσμα συρρικνώνεται και ουλοποιείται.

Aneurysm clip | Peter M Lawrence. Artwork

Το ενδοαγγειακό σπείραμα είναι μια εναλλακτική προσέγγιση, ελάχιστα επεμβατική, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Μόλις ο ασθενής αναισθητοποιηθεί, εισάγεται ένας καθετήρας μέσω της μηριαίας αρτηρίας και με τη χρήση αγγειογραφίας οδηγείται στην αρτηρία που φέρει το ανεύρυσμα. Στη συνέχεια, με ένα μικροκαθετήρα σπειράματα πλατίνας ή μικρά μπαλόνια latex περνούν μέσω του πρώτου και απελευθερώνονται στο ανεύρυσμα με τη βοήθεια ηλεκτρικού ρεύματος. Τα σπειράματα ή τα μπαλόνια γεμίζουν το ανεύρυσμα, το απομονώνουν από την κυκλοφορία και ο αίμα εντός του πήζει. Η διαδικασία μπορεί να εκτελεστεί περισσότερες από μία φορές.

Μία ακόμη ενδοαγγειακή τεχνική είναι η εκτροπή ροής αίματος κατά την οποίαν αντί να τοποθετείται μία συσκευή εντός του σάκου, όπως είναι τα σπειράματα, η συσκευή τοποθετείται στο πατρικό αγγείο, για να αποτραπεί η ροή του αίματος προς το ανεύρυσμα. Συγκεκριμένα, ένας μικροκαθετήρας προωθείται πλησίον του ανευρύσματος, χωρίς να χρειάζεται να εισέλθει σε αυτό. Τότε, η συσκευή εκτροπής ροής αίματος απελευθερώνεται εντός του πατρικού αγγείου, το οποίο φέρει το ανεύρυσμα και εκτός του αυχένα του ανευρύσματος. Σχεδόν άμεσα η ροή του αίματος προς το ανεύρυσμα ελαττώνεται και ο πλήρης αποκλεισμός του ανευρύσματος ολοκληρώνεται μετά από 6 εβδομάδες έως 6 μήνες από την παρέμβαση. Η μέθοδος αυτή περιορίζεται στη θεραπεία μη ραγέντων ανευρυσμάτων και μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο ρήξης.

Τέλος, η απολίνωση της αρτηρίας σε συνδυασμό με παράκαμψη αποτελεί μία διαδικασία, η οποία συνδυάζει τόσο την χειρουργική όσο και την ενδοαγγειακή παρέμβαση. Ο σκοπός αυτής της διαδικασίας είναι να τοποθετηθούν σπειράματα σε όλο το τμήμα του αγγείου, το οποίο νοσεί και στη συνέχεια να δημιουργηθεί μία παράκαμψη της ροής αίματος με ένα αγγείο δότη στη συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου. Αυτή η διαδικασία εκτελείται συχνά όταν το ανεύρυσμα έχει βλάψει την αρτηρία και για τη θεραπεία ανευρυσμάτων, τα οποία δεν μπορούν να αποκλειστούν με τις συνήθεις μεθόδους.

Αμφότερες οι δύο βασικές μέθοδοι μπορούν να σταματήσουν μόνιμα τη ροή του αίματος στο ανεύρυσμα, αλλά συνδέονται και με επιπλοκές. Η κατάλληλη επιλογή θεραπείας απαιτεί προσοχή και γίνεται σε κάθε ασθενή εξατομικευμένα.

Σε περίπτωση ρήξης,ειδικά η διαχείριση περιλαμβάνει, ακόμη, τη θεραπεία επιπλοκών που σχετίζονται με αιμορραγία. Αυτή γίνεται, συνήθως, μέσα σε μια μονάδα εντατικής θεραπείας, όπου παρακολουθούνται σημεία κλινικής επιδείνωσης όπως επαναιμορραγία, συμπτωματικός αγγειόσπασμος, υδροκεφαλία, επιληπτικές κρίσεις και υπονατριαιμία. Η νιμοδιπίνη, ένας αποκλειστής διαύλων ασβεστίου, χρησιμοποιείται συχνά για την πρόληψη της εγκεφαλικής ισχαιμίας λόγω αγγειόσπασμου μετά από αιμορραγία.

Μετεγχειρητική φροντίδα & αποκατάσταση

Μετά την αντιμετώπιση, γίνεται απεικόνιση για να διασφαλιστεί ότι το ανεύρυσμα έχει εξαλειφθεί. Ακόμη, οι ασθενείς οφείλουν να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί για πιθανές επιπλοκές, να λαμβάνουν τα απαραίτητα φάρμακα ενώ οι περισσότεροι χρειάζονται φυσιοθεραπεία, εργοθεραπεία και λογοθεραπεία για την αποκατάσταση τους.

Βιβλιογραφία

1. Ανευρύσματα – Νευροχειρουργική Κλινική Γ.Ν.Α. Γ. Γεννηματάς [Internet]. Νευροχειρουργική Κλινική ΓΝΑ Γ. Γεννηματάς. [cited 2020Jun19]. Available from: https://www.neurosurgerygennimatas.gr/diseases/Aneurusmata/

2. InformedHealth.org [Internet]. Cologne, Germany: Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG); 2006-. Brain aneurysm: Overview. 2018 Nov 29. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK541149/

3. Jersey AM, Foster DM. Cerebral Aneurysm. [Updated 2019 Dec 17]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507902/

 4. Keedy A. An overview of intracranial aneurysms. Mcgill J Med. 2006 Jul; 9(2): 141–146.

5. Lindsay KW, Bone I, Fuller G. ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΝΕΥΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ. 5η. Μπιρμπίλης Θ, Κωνσταντίνου Δ, editors. Αθήνα: ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ Α.Ε.; 2013.

 6. Novitzke J. The basics of brain aneurysms: a guide for patients. J Vasc Interv Neurol. 2008 Jul; 1(3): 89–90.

TrueMed-ForLivingMore

Εγκεφαλικό ανεύρυσμα: παράγοντες κινδύνου, συμπτώματα, διάγνωση και θεραπεία

Διονυσία Κραβαριώτη

Ένα εγκεφαλικό ανεύρυσμα προκύπτει από μία εξασθενημένη περιοχή στο τοίχωμα μίας αρτηρίας του εγκεφάλου που διευρύνεται ή διατάσσεται παθολογικά σαν μπαλόνι και πληρούται με αίμα. Επίκτητες βλάβες του έσω ελαστικού χιτώνα του αγγείου φαίνεται πως ευθύνονται για τη δημιουργία του. Το μέγεθος ενός ανευρύσματος ποικίλλει, ενώ παράλληλα τα περισσότερα από αυτά είναι σακκοειδή και σχηματίζονται, κυρίως, στην πρόσθια κυκλοφορία του εγκεφάλου και στους διχασμούς των αρτηριών. Επιπλέον, τα ενδοκρανιακά ανευρύσματα ανιχνεύονται περίπου στο 2% του γενικού πληθυσμού με μέση ηλικία εμφάνισης τα 50 έτη και σε μερικούς ανθρώπους εντοπίζονται περισσότερα από ένα.

Παράγοντες κινδύνου

Άτομα με υψηλή αρτηριακή πίεση, με αθηρωματική νόσο και άτομα που καπνίζουν και καταναλώνουν αλκοόλ είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν ανευρύσματα εγκεφάλου. Ακόμη, ο κίνδυνος εμφάνισης αυξάνεται με την ηλικία, ενώ οι γυναίκες διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο από τους άνδρες, κυρίως μετά την ηλικία των 50 ετών. Άλλες αιτίες περιλαμβάνουν τη χρήση κοκαΐνης, όγκους, τραύματα και ορισμένες λοιμώξεις. Επίσης, η επίπτωσή τους αυξάνεται σημαντικά σε ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό εγκεφαλικών ανευρυσμάτων, ενώ ορισμένες γενετικές παθήσεις εντείνουν τον κίνδυνο, όπως η αυτοσωματική επικρατούσα πολυκυστική νεφρική νόσος, το σύνδρομο Ehlers-Danlos και οι αρτηριοφλεβώδεις δυσπλασίες. Οι ως άνω παράγοντες, ακόμα, καθιστούν το ανεύρυσμα πιο πιθανό να ραγεί.

Συμπτώματα

Τα περισσότερα εγκεφαλικά ανευρύσματα είναι ασυμπτωματικά. Συμπτώματα μπορεί να προκύψουν σε περίπτωση ενός μη ραγέντος ανευρύσματος, όταν είναι ιδιαίτερα μεγάλο και πιέζει εγκεφαλικές δομές ή νεύρα, όπως το οπτικό προκαλώντας κεφαλαλγίες, διπλωπία και ελλείμματα οπτικού πεδίου. Τα λιγότερο κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν επιληπτικές κρίσεις και προβλήματα αισθητικότητας, ομιλίας ή ακοής.

Επιπλοκές

Η πιο κοινή επιπλοκή των ανευρυσμάτων είναι η ρήξη που οδηγεί σε αιμορραγία στον εγκέφαλο – πιο γνωστή ως υπαραχνοειδής αιμορραγία. Αυτή είναι μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση έκτακτης ανάγκης, καθώς αυξάνει την πίεση μέσα στο κρανίο και βλάπτει τον ευαίσθητο εγκεφαλικό ιστό. Η βαρύτητα της αιμορραγίας αυτής εκτιμάται με ειδικές κλίμακες που συμβάλουν στη πρόγνωση και την επιλογή κατάλληλης θεραπείας. Τυπικό σύμπτωμα αποτελεί ένας ξαφνικός, εξαιρετικά σοβαρός πονοκέφαλος, τον οποίο πολλοί ασθενείς αναφέρουν χαρακτηριστικά ως το χειρότερο που έχουν βιώσει ποτέ. Ο πόνος ξεκινά συχνά στο οπίσθιο μέρος της κεφαλής και του τραχήλου και στη συνέχεια απλώνεται σε ολόκληρη την κεφαλή και τη ράχη. Ενδοκρανιακά επακόλουθα ραγέντος ανευρύσματος μπορεί να είναι, ακόμη, τα εξής: αγγειόσπασμος και εγκεφαλική ισχαιμία, ναυτία, έμετος, υδροκέφαλος, μηνιγγισμός, μόνιμη βλάβη νεύρων, απώλεια συνείδησης, επιληπτικές κρίσεις, αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο και κώμα. Ξαφνικός θάνατος μπορεί να συμβεί στο 10-15% των ασθενών, ενώ εκτιμάται ότι περίπου το 40% των ασθενών με ραγέν ανεύρυσμα δεν επιβιώνει τις πρώτες 24 ώρες, ενώ το 25% καταλήγει εντός 6 μηνών από επιπλοκές. Σε κάθε περίπτωση, η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι σημαντικές.

Μια σπάνια περαιτέρω επιπλοκή των ανευρυσμάτων εγκεφάλου είναι ο σχηματισμός θρόμβου. Οι θρόμβοι σχηματίζονται συχνά μέσα σε ανευρύσματα, αλλά γενικά δεν προκαλούν προβλήματα. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ωστόσο, ένας από αυτούς τους θρόμβους επιστρέφει στην εγκεφαλική αρτηρία. Ο θρόμβος μπορεί στη συνέχεια να μεταφερθεί με την κυκλοφορία του αίματος σε ένα μικρότερο κλάδο της αρτηρίας και δρώντας ως έμβολο να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο.

Διάγνωση & Απεικόνιση

Η διάγνωση γίνεται τυχαία ή αφότου διαπιστωθούν συγκεκριμένα συμπτώματα ή ύστερα από ρήξη. Σε κάθε περίπτωση, όμως, δύναται να χρησιμοποιηθεί οποιαδήποτε από τις παρακάτω εξετάσεις ή συνδυασμός αυτών για τον εντοπισμό της θέσης, του μεγέθους, του τύπου καθώς και άλλων χαρακτηριστικών του ανευρύσματος.

Συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται η αξονική τομογραφία, η οποία αποκαλύπτει εάν έχει διαρρεύσει αίμα στον εγκέφαλο ή γύρω του. Πρόκειται για μία αρκετά ευαίσθητη μέθοδο ανίχνευσης υπαραχνοειδούς αιμορραγίας αλλά μόνο όταν ο ασθενής παρουσιάζεται νωρίς στο νοσοκομείο. Ακόμη, στα ανευρύσματα αυτά αξιοποιείται η αξονική αγγειογραφία, της όποιας οι εικόνες είναι πιο βελτιωμένες, διότι απεικονίζεται η ακριβής ροή στις εγκεφαλικές αρτηρίες, προειδοποιώντας τους γιατρούς για πιθανό ανεύρυσμα ή ρήξη του. Επιπρόσθετα, η μαγνητική τομογραφία βοηθά στον εντοπισμό του ανευρύσματος, ενώ η μαγνητική αγγειογραφία δημιουργεί μια ακόμη πιο βελτιωμένη εικόνα. Ακόμη, αυτά παρουσιάζονται ιδιαίτερα ευδιάκριτα χρησιμοποιώντας τη ψηφιακή αφαιρετική αγγειογραφία, που επιτρέπει στους γιατρούς να δουν το μέγεθος, το σχήμα και τη θέση του ανευρύσματος και παράλληλα αποκαλύπτει πιθανό αγγειόσπασμο.

3D CTA of Brain Aneurysm

Θεραπεία

Εάν το ανεύρυσμα δεν προκαλεί συμπτώματα και δεν είναι ιδιαίτερα πιθανό να ραγεί, η θεραπεία δεν απαιτείται πάντα. Πολλοί παράγοντες, όπως το μέγεθος (μικρά => <7mm) και η θέση του ανευρύσματος, η ηλικία και οι συννοσηρότητες του ασθενούς καθορίζουν την παροχή θεραπείας και το είδος αυτής. Όμως, αξίζει πάντα η ελαχιστοποίηση των παραγόντων κινδύνου για την αποφυγή επιπλοκών, όπως η αντιμετώπιση της αρτηριακής υπέρτασης και η διακοπή του καπνίσματος. Εάν το ανεύρυσμα δεν αντιμετωπιστεί, πραγματοποιείται μαγνητική ή αξονική τομογραφία κάθε ένα έως τρία χρόνια, στις οποίες εξετάζεται εάν το ανεύρυσμα έχει μεταβληθεί. Για άτομα που έχουν συμπτώματα, επιπλοκές ή αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών, εξετάζονται δύο κύριες επιλογές θεραπείας: η χειρουργική και η ενδοαγγειακή.

Η πρώτη θεραπευτική προσέγγιση πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία στο χειρουργείο. Αρχικά, αφαιρείται ένα τμήμα του κρανίου και εντοπίζεται το ανεύρυσμα. Ο νευροχειρουργός χρησιμοποιεί ένα μικροσκόπιο για την απομόνωση του αγγείου που τροφοδοτεί το ανεύρυσμα και τοποθετεί ένα μικρό, μεταλλικό κλιπ στον αυχένα του διακόπτοντας την ροή αίματος προς αυτό. Το κλιπ παραμένει συνήθως στον ασθενή και αποτρέπει τον κίνδυνο επαναιμορραγίας. Το τραύμα κλείνει και με την πάροδο του χρόνου το ανεύρυσμα συρρικνώνεται και ουλοποιείται.

Aneurysm clip | Peter M Lawrence. Artwork

Το ενδοαγγειακό σπείραμα είναι μια εναλλακτική προσέγγιση, ελάχιστα επεμβατική, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Μόλις ο ασθενής αναισθητοποιηθεί, εισάγεται ένας καθετήρας μέσω της μηριαίας αρτηρίας και με τη χρήση αγγειογραφίας οδηγείται στην αρτηρία που φέρει το ανεύρυσμα. Στη συνέχεια, με ένα μικροκαθετήρα σπειράματα πλατίνας ή μικρά μπαλόνια latex περνούν μέσω του πρώτου και απελευθερώνονται στο ανεύρυσμα με τη βοήθεια ηλεκτρικού ρεύματος. Τα σπειράματα ή τα μπαλόνια γεμίζουν το ανεύρυσμα, το απομονώνουν από την κυκλοφορία και ο αίμα εντός του πήζει. Η διαδικασία μπορεί να εκτελεστεί περισσότερες από μία φορές.

Μία ακόμη ενδοαγγειακή τεχνική είναι η εκτροπή ροής αίματος κατά την οποίαν αντί να τοποθετείται μία συσκευή εντός του σάκου, όπως είναι τα σπειράματα, η συσκευή τοποθετείται στο πατρικό αγγείο, για να αποτραπεί η ροή του αίματος προς το ανεύρυσμα. Συγκεκριμένα, ένας μικροκαθετήρας προωθείται πλησίον του ανευρύσματος, χωρίς να χρειάζεται να εισέλθει σε αυτό. Τότε, η συσκευή εκτροπής ροής αίματος απελευθερώνεται εντός του πατρικού αγγείου, το οποίο φέρει το ανεύρυσμα και εκτός του αυχένα του ανευρύσματος. Σχεδόν άμεσα η ροή του αίματος προς το ανεύρυσμα ελαττώνεται και ο πλήρης αποκλεισμός του ανευρύσματος ολοκληρώνεται μετά από 6 εβδομάδες έως 6 μήνες από την παρέμβαση. Η μέθοδος αυτή περιορίζεται στη θεραπεία μη ραγέντων ανευρυσμάτων και μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο ρήξης.

Τέλος, η απολίνωση της αρτηρίας σε συνδυασμό με παράκαμψη αποτελεί μία διαδικασία, η οποία συνδυάζει τόσο την χειρουργική όσο και την ενδοαγγειακή παρέμβαση. Ο σκοπός αυτής της διαδικασίας είναι να τοποθετηθούν σπειράματα σε όλο το τμήμα του αγγείου, το οποίο νοσεί και στη συνέχεια να δημιουργηθεί μία παράκαμψη της ροής αίματος με ένα αγγείο δότη στη συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου. Αυτή η διαδικασία εκτελείται συχνά όταν το ανεύρυσμα έχει βλάψει την αρτηρία και για τη θεραπεία ανευρυσμάτων, τα οποία δεν μπορούν να αποκλειστούν με τις συνήθεις μεθόδους.

Αμφότερες οι δύο βασικές μέθοδοι μπορούν να σταματήσουν μόνιμα τη ροή του αίματος στο ανεύρυσμα, αλλά συνδέονται και με επιπλοκές. Η κατάλληλη επιλογή θεραπείας απαιτεί προσοχή και γίνεται σε κάθε ασθενή εξατομικευμένα.

Σε περίπτωση ρήξης,ειδικά η διαχείριση περιλαμβάνει, ακόμη, τη θεραπεία επιπλοκών που σχετίζονται με αιμορραγία. Αυτή γίνεται, συνήθως, μέσα σε μια μονάδα εντατικής θεραπείας, όπου παρακολουθούνται σημεία κλινικής επιδείνωσης όπως επαναιμορραγία, συμπτωματικός αγγειόσπασμος, υδροκεφαλία, επιληπτικές κρίσεις και υπονατριαιμία. Η νιμοδιπίνη, ένας αποκλειστής διαύλων ασβεστίου, χρησιμοποιείται συχνά για την πρόληψη της εγκεφαλικής ισχαιμίας λόγω αγγειόσπασμου μετά από αιμορραγία.

Μετεγχειρητική φροντίδα & αποκατάσταση

Μετά την αντιμετώπιση, γίνεται απεικόνιση για να διασφαλιστεί ότι το ανεύρυσμα έχει εξαλειφθεί. Ακόμη, οι ασθενείς οφείλουν να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί για πιθανές επιπλοκές, να λαμβάνουν τα απαραίτητα φάρμακα ενώ οι περισσότεροι χρειάζονται φυσιοθεραπεία, εργοθεραπεία και λογοθεραπεία για την αποκατάσταση τους.

Βιβλιογραφία

1. Ανευρύσματα – Νευροχειρουργική Κλινική Γ.Ν.Α. Γ. Γεννηματάς [Internet]. Νευροχειρουργική Κλινική ΓΝΑ Γ. Γεννηματάς. [cited 2020Jun19]. Available from: https://www.neurosurgerygennimatas.gr/diseases/Aneurusmata/

2. InformedHealth.org [Internet]. Cologne, Germany: Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG); 2006-. Brain aneurysm: Overview. 2018 Nov 29. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK541149/

3. Jersey AM, Foster DM. Cerebral Aneurysm. [Updated 2019 Dec 17]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2020 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507902/

 4. Keedy A. An overview of intracranial aneurysms. Mcgill J Med. 2006 Jul; 9(2): 141–146.

5. Lindsay KW, Bone I, Fuller G. ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΝΕΥΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ. 5η. Μπιρμπίλης Θ, Κωνσταντίνου Δ, editors. Αθήνα: ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ Α.Ε.; 2013.

 6. Novitzke J. The basics of brain aneurysms: a guide for patients. J Vasc Interv Neurol. 2008 Jul; 1(3): 89–90.

TrueMed-ForLivingMore