Χρήση Σολάριουμ για Μαύρισμα: Κίνδυνος για Ανάπτυξη Καρκίνου του Δέρματος

Ηλίας Δάρρας 

Εισαγωγικά

Το δέρμα είναι το λεπτό στρώμα ιστού που σχηματίζει το φυσικό προστατευτικό σύστημα του σώματος που λειτουργεί ως φραγμός για να το προστατεύει από εξωγενείς και ενδογενείς παράγοντες που προκαλούν ανεπιθύμητες βιολογικές αποκρίσεις στο σώμα. Μεταξύ αυτών των παραγόντων κινδύνου, η βλάβη του δέρματος που προκαλείται από την ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία (UVR) είναι ένα κλιμακούμενο πρόβλημα στη δερματολογία με αυξημένη συχνότητα οξέων και χρόνιων δερματικών αντιδράσεων. 

Σύμφωνα με μια πρόσφατη ανασκόπηση του ΠΟΥ, το ανθρώπινο δέρμα εκτίθεται συνεχώς στην υπεριώδη ακτινοβολία UVR και οι βλαβερές συνέπειες μπορούν να χωριστούν σε οξείες βλάβες που αντιπροσωπεύονται από ηλιακό έγκαυμα, ερύθημα, οίδημα πόνου και φωτοδερματώσεις και πιο σοβαρές χρόνιες βλάβες που αντιπροσωπεύονται από φωτογήρανση και προκακοήθεις δερματικές βλάβες. για παράδειγμα, η ακτινική κεράτωση και οι καρκίνοι του δέρματος: βασικοκυτταρικό καρκίνωμα (BCC), ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (SCC) και κακοήθη μελάνωμα (MM). Το μαύρισμα σε εσωτερικούς χώρους σχετίζεται με αυξημένους κινδύνους οξειών και χρόνιων δερματολογικών παθήσεων.

Ο καρκίνος του δέρματος είναι η πιο κοινή διάγνωση καρκίνου παγκοσμίως. Πολλοί παράγοντες εμπλέκονται στην ανάπτυξη καρκίνων του δέρματος, αλλά η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV) είναι η πιο τροποποιήσιμη. 

Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV) είναι ένας σημαντικός περιβαλλοντικός παράγοντας για το μελάνωμα και μη-μελανωματικούς καρκίνους του δέρματος(NMSC). Σύμφωνα με προηγούμενες μελέτες, σχεδόν το 90% όλων των μελανωμάτων, το 85% του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος (SCC) και το 82% του βασικοκυτταρικού καρκινώματος (BCC) αποδίδονταν σε υπερβολική υπεριώδη ακτινοβολία.

Σαν να μην έφταναν λοιπόν οι επιβλαβείς επιδράσεις από το φυσικό φως, αρκετές συστηματικές ανασκοπήσεις και μετα-αναλύσεις έχουν αποδείξει σταθερά έναν στατιστικά σημαντικό υψηλότερο κίνδυνο δερματικού μελανώματος με τη χρήση sunbeds.

Μαύρισμα σε Εσωτερικούς Χώρους και Καρκίνος του Δέρματος 

Ενώ η μελάγχρωση του δέρματος επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της μελανίνης, της τριχοειδούς ροής του αίματος, των δερματικών χρωμοφόρων (λυκοπένιο, καροτίνη) και του δερματικού κολλαγόνου, είναι η παραγωγή μελανίνης από τα μελανοκύτταρα που καθορίζει κυρίως το χρώμα του δέρματος.

Το μαύρισμα με υπεριώδη ακτινοβολία εσωτερικού χώρου χρησιμοποιεί τεχνητή υπεριώδη ακτινοβολία για την τόνωση του καλλυντικού μαυρίσματος του δέρματος. Ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) θεωρεί ολόκληρο το φάσμα της UVR καθώς και τις συσκευές μαυρίσματος που εκπέμπουν υπεριώδη ακτινοβολία ως καρκινογόνες ουσίες πρώτης ομάδας μαζί με το κάπνισμα και τον αμίαντο. Ανεξάρτητα από τις καλά τεκμηριωμένες επιβλαβείς επιπτώσεις του μαυρίσματος σε εσωτερικούς χώρους, εξακολουθεί να υπάρχει μια σημαντική συχνότητα χρήσης sunbeds που θέτει ερωτήματα σχετικά με τα κίνητρα για συμπεριφορές αναζήτησης μαυρίσματος και εάν το κοινό γνωρίζει τις βλάβες για την υγεία και την καρκινογένεση που προκαλούν τα sunbeds, συμπεριλαμβανομένων του σημαντικού κινδύνου για καρκίνο του δέρματος.

Προηγούμενες μελέτες είχαν την τάση να χρησιμοποιούν οποιονδήποτε τύπο συσκευής μαυρίσματος εσωτερικού χώρου για τη διερεύνηση της επίδρασης του μαυρίσματος σε εσωτερικούς χώρους στο μελάνωμα και το NMSC. Μόνο μια μελέτη για το μελάνωμα έχει προτείνει ότι υπάρχει διαφορετικός αντίκτυπος στον κίνδυνο μελανώματος ανάλογα με τον τύπο της συσκευής μαυρίσματος .

Η μικρότερη ηλικία κατά την πρώτη έκθεση σε sunbeds έχει συσχετιστεί με σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο Βασικοκυτταρικού Καρκινώματος. Η μικρότερη ηλικία (χρήση κατά τη διάρκεια του γυμνασίου έναντι των ηλικιών 25-35 ετών) και η συχνότερη χρήση σολάριουμ (περισσότερες από έξι φορές το χρόνο σε σύγκριση με μη χρήση) συνδέθηκαν σημαντικά με το Βασικοκυτταρικό Καρκίνωμα.

Το 2006, η IARC αξιολόγησε τη σχέση δόσης-απόκρισης μεταξύ της χρήσης sunbed και του κινδύνου μελανώματος. Αν και η μελέτη διαπίστωσε ότι η πρώτη έκθεση σε sunbeds πριν από την ηλικία των 35 ετών αύξησε σημαντικά τον κίνδυνο μελανώματος, η IARC δεν βρήκε σημαντικά στοιχεία για τη σχέση λόγω του περιορισμένου αριθμού μελετών. Μια πρόσφατη μετα-ανάλυση, συμπεριλαμβανομένων μεγάλων μελετών για το μελάνωμα που δημοσιεύθηκε το 2018 και για το NMSC το 2012, έδειξε σημαντική συσχέτιση μεταξύ του μαυρίσματος σε εσωτερικούς χώρους και του κινδύνου καρκίνου του δέρματος.

Η υπεριώδης ακτινοβολία (UVR), που αποτελείται κυρίως από UVA (320–400 nm) και ένα μικρό κλάσμα μηκών κύματος UVB (280–320 nm), εκπέμπεται από το ηλιακό φως και τις συσκευές μαυρίσματος εσωτερικού χώρου του sunbed και είναι υπεύθυνη για το μαύρισμα (φυσικό ή τεχνητό) . Στη σύγχρονη εποχή, το μαύρισμα (από τον ήλιο ή τα sunbeds) εμφανίζεται ως λύκος με ένδυμα προβάτου. Από τη μια πλευρά, μέρος του κοινού αγκαλιάζει το μαύρισμα και το αντιλαμβάνεται ως μόδα λόγω των διαφημιζόμενων και μακροχρόνιων κοινωνικών κατασκευών ομορφιάς. Από την άλλη πλευρά, το μαύρισμα είναι a priori ένας δείκτης ότι το δέρμα έχει υποστεί «επίθεση» από τον ήλιο (UVR).

Γενικά, η υπεριώδης ακτινοβολία UVA (320–400 nm) είναι η κύρια πηγή των sunbeds, ενώ η χρήση ηλιακών λαμπτήρων εκπέμπει UVB (280–320 nm). Η UVB καταστρέφει άμεσα το DNA, ενώ η UVA καταστρέφει έμμεσα το DNA επειδή έχει μεγαλύτερο μήκος κύματος που μπορεί να διεισδύσει βαθύτερα στην περιοχή του δέρματος και να επηρεάσει έμμεσα το DNA. Έτσι, τόσο η UVA όσο και η UVB καταστρέφουν τα κύτταρα και το DNA, οδηγώντας στην έναρξη της καρκινογένεσης του μελανώματος και του NMSC.

Mόνο τα sunbeds είχαν σημαντική συσχέτιση με το BCC. Αυτό το εύρημα υποδηλώνει ότι τα μεγάλα μήκη κύματος της UVA από το sunbed μπορεί να προκαλέσουν BCC (βασικοκυτταρικό καρκίνωμα).

Ωστόσο, μέσα στα sunbeds σχεδόν το 100% της επιφάνειας του σώματος εκτίθεται σε UVA με υψηλότερες ποσότητες ακτινοβολίας σε σύγκριση με τη μερική έκθεση της επιφάνειας του σώματος σε χαμηλότερες ποσότητες UVA κατά τη διάρκεια της φυσικής ηλιοφάνειας. Η ακτινοβολία UVA που εκπέμπεται από συσκευές μαυρίσματος εσωτερικού χώρου έχει μετρηθεί ότι είναι πολύ υψηλότερη από ό,τι από τον ήλιο της φύσης. Επιπλέον, όπως περιγράφηκε παραπάνω, το ίδιο το μαύρισμα είναι δείκτης βλάβης στο DNA που προκαλείται από την υπεριώδη ακτινοβολία και δεν υπάρχει ασφαλές όριο για την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία.

Επιπολασμός 

Ο επιπολασμός της χρήσης μαυρίσματος σε εσωτερικούς χώρους ποικίλλει ανάλογα με τα μεμονωμένα χαρακτηριστικά όπως η ηλικία και το φύλο και ανάλογα με τις χώρες. Η Αυστραλία παρουσιάζει τη χαμηλότερη συχνότητα χρήσης μαυρίσματος σε εσωτερικούς χώρους. Το περασμένο έτος η χρήση μαυρίσματος σε εσωτερικούς χώρους σε ενήλικες κυμάνθηκε από 2,5% στην Αυστραλία, σε 11,1% στην Ευρώπη και σε 14,4% στις ΗΠΑ. Συμπεριλαμβανομένου του φύλου, ο παγκόσμιος επιπολασμός του μαυρίσματος σε εσωτερικούς χώρους τον περασμένο χρόνο ήταν υψηλότερος στις γυναίκες σε σύγκριση με τους άνδρες (16,8% έναντι 8,5%, αντίστοιχα) και στα έφηβα κορίτσια σε σύγκριση με τα έφηβα αγόρια (8,9% έναντι 3,9%, αντίστοιχα). Οι διαφορές στον επιπολασμό της χρήσης sunbed μεταξύ των χωρών υπογραμμίζουν τις υποκείμενες κλιματικές και πολιτισμικές διαφορές.

Γιατί Στρέφονται Πολλοί στο Σολάριουμ;

Μια ποικιλία κινήτρων και επιρροών είναι καθοριστικοί παράγοντες για τις συμπεριφορές αναζήτησης μαυρίσματος σε εσωτερικούς χώρους, συμπεριλαμβανομένων των κινήτρων για μια ελκυστική εμφάνιση, που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό από το φύλο και την ηλικία, και πολλές λανθασμένες αντιλήψεις ότι το μαύρισμα προστατεύει το δέρμα, ότι τα sunbeds μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη θεραπεία της ακμής ή αυξήσει τη βιταμίνη D ή ότι το μαύρισμα είναι μια υγιεινή συνήθεια.Το σολάριουμ μπορεί να αυξήσει την εξάρτηση από το μαύρισμα μέσω εμβιομηχανικών μηχανισμών που απελευθερώνουν ενδορφίνες και αυξάνουν τη συμπεριφορά αναζήτησης μαυρίσματος. Μια μελέτη με 1275 εφήβους ηλικίας 14 έως 17 ετών έδειξε ότι από τα άτομα με ιστορικό μαυρίσματος με υπεριώδη ακτινοβολία εσωτερικού χώρου, το 40% θεώρησε ότι θα ήταν δύσκολο να σταματήσουν.

Σολάριουμ και Φωτογήρανση

Η υπερβολική έκθεση στο ηλιακό φως έχει συσχετιστεί με ποικίλες δυσμενείς επιπτώσεις. Η μακροχρόνια έκθεση σχετίζεται με τη φωτογήρανση. Το φωτογηρασμένο δέρμα περιέχει αυξημένες γλυκοζαμινογλυκάνες και πρωτεογλυκάνες, ενώ στο προστατευμένο δέρμα οι γλυκοζαμινογλυκάνες μειώνονται. Το φωτογηρασμένο δέρμα δείχνει επίσης μείωση της περιεκτικότητας σε κολλαγόνο. Αλλά και από το κολλαγόνο που παραμένει, υπάρχει λιγότερο ώριμο κολλαγόνο. Τέλος, στο φωτογηρασμένο δέρμα, πολλά μικρά αγγεία εξαφανίζονται εντελώς, τα υπόλοιπα είναι διεσταλμένα και ελικοειδή. Αυτές οι αλλαγές δεν παρατηρούνται σε φωτοπροστατευμένο γερασμένο δέρμα.

Αν γίνεται αυτό με την έκθεση στο φυσικό φως, τι γίνεται άραγε με την μακροχρόνια έκθεση σε σολάριουμ όπου η UVA και UVB βρίσκονται σε υψηλότερες ποσότητες ακτινοβολίας;

Πειραματικά στοιχεία σε ποντίκια δείχνουν ότι τόσο η UVB όσο και η UVA μπορούν να προκαλέσουν αύξηση των γλυκοζαμινογλυκανών, βλάβη του κολλαγόνου, ρυτίδωση και ελαστωση. Και οι δύο τύποι UVA Ι (340 έως 400 nm) και II (320 έως 340 nm) προκαλούν αγγειακή βλάβη σε πειραματικούς ποντικούς. Σε μια μελέτη, η χαλάρωση του δέρματος στο ποντίκι παρατηρήθηκε μόνο με UVA.

Μέτρα και Στρατηγικές Μείωσης

Υπολογίζεται ότι 7,8 εκατομμύρια γυναίκες και 1,9 εκατομμύρια άνδρες χρησιμοποιούν σολάριουμ ετησίως, αν και ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IACR) αναγνώρισε την ακτινοβολία του σολάριουμ ως καρκινογόνο λόγω υψηλότερων επιπέδων έκθεσης σε UVA και UVB από αυτή του καθημερινού ήλιου. Έχει σημειωθεί μια σχέση δόσης-απόκρισης μεταξύ των συνολικών ωρών σε ένα σολάριουμ, του αριθμού των συνεδριών ή των ετών χρήσης του σολάριουμ και του κινδύνου μελανώματος. Τα ποσοστά μαυρίσματος σε εσωτερικούς χώρους μεταξύ των μαθητών γυμνασίου των ΗΠΑ μειώθηκαν από 15,6% το 2009 σε 7,3% το 2015, αν και οι λευκές, μη Ισπανόφωνες νεαρές γυναίκες συνεχίζουν να έχουν τα υψηλότερα ποσοστά χρήσης . Μια οικονομική ανάλυση της JAMA Dermatology από το 2020 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η απαγόρευση του μαυρίσματος σε εσωτερικούς χώρους σε άτομα κάτω των 35 ετών θα μπορούσε να αποτρέψει 448.000 περιπτώσεις μελανωμάτων.

Η προσπάθεια να ρίξει περισσότερο φως στα κίνητρα για συμπεριφορές αναζήτησης μαυρίσματος μπορεί να ανοίξει το δρόμο για στοχευμένες και αποτελεσματικές στρατηγικές για τη μείωση του μαυρίσματος σε εσωτερικούς χώρους. Σαφή μηνύματα από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, τις εκστρατείες μέσων μαζικής ενημέρωσης, τα σχολικά προγράμματα και τους γονείς είναι απαραίτητα για την ευαισθητοποίηση σχετικά με την καρκινογένεση του μαυρίσματος UVR σε εσωτερικούς χώρους και τη μεγαλύτερη ευπάθεια των νεότερων ατόμων σε αυτή την καρκινογόνο επίδραση, και για να αποθαρρύνεται αυτή η έκθεση. Οι πολύπλευρες παρεμβάσεις, συμπεριλαμβανομένων των στρατηγικών εκπαίδευσης, μέσων μαζικής ενημέρωσης και πολιτικής, σε συνδυασμό με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικές προς αυτούς τους σκοπούς.

Ο κόσμος παλεύει με μια απρόβλεπτη πανδημία ιών. Η διατήρηση της υγείας φαίνεται να τίθεται περισσότερο στο επίκεντρο. Έτσι υπό αυτό το νέο πρίσμα, το κοινό μπορεί να αμφισβητήσει τις κοινωνικές δομές ομορφιάς που παράγονται από περιοδικά, διαφημίσεις, μέσα κοινωνικής δικτύωσης και συλλογικές απόψεις. Το κόστος του μαυρίσματος για την υγεία είναι εξαιρετικά υψηλό.

Η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία (ACS) προτείνει την αποφυγή του ήλιου μεταξύ 10 π.μ. και 4 μ.μ. ή, αν δεν είναι εφικτό, τη χρήση καπέλων, ρούχων και αντηλιακού ευρέος φάσματος με παράγοντα αντηλιακής προστασίας (SPF) 30 ή μεγαλύτερο. Η ACS συνιστά επίσης την πλήρη αποφυγή της τεχνητής έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία, όπως το σολάριουμ.

Βιβλιογραφία:

1. An S, Kim K, Moon S, Ko KP, Kim I, Lee JE, Park SK. Indoor Tanning and the Risk of Overall and Early-Onset Melanoma and Non-Melanoma Skin Cancer: Systematic Review and Meta-Analysis. Cancers (Basel). 2021 Nov 25;13(23):5940. doi: 10.3390/cancers13235940. PMID: 34885049; PMCID: PMC8656707.
2. Anna B., Blazej Z., Jacqueline G., Andrew C.J., Jeffrey R., Andrzej S. Mechanism of UV-related carcinogenesis and its contribution to nevi/melanoma. Expert Rev. Dermatol. 2007;2:451–469. doi: 10.1586/17469872.2.4.451.
3. Dessinioti C, Stratigos AJ. An Epidemiological Update on Indoor Tanning and the Risk of Skin Cancers. Curr Oncol. 2022 Nov 17;29(11):8886-8903. doi: 10.3390/curroncol29110699. PMID: 36421352; PMCID: PMC9689757.
4. Dessinioti C., Stratigos A.J., Rigopoulos D., Katsambas A.D. A review of genetic disorders of hypopigmentation: Lessons learned from the biology of melanocytes. Exp. Derm. 2009;18:741–749. doi: 10.1111/j.1600-0625.2009.00896.x.
5. Merin KA, Shaji M, Kameswaran R. A Review on Sun Exposure and Skin Diseases. Indian J Dermatol. 2022 Sep-Oct;67(5):625. doi: 10.4103/ijd.ijd_1092_20. PMID: 36865856; PMCID: PMC9971785.
6. Raymond-Lezman JR, Riskin S. Attitudes, Behaviors, and Risks of Sun Protection to Prevent Skin Cancer Amongst Children, Adolescents, and Adults. Cureus. 2023 Feb 13;15(2):e34934. doi: 10.7759/cureus.34934. PMID: 36938200; PMCID: PMC10016731.
7. Saginala K, Barsouk A, Aluru JS, Rawla P, Barsouk A. Epidemiology of Melanoma. Med Sci (Basel). 2021 Oct 20;9(4):63. doi: 10.3390/medsci9040063. PMID: 34698235; PMCID: PMC8544364.
8. Spencer JM, Amonette RA. Indoor tanning: risks, benefits, and future trends. J Am Acad Dermatol. 1995 Aug;33(2 Pt 1):288-98. doi: 10.1016/0190-9622(95)90263-5. PMID: 7622658.

Εικόνες :

1. https://www.chevychasecosmeticcenter.com/tanning-beds-skin-cancer-and-aging-skin-risks/
2. https://twitter.com/dermatology_swf/status/1238240832353980417
3. https://u.osu.edu/pubhhbp6510tanningbeds/information-a/
4. https://www.cbc.ca/news/trending/young-woman-shares-skin-cancer-selfies-to-show-how-glamorous-tanning-beds-aren-t-1.3074311