Έρευνα στο Harvard: O γιατρός Μαρίνος Σωτηρόπουλος μιλά για την εμπειρία του και δίνει χρήσιμες συμβουλές

Έρευνα στις Η.Π.Α. Για τους περισσότερους φοιτητές αποτελεί όνειρο και ένας μακρινός στόχους που ίσως κάποιες φορές φαίνεται άπιαστος. Ο Μαρίνος Σωτηρόπουλος κατάφερε να κάνει αυτό το όνειρο πραγματικότητα και με όπλο την σκληρή δουλειά πέτυχε και απέδειξε ότι κανένα όνειρο δεν είναι άπιαστο.

Ο κλάδος στον οποίο κάνει έρευνα είναι οι νευροεπιστήμες και πλέον βρίσκεται στο Νοσοκομείο Brigham and Women’s, στην Βοστώνη.

Μας μίλησε για την εμπειρία του και έδωσε χρήσιμες συμβουλές για όσους έχουν στόχο να κάνουν και αυτοί έρευνα στην Αμερική.

Τι είναι αυτό που σε οδήγησε να ασχοληθείς με την μελέτη των νευροεπιστημών;

Άρχισα να γοητεύομαι από τον εγκέφαλο όταν διάβασα τα βιβλία του νευρολόγου Oliver Sacks όσο ήμουν στο Λύκειο. Διάβασα για ασθενείς που ο κόσμος τους είχε αλλάξει ριζικά λόγω μιας μικρής βλάβης στον εγκέφαλο. Έτσι άρχισα να συνειδητοποιώ τη “συγκλονιστική υπόθεση” που διατύπωσε κομψά ο γενετιστής Francis Crick, αλλά και ο Ιπποκράτης αιώνες πριν: ό,τι είμαστε είναι στον εγκέφαλό μας. Όλες οι σκέψεις μας, τα συναισθήματα, τα δημιουργήματά μας, η κοινωνία, η τέχνη, η επιστήμη, ο λόγος, οι ανθρώπινες σχέσεις, τα πάντα είναι προϊόν ηλεκτρικών δυναμικών και έκκρισης νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο. Είμαστε οι νευρώνες μας.

Ποιο είναι το αντικείμενο της έρευνάς σου;

Εδώ και ένα χρόνο περίπου δουλεύω σε ένα κέντρο μεταφραστικής έρευνας στη Νευροανοσολογία στο Νοσοκομείο Brigham and Women’s και την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Harvard στη Βοστώνη. Μελετάμε τη σκλήρυνση κατά πλάκας και άλλα αυτοάνοσα νευρολογικά νοσήματα τόσο από κλινικής άποψης -χάρη στη λεπτομερή καταγραφή της πορείας άνω των 2000 ασθενών εδώ και 20 χρόνια, ένας πραγματικός θησαυρός δεδομένων- όσο και στο εργαστήριο, όπου μεταφέρουμε άμεσα τις κλινικές παρατηρήσεις και υποθέσεις σε πειράματα σε επίπεδο κυττάρων, γονιδίων και μορίων.

Πιστεύεις ότι στο άμεσο μέλλον θα μπορέσουμε να κατασκευάσουμε βιονικούς εγκεφάλους?

Στην ουσία οι υπολογιστές είναι μια απλοϊκή απομίμηση του εγκεφάλου. Όσο για πλήρως λειτουργικούς εγκεφάλους, μια ρήση λέει πως αν ο εγκέφαλος ήταν τόσο απλός ώστε να μπορούσαμε να τον καταλάβουμε, τότε εμείς θα ήμασταν τόσο απλοί που δεν θα μπορούσαμε να τον καταλάβουμε. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη δυσκολία των νευροεπιστημών, ότι προσπαθούμε, με μόνο εργαλείο τον εγκέφαλό μας και τα δημιουργήματά του, Να κατανοήσουμε τον εγκέφαλο. Πόσο μάλλον να τον δημιουργήσουμε! Επομένως αυτό το βήμα φαντάζει δύσκολο προς το παρόν. Βέβαια η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται προς δρόμους που δεν γνωρίζουμε και δεν ελέγχουμε, όπως για παράδειγμα το πείραμα του Facebook όπου τα ρομπότ άρχισαν να αλλάζουν τους κανόνες της αγγλικής γλώσσας που είχαν διδαχθεί ώστε να συνεννοούνται καλύτερα μεταξύ τους.

Τα τελευταία χρόνια λόγος γίνεται για τα βλαστικά κύτταρα στη αντιμετώπιση ποικίλων νευρολογικών ασθενειών; Γνωρίζουμε ότι είναι ακόμη σε πειραματικό στάδιο. Θα αποτελέσουν θεραπεία σύντομα;

Χιλιάδες θεραπείες δοκιμάζονται καθημερινά σε κύτταρα, ιστούς ή ζωικά μοντέλα. Ενώ πολλές δείχνουν εντυπωσιακά αποτελέσματα, πρέπει να περάσουν από πολλά και αυστηρά ελεγχόμενα στάδια κλινικών μελετών σε ανθρώπους για να εγκατασταθούν ως νέες θεραπείες. Τα βλαστικά κύτταρα δοκιμάζονται για πολλές νόσους. Στη σκλήρυνση κατά πλάκας είναι σε στάδιο κλινικών μελετών για τη θεραπεία της προϊούσας μορφής της νόσου. Ενώ πιστεύαμε ότι διαφοροποιούνται σε μυελίνη και νευρώνες, φαίνεται ότι μπορεί να είναι αποτελεσματικά λόγω της ανοσοκατασταλτικής τους δράσης που έχουν. Σε άλλες νόσους, όπως η Πλάγια Μυατροφική Σκλήρυνση (ALS, η νόσος που είχε και ο Stephen Hawking) φαίνεται επίσης να βελτιώνουν τα συμπτώματα και την επιβίωση κατά μερικούς μήνες. Για το ALS έχουν έγκριση μόνο στη Νότια Κορέα, ενώ σε άλλες χώρες είναι στα τελευταία στάδια μελετών.

Ποιά ήταν η διαδικασία για να φτάσεις μέχρι εδώ και τι περιλάμβανε η προετοιμασία σου;

Σπούδασα Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Παράλληλα με τις σπουδές μου έκανα έρευνα σε εργαστήρια νευροεπιστημών τόσο στη σχολή μου όσο και στο εξωτερικό με την υποστήριξη εξαιρετικών μεντόρων, συμμετείχα ενεργά στην εκπαίδευση των φοιτητών και γνώρισα καλά την ακαδημαϊκή ιατρική και τη βιοϊατρική έρευνα. Συγκεκριμένη διαδικασία δεν υπάρχει. Θα έλεγα ότι η θέση του καθενός στην Ελλάδα ή το εξωτερικό είναι η φυσική συνέχεια μιας πορείας που περιλαμβάνει συνειδητοποίηση στόχων, σκληρή δουλειά, υποστήριξη από μέντορες, γνωριμίες με πολλούς επιστήμονες και ενθουσιώδη αναζήτηση ευκαιριών.

Τι περιλαμβάνει μία τυπική σου ημέρα;

Σχεδιάζω μελέτες και πειράματα, επεξεργάζομαι κλινικά δεδομένα, δουλεύω στο εργαστήριο, συνεργάζομαι με ανοσολόγους, βιοπληροφορικούς και άλλους συναδέλφους, γράφω εργασίες, συμμετέχω σε συναντήσεις, ομλίες και συνέδρια και παρουσιάζω τη δουλειά μου. Επίσης ασχολούμαι αρκετά με την ιατρική εκπαίδευση και διδάσκω Νευρολογία και Νευροανατομία σε φοιτητές Ιατρικής. Βέβαια, τους τελευταίους μήνες όλα αυτά γίνονται από το αυτοσχέδιο στούντιο στο σαλόνι μου. Όσο προλαβαίνω, εξερευνώ την Βοστώνη και την ευρύτερη Νέα Αγγλία μαζί με εξαιρετικούς φίλους, Έλληνες και μη.

Τι σε δυσκόλεψε περισσότερο τις πρώτες σου μέρες στην Βοστώνη;

Πέρα από το jet lag, όχι πολλά πράγματα. Οι ιστορίες περί ανταγωνιστικών, απρόσωπων και απάνθρωπων Αμερικανών που δουλεύουν όλη μέρα δεν είναι καθόλου αληθινές. Πιστεύω πως η μεγαλύτερη δυσκολία σε μια τέτοια μετάβαση είναι να πιστέψεις στον εαυτό σου και να σταθείς με αυτοπεποίθηση. Σε ένα περιβάλλον που προσελκύει ερευνητές από όλο τον κόσμο, είναι εύκολο να αφήσεις το “impostor syndrome” να σε πείσει ότι είσαι ένας ημιμαθής Έλληνας που δεν αξίζει. Η αλήθεια είναι άλλη: σε προσλαμβάνουν γιατί θεωρούν ότι αξίζεις και έχεις κάτι να προσφέρεις. Ακούν τη γνώμη σου. Θέλουν την πρωτοβουλία σου και δεν αρνούνται ευκαιρίες αν τις κυνηγάς.

Τι συμβουλές θα έδινες σε ένα φοιτητή ιατρικής που θέλει να ακολουθήσει τα βήματα σου;

Να έχει τα μάτια ανοιχτά, να βλέπει, να ακούει, να ψάχνει, να ρωτάει. Να μην ακολουθήσει προδιαγεγραμμένα βήματα απλά επειδή “πρέπει.” Το χάρισμα και το σπουδαιότερο έργο του καθενός βγαίνει όταν κάνει αυτό που τον παθιάζει και τον κάνει χαρούμενο. Αυτό φαίνεται. Και ανοίγει πόρτες. Να μην τα παρατάει στην πρώτη αποθαρρυντική κουβέντα που ακούει. Πολλοί μου είπαν με μεγάλη βεβαιότητα ότι θα μου είναι αδύνατον να βρω τέτοια δουλειά στις ΗΠΑ, να πάρω τον τίτλο που έχω ή τον μισθό που παίρνω. Κάποιοι επιμένουν, χωρίς να γνωρίζουν καταστάσεις, συνθήκες ή ικανότητες, να αποθαρρύνουν αντί να υποστηρίζουν. Αυτές τις φωνές πρέπει να τις αγνοούμε και όχι να τις ασπαζόμαστε τυφλά. Προσωπικά θεωρώ ότι δεν είναι κανενός η θέση να αποθαρρύνει όποιον του ζητά βοήθεια ή συμβουλές. Είναι δύσκολη μια τέτοια καριέρα; Φυσικά και είναι! Αλλά αν κάποιος θέλει να την κυνηγήσει, τι δουλειά έχει ο καθένας να του πει πως δεν μπορεί να τα καταφέρει αντί να του δώσει τα καλύτερα εφόδια για να το κάνει;

Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια;

Κεντρική θέση στα άμεσα σχέδιά μου έχει η ειδίκευση στη Νευρολογία. Ως πιο μακροχρόνιους στόχους έχω την ενασχόληση σε βάθος με την ιατρική εκπαίδευση στο πλαίσιο μιας ακαδημαϊκής καριέρας που θα περιλαμβάνει επίσης κλινική Νευρολογία και έρευνα.

Μπορείτε να δείτε και το βιογραφικό του Μαρίνου στο παρακάτω link:

https://scholar.harvard.edu/marinos/bio

Σαν TrueMed ευχόμαστε στον Μαρίνο να έχει πάντα επιτυχίες και να μας κάνει περήφανους.

TrueMed-ForLivingMore

Έρευνα στο Harvard: O γιατρός Μαρίνος Σωτηρόπουλος μιλά για την εμπειρία του και δίνει χρήσιμες συμβουλές

 Παναγιώτης Δημητρίου- Ιωάννης Κουκουλίθρας

Έρευνα στις Η.Π.Α. Για τους περισσότερους φοιτητές αποτελεί όνειρο και ένας μακρινός στόχους που ίσως κάποιες φορές φαίνεται άπιαστος. Ο Μαρίνος Σωτηρόπουλος κατάφερε να κάνει αυτό το όνειρο πραγματικότητα και με όπλο την σκληρή δουλειά πέτυχε και απέδειξε ότι κανένα όνειρο δεν είναι άπιαστο.

Ο κλάδος στον οποίο κάνει έρευνα είναι οι νευροεπιστήμες και πλέον βρίσκεται στο Νοσοκομείο Brigham and Women’s, στην Βοστώνη.

Μας μίλησε για την εμπειρία του και έδωσε χρήσιμες συμβουλές για όσους έχουν στόχο να κάνουν και αυτοί έρευνα στην Αμερική.

Τι είναι αυτό που σε οδήγησε να ασχοληθείς με την μελέτη των νευροεπιστημών;

Άρχισα να γοητεύομαι από τον εγκέφαλο όταν διάβασα τα βιβλία του νευρολόγου Oliver Sacks όσο ήμουν στο Λύκειο. Διάβασα για ασθενείς που ο κόσμος τους είχε αλλάξει ριζικά λόγω μιας μικρής βλάβης στον εγκέφαλο. Έτσι άρχισα να συνειδητοποιώ τη “συγκλονιστική υπόθεση” που διατύπωσε κομψά ο γενετιστής Francis Crick, αλλά και ο Ιπποκράτης αιώνες πριν: ό,τι είμαστε είναι στον εγκέφαλό μας. Όλες οι σκέψεις μας, τα συναισθήματα, τα δημιουργήματά μας, η κοινωνία, η τέχνη, η επιστήμη, ο λόγος, οι ανθρώπινες σχέσεις, τα πάντα είναι προϊόν ηλεκτρικών δυναμικών και έκκρισης νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο. Είμαστε οι νευρώνες μας.

Ποιο είναι το αντικείμενο της έρευνάς σου;

Εδώ και ένα χρόνο περίπου δουλεύω σε ένα κέντρο μεταφραστικής έρευνας στη Νευροανοσολογία στο Νοσοκομείο Brigham and Women’s και την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Harvard στη Βοστώνη. Μελετάμε τη σκλήρυνση κατά πλάκας και άλλα αυτοάνοσα νευρολογικά νοσήματα τόσο από κλινικής άποψης -χάρη στη λεπτομερή καταγραφή της πορείας άνω των 2000 ασθενών εδώ και 20 χρόνια, ένας πραγματικός θησαυρός δεδομένων- όσο και στο εργαστήριο, όπου μεταφέρουμε άμεσα τις κλινικές παρατηρήσεις και υποθέσεις σε πειράματα σε επίπεδο κυττάρων, γονιδίων και μορίων.

Πιστεύεις ότι στο άμεσο μέλλον θα μπορέσουμε να κατασκευάσουμε βιονικούς εγκεφάλους?

Στην ουσία οι υπολογιστές είναι μια απλοϊκή απομίμηση του εγκεφάλου. Όσο για πλήρως λειτουργικούς εγκεφάλους, μια ρήση λέει πως αν ο εγκέφαλος ήταν τόσο απλός ώστε να μπορούσαμε να τον καταλάβουμε, τότε εμείς θα ήμασταν τόσο απλοί που δεν θα μπορούσαμε να τον καταλάβουμε. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη δυσκολία των νευροεπιστημών, ότι προσπαθούμε, με μόνο εργαλείο τον εγκέφαλό μας και τα δημιουργήματά του, Να κατανοήσουμε τον εγκέφαλο. Πόσο μάλλον να τον δημιουργήσουμε! Επομένως αυτό το βήμα φαντάζει δύσκολο προς το παρόν. Βέβαια η τεχνητή νοημοσύνη εξελίσσεται προς δρόμους που δεν γνωρίζουμε και δεν ελέγχουμε, όπως για παράδειγμα το πείραμα του Facebook όπου τα ρομπότ άρχισαν να αλλάζουν τους κανόνες της αγγλικής γλώσσας που είχαν διδαχθεί ώστε να συνεννοούνται καλύτερα μεταξύ τους.

Τα τελευταία χρόνια λόγος γίνεται για τα βλαστικά κύτταρα στη αντιμετώπιση ποικίλων νευρολογικών ασθενειών; Γνωρίζουμε ότι είναι ακόμη σε πειραματικό στάδιο. Θα αποτελέσουν θεραπεία σύντομα;

Χιλιάδες θεραπείες δοκιμάζονται καθημερινά σε κύτταρα, ιστούς ή ζωικά μοντέλα. Ενώ πολλές δείχνουν εντυπωσιακά αποτελέσματα, πρέπει να περάσουν από πολλά και αυστηρά ελεγχόμενα στάδια κλινικών μελετών σε ανθρώπους για να εγκατασταθούν ως νέες θεραπείες. Τα βλαστικά κύτταρα δοκιμάζονται για πολλές νόσους. Στη σκλήρυνση κατά πλάκας είναι σε στάδιο κλινικών μελετών για τη θεραπεία της προϊούσας μορφής της νόσου. Ενώ πιστεύαμε ότι διαφοροποιούνται σε μυελίνη και νευρώνες, φαίνεται ότι μπορεί να είναι αποτελεσματικά λόγω της ανοσοκατασταλτικής τους δράσης που έχουν. Σε άλλες νόσους, όπως η Πλάγια Μυατροφική Σκλήρυνση (ALS, η νόσος που είχε και ο Stephen Hawking) φαίνεται επίσης να βελτιώνουν τα συμπτώματα και την επιβίωση κατά μερικούς μήνες. Για το ALS έχουν έγκριση μόνο στη Νότια Κορέα, ενώ σε άλλες χώρες είναι στα τελευταία στάδια μελετών.

Ποιά ήταν η διαδικασία για να φτάσεις μέχρι εδώ και τι περιλάμβανε η προετοιμασία σου;

Σπούδασα Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Παράλληλα με τις σπουδές μου έκανα έρευνα σε εργαστήρια νευροεπιστημών τόσο στη σχολή μου όσο και στο εξωτερικό με την υποστήριξη εξαιρετικών μεντόρων, συμμετείχα ενεργά στην εκπαίδευση των φοιτητών και γνώρισα καλά την ακαδημαϊκή ιατρική και τη βιοϊατρική έρευνα. Συγκεκριμένη διαδικασία δεν υπάρχει. Θα έλεγα ότι η θέση του καθενός στην Ελλάδα ή το εξωτερικό είναι η φυσική συνέχεια μιας πορείας που περιλαμβάνει συνειδητοποίηση στόχων, σκληρή δουλειά, υποστήριξη από μέντορες, γνωριμίες με πολλούς επιστήμονες και ενθουσιώδη αναζήτηση ευκαιριών.

Τι περιλαμβάνει μία τυπική σου ημέρα;

Σχεδιάζω μελέτες και πειράματα, επεξεργάζομαι κλινικά δεδομένα, δουλεύω στο εργαστήριο, συνεργάζομαι με ανοσολόγους, βιοπληροφορικούς και άλλους συναδέλφους, γράφω εργασίες, συμμετέχω σε συναντήσεις, ομλίες και συνέδρια και παρουσιάζω τη δουλειά μου. Επίσης ασχολούμαι αρκετά με την ιατρική εκπαίδευση και διδάσκω Νευρολογία και Νευροανατομία σε φοιτητές Ιατρικής. Βέβαια, τους τελευταίους μήνες όλα αυτά γίνονται από το αυτοσχέδιο στούντιο στο σαλόνι μου. Όσο προλαβαίνω, εξερευνώ την Βοστώνη και την ευρύτερη Νέα Αγγλία μαζί με εξαιρετικούς φίλους, Έλληνες και μη.

Τι σε δυσκόλεψε περισσότερο τις πρώτες σου μέρες στην Βοστώνη;

Πέρα από το jet lag, όχι πολλά πράγματα. Οι ιστορίες περί ανταγωνιστικών, απρόσωπων και απάνθρωπων Αμερικανών που δουλεύουν όλη μέρα δεν είναι καθόλου αληθινές. Πιστεύω πως η μεγαλύτερη δυσκολία σε μια τέτοια μετάβαση είναι να πιστέψεις στον εαυτό σου και να σταθείς με αυτοπεποίθηση. Σε ένα περιβάλλον που προσελκύει ερευνητές από όλο τον κόσμο, είναι εύκολο να αφήσεις το “impostor syndrome” να σε πείσει ότι είσαι ένας ημιμαθής Έλληνας που δεν αξίζει. Η αλήθεια είναι άλλη: σε προσλαμβάνουν γιατί θεωρούν ότι αξίζεις και έχεις κάτι να προσφέρεις. Ακούν τη γνώμη σου. Θέλουν την πρωτοβουλία σου και δεν αρνούνται ευκαιρίες αν τις κυνηγάς.

Τι συμβουλές θα έδινες σε ένα φοιτητή ιατρικής που θέλει να ακολουθήσει τα βήματα σου;

Να έχει τα μάτια ανοιχτά, να βλέπει, να ακούει, να ψάχνει, να ρωτάει. Να μην ακολουθήσει προδιαγεγραμμένα βήματα απλά επειδή “πρέπει.” Το χάρισμα και το σπουδαιότερο έργο του καθενός βγαίνει όταν κάνει αυτό που τον παθιάζει και τον κάνει χαρούμενο. Αυτό φαίνεται. Και ανοίγει πόρτες. Να μην τα παρατάει στην πρώτη αποθαρρυντική κουβέντα που ακούει. Πολλοί μου είπαν με μεγάλη βεβαιότητα ότι θα μου είναι αδύνατον να βρω τέτοια δουλειά στις ΗΠΑ, να πάρω τον τίτλο που έχω ή τον μισθό που παίρνω. Κάποιοι επιμένουν, χωρίς να γνωρίζουν καταστάσεις, συνθήκες ή ικανότητες, να αποθαρρύνουν αντί να υποστηρίζουν. Αυτές τις φωνές πρέπει να τις αγνοούμε και όχι να τις ασπαζόμαστε τυφλά. Προσωπικά θεωρώ ότι δεν είναι κανενός η θέση να αποθαρρύνει όποιον του ζητά βοήθεια ή συμβουλές. Είναι δύσκολη μια τέτοια καριέρα; Φυσικά και είναι! Αλλά αν κάποιος θέλει να την κυνηγήσει, τι δουλειά έχει ο καθένας να του πει πως δεν μπορεί να τα καταφέρει αντί να του δώσει τα καλύτερα εφόδια για να το κάνει;

Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια;

Κεντρική θέση στα άμεσα σχέδιά μου έχει η ειδίκευση στη Νευρολογία. Ως πιο μακροχρόνιους στόχους έχω την ενασχόληση σε βάθος με την ιατρική εκπαίδευση στο πλαίσιο μιας ακαδημαϊκής καριέρας που θα περιλαμβάνει επίσης κλινική Νευρολογία και έρευνα.

Μπορείτε να δείτε και το βιογραφικό του Μαρίνου στο παρακάτω link:

https://scholar.harvard.edu/marinos/bio

Σαν TrueMed ευχόμαστε στον Μαρίνο να έχει πάντα επιτυχίες και να μας κάνει περήφανους.

TrueMed-ForLivingMore