Ματίνα Κύρλα

Tο τρίτο Σάββατο του Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί να εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντή Δότη Μυελού των Οστών (World Marrow Bone Donor Day), με πρωτοβουλία της Bone Marrow Donors Worldwide, μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης που εδρεύει στο Λάιντεν της Ολλανδίας. Στόχος αυτής της ημέρας δεν είναι μόνο να ευχαριστήσει τον κάθε δότη μυελού των οστών, αλλά και να ενημερώσει σωστά την παγκόσμια κοινή γνώμη για τη σημασία της εθελοντικής δωρεάς μυελού των οστών που σώζει ζωές.

Τι είναι ο Μυελός των οστών και που βρίσκεται;

Ο Μυελός είναι ρευστός ιστός που βρίσκεται μέσα στα οστά του σώματος και κυρίως στα οστά της λεκάνης και του στέρνου.

Υπάρχουν δύο διαφορετικά είδη μυελού των οστών με διαφορετικές λειτουργίες:

1. Ο ερυθρός μυελός των οστών είναι ο οποίος αποτελείται από βλαστοκύτταρα που αναπτύσσονται σε ερυθρά αιμοσφαίρια, λευκά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια.

2. Ο ωχρός ή κίτρινος μυελός των οστών ο οποίος αποθηκεύει λιπώδη ιστό.

Γενικότερα κατά τη γέννηση ενός ατόμου δεν συναντάται καθόλου κίτρινος μυελός των οστών. Τα νεογέννητα άτομα διαθέτουν μόνο ερυθρό νωτιαίαιιο μυελό ο οποίος στη συνέχεια με την πάροδο του χρόνου μετατρέπεται σε ωχρό. Στον ενήλικα άνθρωπο, ο μυελός των οστών αποτελεί το κύριο αιμοποιητικό όργανο παράγοντας καθημερινά πάνω από 600 δισεκατομμύρια κύτταρα του αίματος. Το ποσοστό σχηματισμού των κυττάρων του αίματος ποικίλλει ανάλογα με το άτομο, αλλά μια τυπική παραγωγή θα μπορούσε κατά μέσο όρο 200 δισεκατομμύρια ερυθρά αιμοσφαίρια ανά ημέρα, 10 δισεκατομμύρια λευκά κύτταρα ανά ημέρα, και 400 δισεκατομμύρια αιμοπετάλια ανά ημέρα. Ο ερυθρός μυελός των οστών εντοπίζεται κυρίως στις επιφύσεις των μακρών οστών όπως του μηριαίου οστού και του βραχιόνιου καθώς και στα επίπεδα οστά όπως αυτά της λεκάνης, στέρνου, κρανίου, πλευρών, των σπονδύλων ωμοπλάτης. Ο ωχρός μυελός εντοπίζεται κυρίως στη μυελική κοιλότητα των μακρών οστών (ανάμεσα στα δύο άκρα). Σε περιπτώσεις μεγάλης απώλειας αίματος ο οργανισμός διαθέτει τη δυνατότητα να μετατρέψει ωχρό μυελό σε ερυθρό προκειμένου να αυξήσει την αιμοποιητική του ικανότητα.

Ποια είναι τα κύτταρα του αίματος;

Ερυθρά αιμοσφαίρια

 Περιέχουν την αιμοσφαιρίνη στην οποία οφείλεται και το κόκκινο χρώμα του αίματος. Προσλαμβάνουν το οξυγόνο από τους πνεύμονες και το μεταφέρουν στους διάφορουςιστούς και στα κύτταρα. Από εκεί παραλαμβάνουν το διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο αποβάλλεται κατά την επιστροφή τους στους πνεύμονες. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα των κυττάρων, των ιστών και των οργάνων μας και σε τελική ανάλυση η ίδια η ζωή.

Αιμοπετάλια ή θρομβοκύτταρα

 Είναι μικροσκοπικά κύτταρα που έχουν πολύ σημαντικό ρόλο στη διαδικασία πήξης του αίματος. Μέσω μιας πολύπλοκης διαδικασίας, σχηματίζουν τον αιμοστατικό αιμοπεταλιακό θρόμβο που φράζει το σημείο τραυματισμού ενός αγγείου, σταματώντας έτσι την αιμορραγία.

Λευκά αιμοσφαίρια

Τα λευκά αιμοσφαίρια αποτελούν τους «στρατιώτες» του οργανισμού μας. Είναι υπεύθυνα για την άμυνα του, καταπολεμώντας μικρόβια, ιούς και άλλους εισβολείς. Υπάρχουν 5 κύρια είδη λευκών αιμοσφαιρίων (ουδετερόφιλα ή πολυμορφοπύρηνα, λεμφοκύτταρα, μονοπύρηνα, βασεόφιλα και ηωσινόφιλα). Κάθε είδος λευκών αιμοσφαιρίων έχει διαφορετική δράση.

Τα κύτταρα αυτά αποτελούν τα έμμορφα συστατικά του αίματος. Δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάμε πως το αίμα αποτελείται κατά το ήμισυ από ένα υποκίτρινο υγρό που ονομάζεται πλάσμα. Η παρακάτω εικόνα περιγράφει τη σύσταση του πλάσματος:

Πού παράγεται το αίμα;

 Η θέση αιμοποίησης δεν παραμένει ίδια αλλά μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ανάπτυξης. Έτσι λοιπόν ανάλογα με τη θέση της αιμοποίησης μπορούμε να διακρίνουμε τις παρακάτω φάσεις:

Προηπατική φάση, (2η εβδομάδα έως 2ο μήνα)

 Στα αρχικά στάδια της εμβρυογένεσης, η αρχική θέση αιμοποίησης, υπό την επαγωγική επίδραση του ενδοδέρματος, είναι το μεσόδερμα του λεκιθικού ασκού και ο συνδετικός μίσχος του εμβρύου. Στις περιοχές αυτές σχηματίζονται αιμοποιητικές νησίδες αποτελούμενες από μεσεγχυματικά κύτταρα. Το ενδοθήλιο των πρώτων αγγείων σχηματίζεται από τα επιφανειακά κύτταρα αυτών των νησιδίων, ενώ τα πιο εσωτερικά διαφοροποιούνται σε βλαστικά κύτταρα του αίματος και ειδικότερα σε αρχέγονες ερυθροβλάστες. Στη φάση αυτή δεν σχηματίζονται λευκοκύτταρα ή αιμοπετάλια. Η πρωταρχική αυτή φάση σχηματισμού κυττάρων του αίματος αποτελεί τη μεσοβλαστική φάση της αιμοποίησης.

Ηπατοσπληνική φάση, (6η εβδομάδα έως τη γέννηση)

Περίπου την 6η εβδομάδα της ανάπτυξης αρχίζει η αιμοποίηση στην καταβολή του ήπατος και αργότερα στον σπλήνα (ηπατοσπληνική φάση της αιμοποίησης), από αιμοποιητικά αρχέγονα κύτταρα που εισέρχονται στο παρέγχυμα αυτών των οργάνων και σχηματίζουν μια μεγάλη ποικιλία κυττάρων του αίματος.
Το ήπαρ παράγει κοκκιοκύτταρα, αιμοπετάλια και ερυθρά κύτταρα εμπύρηνα (ερυθροβάστες) ή απύρηνα (ερυθροκύτταρα). Η αιμοποίηση ελαττώνεται στο ήπαρ κατά τον πέμπτο μήνα, αλλά συνεχίζεται σε χαμηλά επίπεδα λίγες εβδομάδες μετά τη γέννηση.
Αν και το ήπαρ αποτελεί την κύρια θέση αιμοποίησης για το πρώτο ήμισυ της εγκυμοσύνης, η παραγωγή των κυττάρων του αίματος λαμβάνει χώρα, επίσης, με μικρότερη ένταση στο σπλήνα. Ο σπλήνας παράγει κυρίως ερυθροκύτταρα και μικρό αριθμό κοκκιοκυττάρων και αιμοπεταλίων. Ακριβώς πριν τη γέννηση, η λεμφοκυτταροποίηση αποτελεί μια σημαντική λειτουργία του σπλήνα.
Ο θύμος παράγει σχεδόν αποκλειστικά λεμφοκύτταρα τα οποία διαφοροποιούνται σε Τ λεμφοκύτταρα.

Μυελολεμφατική φάση (οριστική φάση)

 Περίπου στους 2 ½ μήνες της ανάπτυξης η θέση αιμοποίησης αλλάζει και μετατοπίζεται στο μυελό των οστών και στο λεμφικό ιστό.

Α) Μυελός των οστών

 Μεταξύ του 2ου και 3ου μήνα της ενδομήτριας ζωής, όταν ο χόνδρος στη κλείδα αρχίζει σταδιακά να αντικαθίσταται από οστίτη ιστό, αρχίζει να λειτουργεί ο μυελός των οστών (μυελοειδής φάση της αιμοποίησης) ως θέση αιμοποίησης και να ελαττώνεται ο σχηματισμός των κυττάρων του αίματος στο ήπαρ. Έτσι η κλείδα αποτελεί το πρώτο οστούν που δείχνει αιμοποιητική δραστηριότητα. Μεταξύ του του 4ου και 6ου μήνα της ενδομήτριας ζωής αρχίζει να λειτουργεί ο μυελός και των άλλων οστών με το σχηματισμό αρχικά των κοκκιοκυττάρων και των αιμοπεταλίων στις μυελικές κοιλότητες, ενώ από τον 7o μήνα αρχίζει η παραγωγή ερυθροκυττάρων.

Ήδη κατά τη γέννηση, ο μυελός όλων σχεδόν των οστών του οργανισμού αποτελεί την κύρια θέση παραγωγής των κυττάρων του αίματος. Στο μυελό των οστών παράγονται, επίσης, κύτταρα που μεταναστεύουν στα λεμφικά όργανα και σχηματίζουν τους διάφορους κυτταρικούς τύπους των λεμφοκυττάρων. Η παραγωγή κυττάρων του αίματος από το μυελό των οστών είναι αστρονομικού ρυθμού, με μια κατά μέσο όρο ημερήσια παραγωγή της τάξης των 3Χ109 ερυθροκύτταρα και 0,85Χ109 κοκκιοκύτταρα/ kg βάρους σώματος/ημέρα. Ο φυσιολογικός λόγος μυελοειδών κυττάρων (ειδικότερα των ουδετερόφιλων) ως προς τα ερυθροκύτταρα κυμαίνεται από 2,5:1 έως 5:1. Ο λόγος αυτός αποτελεί ένα σημαντικό διαγνωστικό δείκτη.

Β) Λεμφικός ιστός

 Επιπρόσθετος αριθμός λεμφοκυττάρων σχηματίζεται στους αναπτυσσόμενους λεμφικούς ιστούς και όργανα όπως στο θύμο, στους λεμφαδένες και στο σπλήνα.

Πώς παράγεται το αίμα;

 Για την πλήρη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο παράγεται το αίμα ας σκεφτούμε την παραγωγή του σαν οικογενειακό δέντρο. Στην κορυφή του δέντρου βρίσκονται τα βλαστοκύτταρα του αίματος (ή αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα), τα οποία είναι τα νεότερα (πιο ανώριμα) κύτταρα που σχηματίζουν αίμα. Μπορούν να κάνουν αντίγραφα του εαυτού τους. Κάνουν επίσης νέα κύτταρα που είναι πιο κοντά στο να είναι κύτταρα του αίματος, που ονομάζεται προγονικά κύτταρα.

Υπάρχουν δύο τύποι προγονικών κυττάρων που χωρίζουν το οικογενειακό δέντρο: λεμφοειδή κύτταρα και μυελοειδή κύτταρα. Αυτά τα κύτταρα στη συνέχεια να αναπτυχθούν σε διάφορους τύπους κυττάρων του αίματος:
Τα μυελοειδή βλαστοκύτταρα αναπτύσσονται σε ερυθρά κύτταρα και ορισμένα λευκά κύτταρα (ουδετερόφιλα, ηωσινόφιλα, βασεόφιλα και μονοκύτταρα) και αιμοπετάλια. Ανώριμα μυελοειδή βλαστοκύτταρα ονομάζονται μυελοβλάστες (ή απλά βλαστοκύτταρα).
Τα λεμφοειδή βλαστοκύτταρα αναπτύσσονται σε Τ-κύτταρα και Β-κύτταρα. Ανώριμα λεμφοειδή βλαστοκύτταρα ονομάζονται λεμφοβλάστες (ή απλά βλαστοκύτταρα).

Τι είναι η μεταμόσχευση του μυελού των οστών και ποιοι την χρειάζονται;

 Μεταμόχευση μυελού των οστών είναι η αντικατάσταση του πάσχοντος μυελού με κύτταρα από έναν υγιή δότη, τα οποία μεταγγίζονται ενδοφλέβια στον ασθενή λήπτη. Ο μυελός εγκαθίσταται μέσα στα οστά του λήπτη, όπου αντικαθιστά τον ανεπαρκή μυελό του και αρχίζει η παραγωγή φυσιολογικών υγιών κυττάρων. Σε περίπτωση που ο μυελός των οστών ανεπαρκεί, έχει καταστραφεί ή διηθηθεί από κακοήθη κύτταρα, εκδηλώνονται σοβαρότατα αιματολογικά νοσήματα, όπως λευχαιμία, μυελική απλασία κ.α.

Η μεταμόσχευση Μυελού των Οστών γίνεται για θεραπεία ασθενών που έχουν μυελική απλασία (ανεπάρκεια του μυελού να φτιάξει τα κύτταρα του αίματος), λευχαιμία (παραγωγή παθολογικών κυττάρων), κληρονομικά αιματολογικά νοσήματα, ή μυελική καταστροφή (από ακτινοβολία ή φάρμακα). Παλαιότερα, αυτοί οι ασθενείς ήταν καταδικασμένοι σε θάνατο. Σήμερα, η εξέλιξη της επιστήμης δίνει σήμερα τη δυνατότητα σε μας να σώσουμε αυτούς τους ανθρώπους προσφέροντας κάτι από τον εαυτό μας. Η εθελοντική δωρεά μυελού των οστών/αιμοποιητικών κυττάρων είναι μια δωρεά παρόμοια με εκείνη της αιμοδοσίας, στην οποία κορυφώνεται η προσφορά ενός ανθρώπου προς ένα συγκεκριμένο συνάνθρωπό του στον οποίο χαρίζει πραγματικά τη ζωή.

Πώς μπορώ να γίνω εθελοντής δότης μυελού των οστών;

 Ο ενδιαφερόμενος μπορεί να εγγραφεί δωρητής Μυελού των Οστών με τους εξής τρόπους:

1. Λήψη επιχρίσματος από το στόμα (δείγμα σάλιου με μπατονέτα). Το δείγμα αποστέλλεται σε κάποιο Κέντρο Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών . Στη συνέχεια πραγματοποιείται εργαστηριακή ανάλυση δείγματος (HLA τυποποίηση) και καταχώρηση του δότη στην Ελληνική (ΕΟΜ) και Παγκόσμια Δεξαμενή Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών (BMDW).
2. Λήψη μικρής ποσότητας αίματος (15 ml περίπου -λιγότερο από ό,τι χρειάζεται μια απλή γενική εξέταση αίματος), προκειμένου να καθορισθεί ο ιστικός του τύπος (HLA) για να μπορεί να συγκριθεί με εκείνους των ασθενών.Τα HLA αντιγόνα του εθελοντή δότη καταγράφονται στο αρχείο του Κέντρου Δοτών και το Εθνικό Αρχείο Δοτών του ΕΟΜ, από τον οποίο και αναφέρονται στο Διεθνές Αρχείο. Αντίθετα, τα προσωπικά του στοιχεία παραμένουν τοπικά και δεν γίνονται γνωστά σε κανέναν εκτός του προσωπικού του Κέντρου όπου στρατολογήθηκε ο εθελοντής και της Εθνικής «Δεξαμενής» εαν ο ίδος έχει συγκατατεθεί γι’ αυτό.

Ποιός μπορεί να γίνει δότης μυελού των οστών;

 Το αν θα μπορέσει κάποιος να γίνει δότης μυελού των οστών εξαρτάται από την ηλικία και την υγεία του.Για να μπορέσει κάποιος να γίνει δότης μυελού των οστών πρέπει να είναι 18-50 ετών. Επιπρόσθετα, οι εθελοντές δότες μυελού των οστών πρέπει να πληρούν κάποια ιατρικά κριτήρια με στόχο την προστασία τόσο του ασθενή όσο και του δότη. ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΔΟΤΕΣ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΟΣΟΙ ΕΧΟΥΝ:

1.Χρόνιες παθήσεις
Άσθμα
Διαβήτης Τύπου Ι
Καρκίνος
Καρδιακές παθήσεις
Κατά πλάκας σκλήρυνση
Κίρρωση ήπατος
Μυική δυστροφία
Σχιζοφρένεια

2.Μεταδoτικές ασθένειες
AIDS
Ηπατίτιδα Β ή C

3.Αυτοάνοσα νοσήματα
Έκζεμα
Ελκώδης κολίτης
Νόσος του Crohn
Νόσος του Graves
Πορφυρία
Ρευματοειδής αρθρίτιδα
Ρευματικόςπυρετός
Σαρκοείδωση
Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος
Ψωριασική αρθρίτιδα

Πώς πραγματοποιείται η αναζήτηση συμβατού δότη μυελού των οστών;

 Η αναζήτηση ιστοσυμβατού δότη ξεκινάει από το στενό οικογενειακό περιβάλλον (κυρίως αδέλφια) του ασθενούς αφού ο ιστικός τύπος κάθε ατόμου κληρονομείται από τους γονείς του. Εάν δεν βρεθεί δότης στην άμεση οικογένεια τότε αρχίζει η διαδικασία αναζήτησης σε μη συγγενείς δότες. Η εύρεση μη συγγενούς ιστοσυμβατού δότη γίνεται μέσα από μια παγκόσμια «δεξαμενή» (BMDW – Bone Marrow Donors Worldwide) δοτών, όπου είναι συγκεντρωμένοι οι εθελοντές δότες μυελού των οστών από όλον τον κόσμο και η οποία ανανεώνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Κάθε χώρα προωθεί τους δότες της σε αυτή τη δεξαμενή, η οποία είναι προσβάσιμη μόνο στα κέντρα που κάνουν αναζήτηση για δότες. Στη παγκόσμια δεξαμενή εκτός από τους δότες υπάρχουν και όλες οι μονάδες ομφαλιοπλακουντικού αίματος. Η διαδικασία της αναζήτησης μη συγγενούς δότη για έναν ασθενή μπορεί να ξεκινήσει από την κλινική, στην οποία νοσηλεύεται, ή από τη Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών (ΜΜΜΟ) αν έχει ήδη παραπεμφθεί σε αυτό. Συγκεκριμένα, ο θεράπων γιατρός μπορεί να συμπληρώσει τη σχετική «Αίτηση Αναζήτησης Μη Συγγενούς Δότη Μυελού των Οστών» και να την στείλει ηλεκτρονικά ή με φαξ στον ΕΟΜ. Με βάση τα αναγραφόμενα στοιχεία του ασθενούς (ιστικός τύπος-HLA), οι αρμόδιοι συντονιστές αναζήτησης του ΕΟΜ, διερευνούν αν υπάρχουν συμβατοί με αυτόν δότες στο Ελληνικό και το Διεθνές αρχείο εθελοντών (BMDW) και αποστέλλουν τα αποτελέσματα της αναζήτησης στον θεράποντα γιατρό. Με αυτόν τον τρόπο, ο γιατρός ενημερώνεται άμεσα για την ύπαρξη δυνητικών δοτών για τον ασθενή του (επίπεδο συμβατότητας, αριθμός και χώρα προέλευσης). Συνεκτιμώντας τα κλινικά δεδομένα παραπέμπει τον ασθενή (αν δεν έχει ήδη παραπεμφθεί) σε μια από τις ΜΜΜΟ που λειτουργούν στη χώρα μας και έχουν άδεια για πραγματοποίηση μεταμοσχεύσεων από μη συγγενείς δότες.

Πώς γίνεται η λήψη μοσχεύματος;

 Για να πραγματοποιηθεί η λήψη μοσχεύματος και κατά συνέπεια η μεταμόσχευση είναι απαραίτητη η ύπαρξη κατάλληλου συμβατού δότη, δηλαδή ενός ατόμου με ομοιότητα ως προς τα αντιγόνα ιστοσυμβατότητας (HLA). Τα αντιγόνα αυτά είναι μόρια που εκφράζονται πάνω στα κύτταρα, είναι κληρονομικά και αποτελούν την ιστική ταυτότητα του κάθε ατόμου.Επειδή τα HLA αντιγόνα έχουν μεγάλη ποικιλομορφία η ανεύρεση δύο ατόμων με απόλυτη συμβατότητα είναι δύσκολη. Για το λόγο αυτό απαιτείται η ύπαρξη μεγάλου αριθμού εθελοντών δοτών. Σε περίπτωση λοιπόν που βρεθεί συμβατός δότης τότε πραγματοποιείται η λήψη.

Η λήψη του μοσχεύματος από τον δότη, γίνεται στο πλησιέστερο Μεταμοσχευτικό Κέντρο της περιοχής του και μεταφέρεται στο κέντρο που θα μεταμοσχευθεί ο λήπτης. Το μόσχευμα λαμβάνεται με τους εξής τρόπου:

Α) Με οστική παρακέντηση τα οστά της λεκάνης, κάτω από γενική ή ραχιαία αναισθησία, από τους ειδικούς αιματολόγους που ασχολούνται με την μεταμόσχευση. Ένας ελαφρύς πόνος στο σημείο της παρακέντησης για λίγες ώρες, είναι το μόνο σύμπτωμα που παρουσιάζει ο δότης, ο οποίος και επιστρέφει άμεσα σπίτι του.

Το ποσό του μυελού που συλλέγετε, αποτελεί το 3 – 5% του συνόλου του μυελού των οστών του δότη, το οποίο και αναγεννάται γρήγορα (εντός 20 ημερών), χωρίς να επηρεάζεται η γενική κατάστασή του. Αυτή η άμεση ανάπλαση του μυελού, δίνει τη δυνατότητα στο δότη, να προσφέρει μόσχευμα, περισσότερες από μία φορές, εάν χρειαστεί, χωρίς να αντιμετωπίσει κανένα πρόβλημα.

Β) Με την μέθοδο της συλλογής των αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων από το περιφερειακό αίμα. Η διαδικασία της συλλογής των αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων είναι παρόμοια με αυτή τις αιμοπεταλιαφαίρεσης. Το αίμα του δότη περνάει από ένα μηχάνημα το οποίο διαχωρίζει και συγκρατεί μόνο τα αρχέγονα κύτταρα και επιστρέφει το αίμα στον δότη με τα υπόλοιπα στοιχεία (λευκά – ερυθρά αιμοπετάλια).

Πιθανές παρενέργειες

Η διαδικασία της συλλογής αιμοποιητικών κυττάρων είναι απόλυτα ασφαλής για τον δότη και οι ενδεχόμενες επιπλοκές είναι σχετικά ήπιες. Ο δότης δεν κινδυνεύει από μεταδιδόμενα νοσήματα γιατί η συλλογή του μυελού γίνεται στο χειρουργείο υπό άσηπτες συνθήκες. Για τη συλλογή των αιμοποιητικών κυττάρων από το αίμα χρησιμοποιείται αποστειρωμένο σετ μιας χρήσης. Επιπλέον, πρέπει να σημειωθεί ότι, όσα αιμοποιητικά κύτταρα κι αν συλλεγούν από το μυελό ή από το αίμα, αυτά αντικαθίστανται από τις εφεδρείες του μυελού και ο δότης δεν κινδυνεύει από μυελική ανεπάρκεια. Οι επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν από τον τρόπο συλλογής μοσχεύματος μυελού των οστών είναι συνήθως ήπιες. H συχνότερη επιπλοκή είναι ο πόνος στα σημεία της συλλογής, που υποχωρεί με κοινά αναλγητικά και παρέρχεται βαθμιαία μέσα σε μία έως δύο συνήθως εβδομάδες. Ο δότης επανέρχεται στην εργασία του συνήθως μετά μία εβδομάδα. Οι επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν από τη συλλογή περιφερικών κυττάρων (αίματος δηλ.) είναι ήπιες. H συχνότερη επιπλοκή είναι συμπτώματα κοινού κρυολογήματος (πονοκέφαλος, μπουκωμένη μύτη, πόνοι στα οστά), οφειλόμενα στον αυξητικό παράγοντα G-CSF, που χορηγείται στον δότη πριν τη λήψη. Διαρκούν όσο διαρκεί η χορήγηση του G-CSF και υποχωρούν με κοινά αναλγητικά.

Τέλος όσον αφορά τη χώρα μας, Από τη δεκαετία του ’80, λειτούργησαν δύο «Δεξαμενές» δοτών, μία στην Αθήνα και μία στη Θεσσαλονίκη, στις οποίες αναφέρονταν οι εθελοντές που στρατολογούνται και τυποποιούνται σε 5 Κέντρα Δοτών. Από το τέλος του 2002, λειτουργεί μια κεντρική «Δεξαμενή» στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ), ο οποίος συντονίζει όλες τις μεταμοσχεύσεις στη χώρα μας. Η Ελληνική Τράπεζα Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών αριθμεί περισσότερους από 50.000 εθελοντές και υπολογίζεται ότι αν δημιουργήσουμε μια δεξαμενή με 200.000 εγγεγραμμένους εθελοντές, τότε η χώρα μας θα μπορεί να εξασφαλίσει, με πιθανότητα 80%, ένα συμβατό δότη για κάθε ασθενή που έχει ανάγκη.

ΠΗΓΕΣ:

www.eae.gr
www.britannica.gr
www.atlasgeneticsoncology.org
www.strengthtogive.org
www.medicalnewstoday.com
www.cancer.org
www.eom.gr
www.leukaemia.org.au

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
JANQUEIRA’S Βασικές αρχές Ιστολογίας, Μescher l. Anthony

TrueMed-ForLivingMore

 Ματίνα Κύρλα

Tο τρίτο Σάββατο του Σεπτεμβρίου έχει καθιερωθεί να εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντή Δότη Μυελού των Οστών (World Marrow Bone Donor Day), με πρωτοβουλία της Bone Marrow Donors Worldwide, μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης που εδρεύει στο Λάιντεν της Ολλανδίας. Στόχος αυτής της ημέρας δεν είναι μόνο να ευχαριστήσει τον κάθε δότη μυελού των οστών, αλλά και να ενημερώσει σωστά την παγκόσμια κοινή γνώμη για τη σημασία της εθελοντικής δωρεάς μυελού των οστών που σώζει ζωές.

Τι είναι ο Μυελός των οστών και που βρίσκεται;

Ο Μυελός είναι ρευστός ιστός που βρίσκεται μέσα στα οστά του σώματος και κυρίως στα οστά της λεκάνης και του στέρνου.

Υπάρχουν δύο διαφορετικά είδη μυελού των οστών με διαφορετικές λειτουργίες:

1. Ο ερυθρός μυελός των οστών είναι ο οποίος αποτελείται από βλαστοκύτταρα που αναπτύσσονται σε ερυθρά αιμοσφαίρια, λευκά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια.

2. Ο ωχρός ή κίτρινος μυελός των οστών ο οποίος αποθηκεύει λιπώδη ιστό.

Γενικότερα κατά τη γέννηση ενός ατόμου δεν συναντάται καθόλου κίτρινος μυελός των οστών. Τα νεογέννητα άτομα διαθέτουν μόνο ερυθρό νωτιαίαιιο μυελό ο οποίος στη συνέχεια με την πάροδο του χρόνου μετατρέπεται σε ωχρό. Στον ενήλικα άνθρωπο, ο μυελός των οστών αποτελεί το κύριο αιμοποιητικό όργανο παράγοντας καθημερινά πάνω από 600 δισεκατομμύρια κύτταρα του αίματος. Το ποσοστό σχηματισμού των κυττάρων του αίματος ποικίλλει ανάλογα με το άτομο, αλλά μια τυπική παραγωγή θα μπορούσε κατά μέσο όρο 200 δισεκατομμύρια ερυθρά αιμοσφαίρια ανά ημέρα, 10 δισεκατομμύρια λευκά κύτταρα ανά ημέρα, και 400 δισεκατομμύρια αιμοπετάλια ανά ημέρα. Ο ερυθρός μυελός των οστών εντοπίζεται κυρίως στις επιφύσεις των μακρών οστών όπως του μηριαίου οστού και του βραχιόνιου καθώς και στα επίπεδα οστά όπως αυτά της λεκάνης, στέρνου, κρανίου, πλευρών, των σπονδύλων ωμοπλάτης. Ο ωχρός μυελός εντοπίζεται κυρίως στη μυελική κοιλότητα των μακρών οστών (ανάμεσα στα δύο άκρα). Σε περιπτώσεις μεγάλης απώλειας αίματος ο οργανισμός διαθέτει τη δυνατότητα να μετατρέψει ωχρό μυελό σε ερυθρό προκειμένου να αυξήσει την αιμοποιητική του ικανότητα.

Ποια είναι τα κύτταρα του αίματος;

Ερυθρά αιμοσφαίρια

 Περιέχουν την αιμοσφαιρίνη στην οποία οφείλεται και το κόκκινο χρώμα του αίματος. Προσλαμβάνουν το οξυγόνο από τους πνεύμονες και το μεταφέρουν στους διάφορουςιστούς και στα κύτταρα. Από εκεί παραλαμβάνουν το διοξείδιο του άνθρακα, το οποίο αποβάλλεται κατά την επιστροφή τους στους πνεύμονες. Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα των κυττάρων, των ιστών και των οργάνων μας και σε τελική ανάλυση η ίδια η ζωή.

Αιμοπετάλια ή θρομβοκύτταρα

 Είναι μικροσκοπικά κύτταρα που έχουν πολύ σημαντικό ρόλο στη διαδικασία πήξης του αίματος. Μέσω μιας πολύπλοκης διαδικασίας, σχηματίζουν τον αιμοστατικό αιμοπεταλιακό θρόμβο που φράζει το σημείο τραυματισμού ενός αγγείου, σταματώντας έτσι την αιμορραγία.

Λευκά αιμοσφαίρια

Τα λευκά αιμοσφαίρια αποτελούν τους «στρατιώτες» του οργανισμού μας. Είναι υπεύθυνα για την άμυνα του, καταπολεμώντας μικρόβια, ιούς και άλλους εισβολείς. Υπάρχουν 5 κύρια είδη λευκών αιμοσφαιρίων (ουδετερόφιλα ή πολυμορφοπύρηνα, λεμφοκύτταρα, μονοπύρηνα, βασεόφιλα και ηωσινόφιλα). Κάθε είδος λευκών αιμοσφαιρίων έχει διαφορετική δράση.

Τα κύτταρα αυτά αποτελούν τα έμμορφα συστατικά του αίματος. Δεν πρέπει ωστόσο να ξεχνάμε πως το αίμα αποτελείται κατά το ήμισυ από ένα υποκίτρινο υγρό που ονομάζεται πλάσμα. Η παρακάτω εικόνα περιγράφει τη σύσταση του πλάσματος:

Πού παράγεται το αίμα;

 Η θέση αιμοποίησης δεν παραμένει ίδια αλλά μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ανάπτυξης. Έτσι λοιπόν ανάλογα με τη θέση της αιμοποίησης μπορούμε να διακρίνουμε τις παρακάτω φάσεις:

Προηπατική φάση, (2η εβδομάδα έως 2ο μήνα)

 Στα αρχικά στάδια της εμβρυογένεσης, η αρχική θέση αιμοποίησης, υπό την επαγωγική επίδραση του ενδοδέρματος, είναι το μεσόδερμα του λεκιθικού ασκού και ο συνδετικός μίσχος του εμβρύου. Στις περιοχές αυτές σχηματίζονται αιμοποιητικές νησίδες αποτελούμενες από μεσεγχυματικά κύτταρα. Το ενδοθήλιο των πρώτων αγγείων σχηματίζεται από τα επιφανειακά κύτταρα αυτών των νησιδίων, ενώ τα πιο εσωτερικά διαφοροποιούνται σε βλαστικά κύτταρα του αίματος και ειδικότερα σε αρχέγονες ερυθροβλάστες. Στη φάση αυτή δεν σχηματίζονται λευκοκύτταρα ή αιμοπετάλια. Η πρωταρχική αυτή φάση σχηματισμού κυττάρων του αίματος αποτελεί τη μεσοβλαστική φάση της αιμοποίησης.

Ηπατοσπληνική φάση, (6η εβδομάδα έως τη γέννηση)

Περίπου την 6η εβδομάδα της ανάπτυξης αρχίζει η αιμοποίηση στην καταβολή του ήπατος και αργότερα στον σπλήνα (ηπατοσπληνική φάση της αιμοποίησης), από αιμοποιητικά αρχέγονα κύτταρα που εισέρχονται στο παρέγχυμα αυτών των οργάνων και σχηματίζουν μια μεγάλη ποικιλία κυττάρων του αίματος.
Το ήπαρ παράγει κοκκιοκύτταρα, αιμοπετάλια και ερυθρά κύτταρα εμπύρηνα (ερυθροβάστες) ή απύρηνα (ερυθροκύτταρα). Η αιμοποίηση ελαττώνεται στο ήπαρ κατά τον πέμπτο μήνα, αλλά συνεχίζεται σε χαμηλά επίπεδα λίγες εβδομάδες μετά τη γέννηση.
Αν και το ήπαρ αποτελεί την κύρια θέση αιμοποίησης για το πρώτο ήμισυ της εγκυμοσύνης, η παραγωγή των κυττάρων του αίματος λαμβάνει χώρα, επίσης, με μικρότερη ένταση στο σπλήνα. Ο σπλήνας παράγει κυρίως ερυθροκύτταρα και μικρό αριθμό κοκκιοκυττάρων και αιμοπεταλίων. Ακριβώς πριν τη γέννηση, η λεμφοκυτταροποίηση αποτελεί μια σημαντική λειτουργία του σπλήνα.
Ο θύμος παράγει σχεδόν αποκλειστικά λεμφοκύτταρα τα οποία διαφοροποιούνται σε Τ λεμφοκύτταρα.

Μυελολεμφατική φάση (οριστική φάση)

 Περίπου στους 2 ½ μήνες της ανάπτυξης η θέση αιμοποίησης αλλάζει και μετατοπίζεται στο μυελό των οστών και στο λεμφικό ιστό.

Α) Μυελός των οστών

 Μεταξύ του 2ου και 3ου μήνα της ενδομήτριας ζωής, όταν ο χόνδρος στη κλείδα αρχίζει σταδιακά να αντικαθίσταται από οστίτη ιστό, αρχίζει να λειτουργεί ο μυελός των οστών (μυελοειδής φάση της αιμοποίησης) ως θέση αιμοποίησης και να ελαττώνεται ο σχηματισμός των κυττάρων του αίματος στο ήπαρ. Έτσι η κλείδα αποτελεί το πρώτο οστούν που δείχνει αιμοποιητική δραστηριότητα. Μεταξύ του του 4ου και 6ου μήνα της ενδομήτριας ζωής αρχίζει να λειτουργεί ο μυελός και των άλλων οστών με το σχηματισμό αρχικά των κοκκιοκυττάρων και των αιμοπεταλίων στις μυελικές κοιλότητες, ενώ από τον 7o μήνα αρχίζει η παραγωγή ερυθροκυττάρων.

Ήδη κατά τη γέννηση, ο μυελός όλων σχεδόν των οστών του οργανισμού αποτελεί την κύρια θέση παραγωγής των κυττάρων του αίματος. Στο μυελό των οστών παράγονται, επίσης, κύτταρα που μεταναστεύουν στα λεμφικά όργανα και σχηματίζουν τους διάφορους κυτταρικούς τύπους των λεμφοκυττάρων. Η παραγωγή κυττάρων του αίματος από το μυελό των οστών είναι αστρονομικού ρυθμού, με μια κατά μέσο όρο ημερήσια παραγωγή της τάξης των 3Χ109 ερυθροκύτταρα και 0,85Χ109 κοκκιοκύτταρα/ kg βάρους σώματος/ημέρα. Ο φυσιολογικός λόγος μυελοειδών κυττάρων (ειδικότερα των ουδετερόφιλων) ως προς τα ερυθροκύτταρα κυμαίνεται από 2,5:1 έως 5:1. Ο λόγος αυτός αποτελεί ένα σημαντικό διαγνωστικό δείκτη.

Β) Λεμφικός ιστός

 Επιπρόσθετος αριθμός λεμφοκυττάρων σχηματίζεται στους αναπτυσσόμενους λεμφικούς ιστούς και όργανα όπως στο θύμο, στους λεμφαδένες και στο σπλήνα.

Πώς παράγεται το αίμα;

 Για την πλήρη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο παράγεται το αίμα ας σκεφτούμε την παραγωγή του σαν οικογενειακό δέντρο. Στην κορυφή του δέντρου βρίσκονται τα βλαστοκύτταρα του αίματος (ή αιμοποιητικά βλαστοκύτταρα), τα οποία είναι τα νεότερα (πιο ανώριμα) κύτταρα που σχηματίζουν αίμα. Μπορούν να κάνουν αντίγραφα του εαυτού τους. Κάνουν επίσης νέα κύτταρα που είναι πιο κοντά στο να είναι κύτταρα του αίματος, που ονομάζεται προγονικά κύτταρα.

Υπάρχουν δύο τύποι προγονικών κυττάρων που χωρίζουν το οικογενειακό δέντρο: λεμφοειδή κύτταρα και μυελοειδή κύτταρα. Αυτά τα κύτταρα στη συνέχεια να αναπτυχθούν σε διάφορους τύπους κυττάρων του αίματος:
Τα μυελοειδή βλαστοκύτταρα αναπτύσσονται σε ερυθρά κύτταρα και ορισμένα λευκά κύτταρα (ουδετερόφιλα, ηωσινόφιλα, βασεόφιλα και μονοκύτταρα) και αιμοπετάλια. Ανώριμα μυελοειδή βλαστοκύτταρα ονομάζονται μυελοβλάστες (ή απλά βλαστοκύτταρα).
Τα λεμφοειδή βλαστοκύτταρα αναπτύσσονται σε Τ-κύτταρα και Β-κύτταρα. Ανώριμα λεμφοειδή βλαστοκύτταρα ονομάζονται λεμφοβλάστες (ή απλά βλαστοκύτταρα).

Τι είναι η μεταμόσχευση του μυελού των οστών και ποιοι την χρειάζονται;

Μεταμόχευση μυελού των οστών είναι η αντικατάσταση του πάσχοντος μυελού με κύτταρα από έναν υγιή δότη, τα οποία μεταγγίζονται ενδοφλέβια στον ασθενή λήπτη. Ο μυελός εγκαθίσταται μέσα στα οστά του λήπτη, όπου αντικαθιστά τον ανεπαρκή μυελό του και αρχίζει η παραγωγή φυσιολογικών υγιών κυττάρων. Σε περίπτωση που ο μυελός των οστών ανεπαρκεί, έχει καταστραφεί ή διηθηθεί από κακοήθη κύτταρα, εκδηλώνονται σοβαρότατα αιματολογικά νοσήματα, όπως λευχαιμία, μυελική απλασία κ.α.

Η μεταμόσχευση Μυελού των Οστών γίνεται για θεραπεία ασθενών που έχουν μυελική απλασία (ανεπάρκεια του μυελού να φτιάξει τα κύτταρα του αίματος), λευχαιμία (παραγωγή παθολογικών κυττάρων), κληρονομικά αιματολογικά νοσήματα, ή μυελική καταστροφή (από ακτινοβολία ή φάρμακα). Παλαιότερα, αυτοί οι ασθενείς ήταν καταδικασμένοι σε θάνατο. Σήμερα, η εξέλιξη της επιστήμης δίνει σήμερα τη δυνατότητα σε μας να σώσουμε αυτούς τους ανθρώπους προσφέροντας κάτι από τον εαυτό μας. Η εθελοντική δωρεά μυελού των οστών/αιμοποιητικών κυττάρων είναι μια δωρεά παρόμοια με εκείνη της αιμοδοσίας, στην οποία κορυφώνεται η προσφορά ενός ανθρώπου προς ένα συγκεκριμένο συνάνθρωπό του στον οποίο χαρίζει πραγματικά τη ζωή.

Πώς μπορώ να γίνω εθελοντής δότης μυελού των οστών;

Ο ενδιαφερόμενος μπορεί να εγγραφεί δωρητής Μυελού των Οστών με τους εξής τρόπους:

1. Λήψη επιχρίσματος από το στόμα (δείγμα σάλιου με μπατονέτα). Το δείγμα αποστέλλεται σε κάποιο Κέντρο Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών . Στη συνέχεια πραγματοποιείται εργαστηριακή ανάλυση δείγματος (HLA τυποποίηση) και καταχώρηση του δότη στην Ελληνική (ΕΟΜ) και Παγκόσμια Δεξαμενή Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών (BMDW).
2. Λήψη μικρής ποσότητας αίματος (15 ml περίπου -λιγότερο από ό,τι χρειάζεται μια απλή γενική εξέταση αίματος), προκειμένου να καθορισθεί ο ιστικός του τύπος (HLA) για να μπορεί να συγκριθεί με εκείνους των ασθενών.Τα HLA αντιγόνα του εθελοντή δότη καταγράφονται στο αρχείο του Κέντρου Δοτών και το Εθνικό Αρχείο Δοτών του ΕΟΜ, από τον οποίο και αναφέρονται στο Διεθνές Αρχείο. Αντίθετα, τα προσωπικά του στοιχεία παραμένουν τοπικά και δεν γίνονται γνωστά σε κανέναν εκτός του προσωπικού του Κέντρου όπου στρατολογήθηκε ο εθελοντής και της Εθνικής «Δεξαμενής» εαν ο ίδος έχει συγκατατεθεί γι’ αυτό.

Ποιός μπορεί να γίνει δότης μυελού των οστών;

Το αν θα μπορέσει κάποιος να γίνει δότης μυελού των οστών εξαρτάται από την ηλικία και την υγεία του.Για να μπορέσει κάποιος να γίνει δότης μυελού των οστών πρέπει να είναι 18-50 ετών. Επιπρόσθετα, οι εθελοντές δότες μυελού των οστών πρέπει να πληρούν κάποια ιατρικά κριτήρια με στόχο την προστασία τόσο του ασθενή όσο και του δότη. ΔΕΝ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΔΟΤΕΣ ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ ΟΣΟΙ ΕΧΟΥΝ:

1.Χρόνιες παθήσεις
Άσθμα
Διαβήτης Τύπου Ι
Καρκίνος
Καρδιακές παθήσεις
Κατά πλάκας σκλήρυνση
Κίρρωση ήπατος
Μυική δυστροφία
Σχιζοφρένεια

2.Μεταδoτικές ασθένειες
AIDS
Ηπατίτιδα Β ή C

3.Αυτοάνοσα νοσήματα
Έκζεμα
Ελκώδης κολίτης
Νόσος του Crohn
Νόσος του Graves
Πορφυρία
Ρευματοειδής αρθρίτιδα
Ρευματικόςπυρετός
Σαρκοείδωση
Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος
Ψωριασική αρθρίτιδα

Πώς πραγματοποιείται η αναζήτηση συμβατού δότη μυελού των οστών;

Η αναζήτηση ιστοσυμβατού δότη ξεκινάει από το στενό οικογενειακό περιβάλλον (κυρίως αδέλφια) του ασθενούς αφού ο ιστικός τύπος κάθε ατόμου κληρονομείται από τους γονείς του. Εάν δεν βρεθεί δότης στην άμεση οικογένεια τότε αρχίζει η διαδικασία αναζήτησης σε μη συγγενείς δότες. Η εύρεση μη συγγενούς ιστοσυμβατού δότη γίνεται μέσα από μια παγκόσμια «δεξαμενή» (BMDW – Bone Marrow Donors Worldwide) δοτών, όπου είναι συγκεντρωμένοι οι εθελοντές δότες μυελού των οστών από όλον τον κόσμο και η οποία ανανεώνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Κάθε χώρα προωθεί τους δότες της σε αυτή τη δεξαμενή, η οποία είναι προσβάσιμη μόνο στα κέντρα που κάνουν αναζήτηση για δότες. Στη παγκόσμια δεξαμενή εκτός από τους δότες υπάρχουν και όλες οι μονάδες ομφαλιοπλακουντικού αίματος. Η διαδικασία της αναζήτησης μη συγγενούς δότη για έναν ασθενή μπορεί να ξεκινήσει από την κλινική, στην οποία νοσηλεύεται, ή από τη Μονάδα Μεταμόσχευσης Μυελού των Οστών (ΜΜΜΟ) αν έχει ήδη παραπεμφθεί σε αυτό. Συγκεκριμένα, ο θεράπων γιατρός μπορεί να συμπληρώσει τη σχετική «Αίτηση Αναζήτησης Μη Συγγενούς Δότη Μυελού των Οστών» και να την στείλει ηλεκτρονικά ή με φαξ στον ΕΟΜ. Με βάση τα αναγραφόμενα στοιχεία του ασθενούς (ιστικός τύπος-HLA), οι αρμόδιοι συντονιστές αναζήτησης του ΕΟΜ, διερευνούν αν υπάρχουν συμβατοί με αυτόν δότες στο Ελληνικό και το Διεθνές αρχείο εθελοντών (BMDW) και αποστέλλουν τα αποτελέσματα της αναζήτησης στον θεράποντα γιατρό. Με αυτόν τον τρόπο, ο γιατρός ενημερώνεται άμεσα για την ύπαρξη δυνητικών δοτών για τον ασθενή του (επίπεδο συμβατότητας, αριθμός και χώρα προέλευσης). Συνεκτιμώντας τα κλινικά δεδομένα παραπέμπει τον ασθενή (αν δεν έχει ήδη παραπεμφθεί) σε μια από τις ΜΜΜΟ που λειτουργούν στη χώρα μας και έχουν άδεια για πραγματοποίηση μεταμοσχεύσεων από μη συγγενείς δότες.

Πώς γίνεται η λήψη μοσχεύματος

Για να πραγματοποιηθεί η λήψη μοσχεύματος και κατά συνέπεια η μεταμόσχευση είναι απαραίτητη η ύπαρξη κατάλληλου συμβατού δότη, δηλαδή ενός ατόμου με ομοιότητα ως προς τα αντιγόνα ιστοσυμβατότητας (HLA). Τα αντιγόνα αυτά είναι μόρια που εκφράζονται πάνω στα κύτταρα, είναι κληρονομικά και αποτελούν την ιστική ταυτότητα του κάθε ατόμου.Επειδή τα HLA αντιγόνα έχουν μεγάλη ποικιλομορφία η ανεύρεση δύο ατόμων με απόλυτη συμβατότητα είναι δύσκολη. Για το λόγο αυτό απαιτείται η ύπαρξη μεγάλου αριθμού εθελοντών δοτών. Σε περίπτωση λοιπόν που βρεθεί συμβατός δότης τότε πραγματοποιείται η λήψη.

Η λήψη του μοσχεύματος από τον δότη, γίνεται στο πλησιέστερο Μεταμοσχευτικό Κέντρο της περιοχής του και μεταφέρεται στο κέντρο που θα μεταμοσχευθεί ο λήπτης. Το μόσχευμα λαμβάνεται με τους εξής τρόπου:

Α) Με οστική παρακέντηση τα οστά της λεκάνης, κάτω από γενική ή ραχιαία αναισθησία, από τους ειδικούς αιματολόγους που ασχολούνται με την μεταμόσχευση. Ένας ελαφρύς πόνος στο σημείο της παρακέντησης για λίγες ώρες, είναι το μόνο σύμπτωμα που παρουσιάζει ο δότης, ο οποίος και επιστρέφει άμεσα σπίτι του.

Το ποσό του μυελού που συλλέγετε, αποτελεί το 3 – 5% του συνόλου του μυελού των οστών του δότη, το οποίο και αναγεννάται γρήγορα (εντός 20 ημερών), χωρίς να επηρεάζεται η γενική κατάστασή του. Αυτή η άμεση ανάπλαση του μυελού, δίνει τη δυνατότητα στο δότη, να προσφέρει μόσχευμα, περισσότερες από μία φορές, εάν χρειαστεί, χωρίς να αντιμετωπίσει κανένα πρόβλημα.

Β) Με την μέθοδο της συλλογής των αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων από το περιφερειακό αίμα. Η διαδικασία της συλλογής των αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων είναι παρόμοια με αυτή τις αιμοπεταλιαφαίρεσης. Το αίμα του δότη περνάει από ένα μηχάνημα το οποίο διαχωρίζει και συγκρατεί μόνο τα αρχέγονα κύτταρα και επιστρέφει το αίμα στον δότη με τα υπόλοιπα στοιχεία (λευκά – ερυθρά αιμοπετάλια).

Πιθανές παρενέργειες

Η διαδικασία της συλλογής αιμοποιητικών κυττάρων είναι απόλυτα ασφαλής για τον δότη και οι ενδεχόμενες επιπλοκές είναι σχετικά ήπιες. Ο δότης δεν κινδυνεύει από μεταδιδόμενα νοσήματα γιατί η συλλογή του μυελού γίνεται στο χειρουργείο υπό άσηπτες συνθήκες. Για τη συλλογή των αιμοποιητικών κυττάρων από το αίμα χρησιμοποιείται αποστειρωμένο σετ μιας χρήσης. Επιπλέον, πρέπει να σημειωθεί ότι, όσα αιμοποιητικά κύτταρα κι αν συλλεγούν από το μυελό ή από το αίμα, αυτά αντικαθίστανται από τις εφεδρείες του μυελού και ο δότης δεν κινδυνεύει από μυελική ανεπάρκεια. Οι επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν από τον τρόπο συλλογής μοσχεύματος μυελού των οστών είναι συνήθως ήπιες. H συχνότερη επιπλοκή είναι ο πόνος στα σημεία της συλλογής, που υποχωρεί με κοινά αναλγητικά και παρέρχεται βαθμιαία μέσα σε μία έως δύο συνήθως εβδομάδες. Ο δότης επανέρχεται στην εργασία του συνήθως μετά μία εβδομάδα. Οι επιπλοκές που μπορεί να προκύψουν από τη συλλογή περιφερικών κυττάρων (αίματος δηλ.) είναι ήπιες. H συχνότερη επιπλοκή είναι συμπτώματα κοινού κρυολογήματος (πονοκέφαλος, μπουκωμένη μύτη, πόνοι στα οστά), οφειλόμενα στον αυξητικό παράγοντα G-CSF, που χορηγείται στον δότη πριν τη λήψη. Διαρκούν όσο διαρκεί η χορήγηση του G-CSF και υποχωρούν με κοινά αναλγητικά.

Τέλος όσον αφορά τη χώρα μας, Από τη δεκαετία του ’80, λειτούργησαν δύο «Δεξαμενές» δοτών, μία στην Αθήνα και μία στη Θεσσαλονίκη, στις οποίες αναφέρονταν οι εθελοντές που στρατολογούνται και τυποποιούνται σε 5 Κέντρα Δοτών. Από το τέλος του 2002, λειτουργεί μια κεντρική «Δεξαμενή» στον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων (ΕΟΜ), ο οποίος συντονίζει όλες τις μεταμοσχεύσεις στη χώρα μας. Η Ελληνική Τράπεζα Εθελοντών Δοτών Μυελού των Οστών αριθμεί περισσότερους από 50.000 εθελοντές και υπολογίζεται ότι αν δημιουργήσουμε μια δεξαμενή με 200.000 εγγεγραμμένους εθελοντές, τότε η χώρα μας θα μπορεί να εξασφαλίσει, με πιθανότητα 80%, ένα συμβατό δότη για κάθε ασθενή που έχει ανάγκη.

ΠΗΓΕΣ:

www.eae.gr
www.britannica.gr
www.atlasgeneticsoncology.org
www.strengthtogive.org
www.medicalnewstoday.com
www.cancer.org
www.eom.gr
www.leukaemia.org.au

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
JANQUEIRA’S Βασικές αρχές Ιστολογίας, Μescher l. Anthony

TrueMed-ForLivingMore