Οξεία Παγκρεατίτιδα: Αιτιοπαθογένεια, κλινική εικόνα, διάγνωση και θεραπεία
13-12-2020



Το πάγκρεας είναι ένα οπισθοπεριτοναϊκό όργανο που χωρίζεται ανατομικά σε πέντε τμήματα: την κεφαλή, την αγκιστροειδή απόφυση, τον αυχένα, το σώμα και την ουρά.
Πρόκειται για έναν μικτό αδένα αποτελούμενο από εξωκρινή(80%) και ενδοκρινή (20%) μοίρα. Η εξωκρινής μοίρα αφορά στην έκκριση του παγκρεατικού υγρού, το οποίο αλκαλοποιεί το όξινο περιεχόμενο που περνάει από το στόμαχο στο δωδεκαδάκτυλο αλλά και είναι υπεύθυνο για τη διάσπαση των πρωτεϊνών, των λιπών, των πολυσακχαριτών και των νουκλεοτιδίων σε απλούστερες ενώσεις λόγω των παγκρεατικών ενζύμων που περιέχει.
Η ενδοκρινής μοίρα του παγκρέατος αφορά πέντε κύριους τύπους κυττάρων, στα νησίδια του Langerhans που εκκρίνουν ινσουλίνη, γλυκαγόνη, σωματοστατίνη και άλλες ορμόνες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην διατήρρηση ισορροπίας της γλυκόζης και των αλάτων στο σώμα μας.
Οξεία παγκρεατίτιδα είναι η οξεία φλεγμονή του παγκρέατος και περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα παθολογοανατομικών αλλοιώσεων που κυμαίνονται από απλό οίδημα του παρεγχύματος του οργάνου μέχρι βαριά προσβολή του με αιμορραγία και νέκρωση. Η νόσος είναι συχνότερη σε γυναίκες μετά την ηλικία των 40 ετών.
ΑΙΤΙΟΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ
Η επικρατέστερη θεωρία για την παθογένεια της οξείας παγκρεατίτιδας είναι η θεωρία της αυτοπεψίας: ένας αιτιολογικός παράγοντας (θα αναλυθούν παρακάτω) προκαλεί παροδική ή μόνιμη απόφραξη του παγκρεατικού πόρου, η οποία οδηγεί στη συσσώρευση ζυμογόνων κοκκίων μέσα στο αδενοκυψελιδικό παγκρεατικό κύτταρο.



Κατά συνέπεια η συνεντόπιση πρωτεολυτικών ενζύμων(ζυμογόνα και θρυψινογόνο) με λυσσοσωματικές υδρολάσες, όπως η καθεψίνη Β, που υπάρχουν στα κυτταροπλασματικά κενοτόπια ενεργοποιεί το θρυψινογόνο και αυτό τη θρυψίνη και εν συνεχεία τα άλλα ένζυμα.
Έτσι ενεργοποιείται μία ενδοπαγκρεατική φλεγμονώδης αντίδραση, που προκαλεί καταστροφή του παγκρεατικού κυττάρου,το οποίο κατά τη λύση του απελευθερώνει μια σειρά κυτταρικών μεσολαβητών (TNF-a, PAF,IL-1 κ.α.). Οι κυτταροκίνες αυτές προσελκύουν με χημειοτακτικό τρόπο, μακροφάγα και ουδετερόφιλα καθώς επίσης ενεργοποιείται και το συμπλήρωμα.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες αλλά και τα κυκλοφορούντα στη συστηματική κυκλοφορία πρωτεολυτικά ένζυμα του παγκρέατος προκαλούν περαιτέρω βλάβη στο πάγκρεας αλλά και συστηματικές διαταρραχές (υποογκαιμία,υπόταση, βλάβες στους πνεύμονες, νεφρούς κ.α.)
Όσον αφορά στον αιτιολογικό παράγοντα που προκαλεί τον παραπάνω καταρράκτη φλεγμονής οι δύο κύριες αιτίες είναι οι χολόλιθοι και ο αλκοολισμός.
Περίπου το 35-40% των περιπτώσεων οξείας παγκρεατίτιδας, συνοδεύονται από χολολιθίαση, η οποία αν δεν θεραπευθεί, συχνά υποτροπιάζει. Η συχνότητα της εξαρτάται από το πληθυσμό που μελετάμε. Στην Ελλάδα ενοχοποιείται στο 85% περίπου των περιπτώσεων οξείας παγκρεατίτιδας. Η οξεία παγκρεατίτιδα σαν επακόλουθο της χολολιθίασης φαίνεται ότι κατά κύριο λόγο οφείλεται στη πρόσκαιρη απόφραξη ή σε οίδημα που προκαλείται στο φύμα του Vater από τη διέλευση του χολόλιθου.
Στην Αμερική το 40% των οξειών παγκρεατίτιδων είναι αλκοολικής αιτιολογίας Σαν μηχανισμός από πολλούς θεωρείται η φλεγμονή του σφικτήρα του Oddi με συνέπεια το σπασμό του.
Άλλες αιτίες Οξείας παγκρεατίτιδας είναι:
-
Φαρμακευτική παγκρεατίτιδα
-
Παγκρεατίτιδα μετά από ERCP
-
Η Υπερασβεστιαιμία
-
Μετά από λοίμωξη(π.χ. ιός παρωτίτιδας)
-
Μετά από απόφραξη(12/λικά έλκη,περιληκιθυκά νεοπλάσματα,δισχιδές πάγκρεας)
-
Τραυματική
-
Οικογενής,Αυτοάνοση,Ιδιοπαθής
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ
Ασθενείς με οξεία παγκρεατίτιδα χαρακτηρίζονται από έντονο κοιλιακό άλγος, που συνήθως ακολουθεί ένα πλούσιο γεύμα ή μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ και έχει διαξιφιστικό χαρακτήρα,ενίοτε δε μπορεί να αντανακλά στη ράχη. Σε αρκετές περιπτώσεις το άλγος συνοδεύεται από ναυτία και έμετο.
Στην κλινική εξέταση διαπιστώνεται μέτριος πυρετός (38-39°C), ταχυκαρδία και ταχύπνοια.
Η ακρόαση της κοιλιάς αποκαλύπτει ελαττωμένους εντερικούς ήχους, ενώ η ψηλάφησή της σημεία guarding και rebound.
Σε περιπτώσεις νεκρωτικής παγκρεατίτιδας παρουσιάζονται εκχυμώσεις στην
πλάγια κοιλιακή χώρα (σημείο Gray-Turner) και περιομφαλικά( σημείο Cullen)






Τέλος, στις βαριές περιπτώσεις ενδέχεται να υπάρχουν ευρύματα κυκλοφορικής καταπληξίας(shock) και ελαφρός ίκτερος.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Εκτός από το ιστορικό και την κλινική εικόνα, στη διαγνωστική προσπέλαση μας βοηθούν μία σειρά εργαστηριακών και διαγνωστικών εξετάσεων.
Η διάγνωση συνήθως επιβεβαιώνεται με τη μέτρηση της αμυλάσης αίματος και των ούρων οι οποίες πρέπει να λαμβάνονται πάντα σε ένα επιγαστρικό οξύ πόνο. Η διαστάση αίματος αυξάνεται 2-8 ώρες από την αρχή του πόνου και διατηρείται αυξημένη για 2-3 μέρες. Στα ούρα συνήθως εμφανίζεται μετά από 6-12 ώρες από την αρχή του επισοδείου και διατηρείται αυξημένη για 2-3 μέρες. Παραμονή αυξημένων τιμών αμυλάσης πέρα της βδομάδας στο αίμα και τα ούρα υποδηλώνει επιπλοκή οξείας παγκρεατίτιδας (ψευδοκύστη, απόστημα).
Στις περιπτώσεις που συνυπάρχουν και παθήσεις των σιελογόνων αδένων είναι αναγκαία η μέτρηση των ισοενζύμων της αμυλάσης (του κλάσματος S ή σιαλικού και του P ή παγκρεατικού). Στις περιπτώσεις αυτές βοηθά και η μέτρηση της λιπάσης για τη διαφορική διάγνωση. Η μέτρηση των άλλων πρωτεολυτικών ενζύμων (θρυψίνη, χυμοθριψίνη, κτλ.) γίνεται ερευνητικά και φαίνεται ότι είναι πιο αξιόπιστες, αλλά είναι δύσκολο να μετρηθούν ως εξετάσεις ρουτίνας προς το παρόν.
Ο υπόλοιπος εργαστηριακός έλεγχος αποκαλύπτει μη ειδικούς δείκτες φλεγμονής όπως αυξημένη ΤΚΕ, CRP, τρανσαμινάσες και LDH, υπολευκωματιναιμία και υπασβεστιαιμία.
Απεικονιστική εξέταση εκλογής είναι η Αξονική Τομογραφία Άνω κοιλίας με per os και ενδοφλέβιο σκιαγραφικό, η οποία αποκαλύπτει τη φλεγμονή του οργάνου(διόγκωσή του και ασαφοποίηση περιπαγκρεατικού λίπους) αλλά και την ύπαρξη τοπικών επιπλοκών όπως οι ψευδοκύστεις.



ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η οξεία παγκρεατίτιδα στην πλειονότητα των περιπτώσεων(85-90%) ακολουθεί ήπια και ανεπίπλεκτη πορεία που οδηγεί στην ίαση και την πλήρη υποχώρηση των συμπτωμάτων σε διάστημα 7-10 ημερών. Χορηγούνται συνήθως αναλγητικά(εκτός από μορφίνη), υγρά και ηλεκτρολύτες. Τα αντιβιοτικά χορηγούνται προφυλακτικώς σε νεκρωτικές μορφές της νόσου. Ο ασθενής δεν σιτίζεται για λίγες μέρες, ενώ σε άλλες περιπτώσεις προτιμάται η σίτιση με ρινογαστρικό καθετήρα.
Η χειρουργική αντιμετώπιση αφορά κυριώς στην αντιμετώπιση των επιπλοκών της νόσου (συλλογές υγρού, ψευδοκύστεις, παγκρεατικό απόστημα) και σε ασθενείς με βαρειά οξεία παγκρεατίτιδα λιθιασικής αιτιολογίας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
-
“ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ Α’ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑ”
-
“ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΩΝ ΔΕΠ ΕΚΠΑ”
-
“Management of Acute Pancreatitis” American College of Gastroenterology
-
https://eclass.uoa.gr/modules/document/file.php/MED505/
-
“Alcohol Consumption as a Risk Factor for Acute and Chronic Pancreatitis: A Systematic Review and a Series of Meta-analyses” National Library of Medicine
-
pathoma lectures chapter 11:exocrine pancreas
-
https://www.sambalis.gr/pathiseis/chole/acute-pancreatitis/
Κοινοποιήστε








Παραφίμωση: Αίτια, Συμπτώματα, Επιπλοκές και Θεραπευτική Αντιμετώπιση
Η παραφίμωση είναι μία επείγουσα ιατρική κατάσταση κατά την οποία η ακροποσθία, δηλαδή το δέρμα που καλύπτει την κεφαλή του πέους, δεν επιστρέφει στη φυσιολογική της θέση μετά την έλξη προς τα πίσω


Συνέντευξη με την ειδικευόμενη ψυχίατρο Κουνατιάδου Χριστίνα
H ειδικευόμενη ψυχίατρος Κουνατιάδου Χριστίνα απαντάει στις ερωτήσεις μας σχετικά με το επάγγελμα της στην Ελλάδα
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ
Βρείτε μας στο Facebook και στο Instagram
| Επικοινωνία | Η ομάδα μας | Διαφημιστείτε στη truemed.gr| | Όροι χρήσης | Προσωπικά δεδομένα | Copyright©Truemed | |Για περισσότερη ζωή |
Designed – Developed by Premiumweb.gr



© 2019 TrueMed Media. All rights reserved. Our website services, content, and products are for informational purposes only. TrueMed Media does not provide medical advice, diagnosis, or treatment.
Οξεία Παγκρεατίτιδα: Αιτιοπαθογένεια, κλινική εικόνα, διάγνωση και θεραπεία



Το πάγκρεας είναι ένα οπισθοπεριτοναϊκό όργανο που χωρίζεται ανατομικά σε πέντε τμήματα: την κεφαλή, την αγκιστροειδή απόφυση, τον αυχένα, το σώμα και την ουρά.
Πρόκειται για έναν μικτό αδένα αποτελούμενο από εξωκρινή(80%) και ενδοκρινή (20%) μοίρα. Η εξωκρινής μοίρα αφορά στην έκκριση του παγκρεατικού υγρού, το οποίο αλκαλοποιεί το όξινο περιεχόμενο που περνάει από το στόμαχο στο δωδεκαδάκτυλο αλλά και είναι υπεύθυνο για τη διάσπαση των πρωτεϊνών, των λιπών, των πολυσακχαριτών και των νουκλεοτιδίων σε απλούστερες ενώσεις λόγω των παγκρεατικών ενζύμων που περιέχει.
Η ενδοκρινής μοίρα του παγκρέατος αφορά πέντε κύριους τύπους κυττάρων, στα νησίδια του Langerhans που εκκρίνουν ινσουλίνη, γλυκαγόνη, σωματοστατίνη και άλλες ορμόνες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην διατήρρηση ισορροπίας της γλυκόζης και των αλάτων στο σώμα μας.
Οξεία παγκρεατίτιδα είναι η οξεία φλεγμονή του παγκρέατος και περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα παθολογοανατομικών αλλοιώσεων που κυμαίνονται από απλό οίδημα του παρεγχύματος του οργάνου μέχρι βαριά προσβολή του με αιμορραγία και νέκρωση. Η νόσος είναι συχνότερη σε γυναίκες μετά την ηλικία των 40 ετών.
ΑΙΤΙΟΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ
Η επικρατέστερη θεωρία για την παθογένεια της οξείας παγκρεατίτιδας είναι η θεωρία της αυτοπεψίας: ένας αιτιολογικός παράγοντας (θα αναλυθούν παρακάτω) προκαλεί παροδική ή μόνιμη απόφραξη του παγκρεατικού πόρου, η οποία οδηγεί στη συσσώρευση ζυμογόνων κοκκίων μέσα στο αδενοκυψελιδικό παγκρεατικό κύτταρο.



Κατά συνέπεια η συνεντόπιση πρωτεολυτικών ενζύμων(ζυμογόνα και θρυψινογόνο) με λυσσοσωματικές υδρολάσες, όπως η καθεψίνη Β, που υπάρχουν στα κυτταροπλασματικά κενοτόπια ενεργοποιεί το θρυψινογόνο και αυτό τη θρυψίνη και εν συνεχεία τα άλλα ένζυμα.
Έτσι ενεργοποιείται μία ενδοπαγκρεατική φλεγμονώδης αντίδραση, που προκαλεί καταστροφή του παγκρεατικού κυττάρου,το οποίο κατά τη λύση του απελευθερώνει μια σειρά κυτταρικών μεσολαβητών (TNF-a, PAF,IL-1 κ.α.). Οι κυτταροκίνες αυτές προσελκύουν με χημειοτακτικό τρόπο, μακροφάγα και ουδετερόφιλα καθώς επίσης ενεργοποιείται και το συμπλήρωμα.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες αλλά και τα κυκλοφορούντα στη συστηματική κυκλοφορία πρωτεολυτικά ένζυμα του παγκρέατος προκαλούν περαιτέρω βλάβη στο πάγκρεας αλλά και συστηματικές διαταρραχές (υποογκαιμία,υπόταση, βλάβες στους πνεύμονες, νεφρούς κ.α.)
Όσον αφορά στον αιτιολογικό παράγοντα που προκαλεί τον παραπάνω καταρράκτη φλεγμονής οι δύο κύριες αιτίες είναι οι χολόλιθοι και ο αλκοολισμός.
Περίπου το 35-40% των περιπτώσεων οξείας παγκρεατίτιδας, συνοδεύονται από χολολιθίαση, η οποία αν δεν θεραπευθεί, συχνά υποτροπιάζει. Η συχνότητα της εξαρτάται από το πληθυσμό που μελετάμε. Στην Ελλάδα ενοχοποιείται στο 85% περίπου των περιπτώσεων οξείας παγκρεατίτιδας. Η οξεία παγκρεατίτιδα σαν επακόλουθο της χολολιθίασης φαίνεται ότι κατά κύριο λόγο οφείλεται στη πρόσκαιρη απόφραξη ή σε οίδημα που προκαλείται στο φύμα του Vater από τη διέλευση του χολόλιθου.
Στην Αμερική το 40% των οξειών παγκρεατίτιδων είναι αλκοολικής αιτιολογίας Σαν μηχανισμός από πολλούς θεωρείται η φλεγμονή του σφικτήρα του Oddi με συνέπεια το σπασμό του.
Άλλες αιτίες Οξείας παγκρεατίτιδας είναι:
-
Φαρμακευτική παγκρεατίτιδα
-
Παγκρεατίτιδα μετά από ERCP
-
Η Υπερασβεστιαιμία
-
Μετά από λοίμωξη(π.χ. ιός παρωτίτιδας)
-
Μετά από απόφραξη(12/λικά έλκη,περιληκιθυκά νεοπλάσματα,δισχιδές πάγκρεας)
-
Τραυματική
-
Οικογενής,Αυτοάνοση,Ιδιοπαθής
ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ
Ασθενείς με οξεία παγκρεατίτιδα χαρακτηρίζονται από έντονο κοιλιακό άλγος, που συνήθως ακολουθεί ένα πλούσιο γεύμα ή μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ και έχει διαξιφιστικό χαρακτήρα,ενίοτε δε μπορεί να αντανακλά στη ράχη. Σε αρκετές περιπτώσεις το άλγος συνοδεύεται από ναυτία και έμετο.
Στην κλινική εξέταση διαπιστώνεται μέτριος πυρετός (38-39°C), ταχυκαρδία και ταχύπνοια.
Η ακρόαση της κοιλιάς αποκαλύπτει ελαττωμένους εντερικούς ήχους, ενώ η ψηλάφησή της σημεία guarding και rebound.
Σε περιπτώσεις νεκρωτικής παγκρεατίτιδας παρουσιάζονται εκχυμώσεις στην
πλάγια κοιλιακή χώρα (σημείο Gray-Turner) και περιομφαλικά( σημείο Cullen)






Τέλος, στις βαριές περιπτώσεις ενδέχεται να υπάρχουν ευρύματα κυκλοφορικής καταπληξίας(shock) και ελαφρός ίκτερος.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Εκτός από το ιστορικό και την κλινική εικόνα, στη διαγνωστική προσπέλαση μας βοηθούν μία σειρά εργαστηριακών και διαγνωστικών εξετάσεων.
Η διάγνωση συνήθως επιβεβαιώνεται με τη μέτρηση της αμυλάσης αίματος και των ούρων οι οποίες πρέπει να λαμβάνονται πάντα σε ένα επιγαστρικό οξύ πόνο. Η διαστάση αίματος αυξάνεται 2-8 ώρες από την αρχή του πόνου και διατηρείται αυξημένη για 2-3 μέρες. Στα ούρα συνήθως εμφανίζεται μετά από 6-12 ώρες από την αρχή του επισοδείου και διατηρείται αυξημένη για 2-3 μέρες. Παραμονή αυξημένων τιμών αμυλάσης πέρα της βδομάδας στο αίμα και τα ούρα υποδηλώνει επιπλοκή οξείας παγκρεατίτιδας (ψευδοκύστη, απόστημα).
Στις περιπτώσεις που συνυπάρχουν και παθήσεις των σιελογόνων αδένων είναι αναγκαία η μέτρηση των ισοενζύμων της αμυλάσης (του κλάσματος S ή σιαλικού και του P ή παγκρεατικού). Στις περιπτώσεις αυτές βοηθά και η μέτρηση της λιπάσης για τη διαφορική διάγνωση. Η μέτρηση των άλλων πρωτεολυτικών ενζύμων (θρυψίνη, χυμοθριψίνη, κτλ.) γίνεται ερευνητικά και φαίνεται ότι είναι πιο αξιόπιστες, αλλά είναι δύσκολο να μετρηθούν ως εξετάσεις ρουτίνας προς το παρόν.
Ο υπόλοιπος εργαστηριακός έλεγχος αποκαλύπτει μη ειδικούς δείκτες φλεγμονής όπως αυξημένη ΤΚΕ, CRP, τρανσαμινάσες και LDH, υπολευκωματιναιμία και υπασβεστιαιμία.
Απεικονιστική εξέταση εκλογής είναι η Αξονική Τομογραφία Άνω κοιλίας με per os και ενδοφλέβιο σκιαγραφικό, η οποία αποκαλύπτει τη φλεγμονή του οργάνου(διόγκωσή του και ασαφοποίηση περιπαγκρεατικού λίπους) αλλά και την ύπαρξη τοπικών επιπλοκών όπως οι ψευδοκύστεις.



ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η οξεία παγκρεατίτιδα στην πλειονότητα των περιπτώσεων(85-90%) ακολουθεί ήπια και ανεπίπλεκτη πορεία που οδηγεί στην ίαση και την πλήρη υποχώρηση των συμπτωμάτων σε διάστημα 7-10 ημερών. Χορηγούνται συνήθως αναλγητικά(εκτός από μορφίνη), υγρά και ηλεκτρολύτες. Τα αντιβιοτικά χορηγούνται προφυλακτικώς σε νεκρωτικές μορφές της νόσου. Ο ασθενής δεν σιτίζεται για λίγες μέρες, ενώ σε άλλες περιπτώσεις προτιμάται η σίτιση με ρινογαστρικό καθετήρα.
Η χειρουργική αντιμετώπιση αφορά κυριώς στην αντιμετώπιση των επιπλοκών της νόσου (συλλογές υγρού, ψευδοκύστεις, παγκρεατικό απόστημα) και σε ασθενείς με βαρειά οξεία παγκρεατίτιδα λιθιασικής αιτιολογίας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
-
“ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ Α’ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑ”
-
“ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΜΕΛΩΝ ΔΕΠ ΕΚΠΑ”
-
“Management of Acute Pancreatitis” American College of Gastroenterology
-
https://eclass.uoa.gr/modules/document/file.php/MED505/
-
“Alcohol Consumption as a Risk Factor for Acute and Chronic Pancreatitis: A Systematic Review and a Series of Meta-analyses” National Library of Medicine
-
pathoma lectures chapter 11:exocrine pancreas
-
https://www.sambalis.gr/pathiseis/chole/acute-pancreatitis/
Κοινοποιήστε
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Βρείτε μας στο Facebook
Και στο Instagram
Επικοινωνία
Η ομάδα μας
Διαφημιστείτε στη truemed.gr
Όροι χρήσης
Προσωπικά δεδομένα
Copyright©Truemed
Για περισσότερη ζωή
Designed – Developed by Premiumweb.gr



© 2019 TrueMed Media. All rights reserved. Our website services, content, and products are for informational purposes only. TrueMed Media does not provide medical advice, diagnosis, or treatment.
Το μέλος αυτό έχει μπει στην ομάδα της TrueMed, αλλά ακόμα δεν εχει συνεισφέρει κάποιο άρθρο στην σελίδα μας.